W pierwszej części artykułu przedstawiono charakterystykę komunikacji dziecka z głęboką niepełnosprawnością intelektualną z dorosłym w środowisku rodzinnym w znanym kontekście sytuacyjnym podczas czynności ubierania i rozbierania. Druga cześć artykułu dotyczy czynności ubierania i rozbierania w nowym kontekście sytuacyjnym (w stosunku do pierwszej części zmianie uległ jeden element kontekstu, wybrany przez rodziców z pięciu możliwych, takich jak: miejsce, czas, rekwizyty, dorosły uczestnik, działania dorosłego uczestnika interakcji). W przeprowadzonych badaniach zastosowano jakościową orientację badawczą. Wykorzystano metodę obserwacji, technikę obserwacji próbek zdarzeń oraz autorski Arkusz obserwacji, analizy i interpretacji zachowań komunikacyjnych w sytuacji komunikacyjnej. Materiał badawczy był opracowywany według zaplanowanych etapów: (1) analiza zgromadzonych nagrań – opis kontekstu sytuacyjnego, rejestracja zachowań komunikacyjnych dziecka i dorosłego; (2) analiza zachowań komunikacyjnych dziecka – wskazanie niewerbalnych i werbalnych zachowań komunikacyjnych zgodnie z kanałami komunikacyjnymi dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną (oddech, sygnały płynące z ciała, mimika, wyraz oczu, gestykulacja, postawa/układ ciała, mowa); (3) interpretacja zaobserwowanych zachowań komunikacyjnych – przypisanie zachowaniom komunikacyjnym cech (skuteczność i stosowność) i próba nadania im znaczenia (wskazanie zachowań dzieci, które mogą świadczyć o próbach inicjowania, podtrzymywania lub przerywania interakcji). Prezentowane opracowanie obejmuje analizę fragmentów sytuacji komunikacyjnych, która miała na celu wnioskowanie o czynnikach warunkujących skuteczność oraz stosowność komunikacji dziecka z głęboką niepełnosprawnością intelektualną. Podjęto również próbę rozważań nad wpływem zmian wprowadzonych w przebieg czynności ubierania i rozbierania. Artykuł stanowi część ogólnopolskich badań, które zostały zrealizowane w ramach rozprawy doktorskiej pt. Komunikacja dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną w środowisku rodzinnym w znanych i nowych kontekstach sytuacyjnych.
