Siedemnastowieczna polszczyzna kijowska w panegirykach Stefana Jaworskiego
DOI:
https://doi.org/10.31261/FL.2019.06.05Słowa kluczowe:
polszczyzna regionalna, fleksja, fonetyka, historia języka polskiegoAbstrakt
The article discusses a regional variety of Polish spoken in Kiyv preserved in the Polish-Latin panegyrics composed by Stefan Jaworski (1656(8)–1722) to venerate Warłam Jasiński. The analysis aims at drawing a catalogue of phonetic, inflectional, word formation and syntactic idiolectal features of this variety as juxtaposed against the 17th century standard Polish. The analysis reveals the poet’s fluency in a language that was foreign (second) to him. This fluency also covers the poet’s skill in using varietal forms to achieve artistic aims. The regional forms subject to the study often display closeness to the ones in the Borderland variety of Polish, yet with an idiolectal inflectional features, e.g.: a large number of participles ending in -owszy or frequent cases of l/ł alternation.
Bibliografia
Źródła
Jaworski S.: Arctos caeli Rossiaci… Kijów 1690.
Jaworski S.: Pełnia xiężyca w kleynocie swiecącego… Kijów 1691.
Słowniki
SL – Linde S.B., 1807–1814: Słownik języka polskiego. T. 1–6. Warszawa.
Literatura
Bajerowa I., 1964: Kształtowanie się polskiego języka literackiego w XVIII w. Wrocław.
Brogi Bercoff G., 2014: Ruś, Ukraina, Ruthenia, Wielkie Księstwo Litewskie, Rzeczypospolita, Moskwa, Rosja, Europa środkowo-wschodnia: o wielowarstwowości i polifunkcjonalizmie kulturowym. W: Alberti A., Garzaniti M., Garzonio S., red.: Contributi italiani al XIII Congresso Internazionale degli Slavisti. Firenze, s. 325–387.
Brückner A., 1918: Wpływy polskie na Litwie i w Słowiańszczyźnie wschodniej. W: Koneczny F., red.: Polska w kulturze powszechnej. Kraków, s. 153–166.
Chronos [online: http://www.hrono.ru/biograf/bio_ya/javorski_s.php; data dostępu: 20.09.2018].
Grek-Pabisowa I., Maryniakowa I., 1997: Język polski na Kresach północno-wschodnich dawniej i dziś. W: Grek-Pabisowa I., red.: Historia i współczesność języka polskiego na Kresach wschodnich. Warszawa, s. 27–109.
Gulewicz W. (Гулевич B.) [online]: Стефан Яворский – западнорусский камень русского православия [online: http://interaffairs.ru/read.php?item=10453; data dostępu: 20.09.2018].
Klimek J., 2010: Status polszczyzny kijowskiej w świetle granic i zasięgu polszczyzny kresowej. W: Kuźmicki M., Osiewicz M., red.: Żywe problemy historii języka. Poznań, s. 179–191.
Klimek J., 2011: Polonika kijowskie – nierozpoznana odmiana polszczyzny XVII stulecia? Rekonesans. W: Dunaj B., Rak M., red.: Badania historycznojęzykowe. Stan, metodologia, perspektywy. Kraków, s. 91–101.
Klimek J., 2013: Z fonetyki „Listów Swięteo Oyca Partheniusza” (1643). „Acta Baltico-Slavica” XXXVII, s. 575–584.
Kurzowa Z., 2006: Język polski Wileńszczyzny i Kresów północno-wschodnich XVI–XX w. Kraków.
Ortho-rus [http://www.ortho-rus.ru/cgi-bin/ps_file.cgi?2_4433; data dostępu: 30.04.2015].
Pihan-Kijasowa A., 1999: Literacka polszczyzna Kresów północno-wschodnich XVII wieku. Fonetyka. Poznań.
Sicińska K., 2013: Polszczyzna południowokresowa XVII i XVIII wieku (na podstawie epistolografii). Łódź.
Smolińska B., 1983: Polszczyzna północnokresowa z przełomu XVII i XVIII w. Wrocław.
William Shakespeare [http://william-shakespeare.gq/Stefan_Yavorsky; data dostępu: 30.04.2015].
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
