The Social Functioning of Knowledge and Science in the Philosophy of Paul Feyerabend – Ideologies, Interactions, and Cosmologies

Authors

DOI:

https://doi.org/10.31261/fp.12063

Keywords:

Feyerabend, Whorf, late Wittgenstein, Popper, Kuhn

Abstract

In his article, Jakub Lampart addresses the social, cultural, and historical functions of various forms of knowledge (and of science in particular) as they can be reconstructed on the basis of the few descriptive remarks found in Paul Feyerabend’s works in the three periods of his scholarly career: moderate, transitional, and radical. Lampart interprets Feyerabend’s views on the relationship between knowledge and society as influenced by the following: the early concepts of Karl Popper (in the moderate period), some of the theses of Benjamin L. Whorf and the late Ludwig Wittgenstein (in the radical period). The article also contains: a) a juxtaposition of Feyerabend’s views with the theories of these thinkers; (b) an attempt to explain Feyerabend’s use of the term “ideology”; (c) a description of two trends characterizing different systems of knowledge: isolation and interaction; d) a description of the two types of ideal members of a given tradition: rationalists and pragmatists.

Author Biography

Jakub Lampart, Jagiellonian University

Jakub Lampart – student pierwszego roku filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim, interesuje się głównie filozofią nauki i socjologią wiedzy. Niniejszy artykuł stanowi jego pierwszą publikację naukową.

References

Barnes B., Bloor D.: Mocny program socjologii wiedzy. Przeł. Z. Jankiewicz. Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1993.

Derra A.: Specyficzny kontekst społeczny i jego rola w teorii znaczenia późnego Wittgensteina. „Kognitywistyka i Media w Edukacji” 2007, nr 1/2, s. 133–141.

Feyerabend P.K.: Jak być dobrym empirystą? Przeł. K. Zamiara. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1979.

Feyerabend P.K.: Jak obronić społeczeństwo przed nauką? W: Czy sprzeczność może być racjonalna. Red. K. Jodkowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, Lublin 1986, s. 309–324.

Feyerabend P.K.: Mit „nauki” i jego rola w społeczeństwie. W: Czy sprzeczność może być racjonalna. Red. K. Jodkowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, Lublin 1986, s. 292–307.

Feyerabend P.K.: Przeciw metodzie. Przeł. S. Wiertlewski. Red. nauk. przekładu K. Zamiara. Siedmioróg, Wrocław 2001.

Hanuszewicz S.: Popper a socjologia wiedzy. W: Teoretyczne podstawy socjologii wiedzy. Red. P. Bytniewski, M. Chałubiński. T. 1. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, Lublin 2006, s. 198–210.

Jodkowski K.: Filozofia nauki Paula K. Feyerabenda. Stadium umiarkowane. „Studia Filozoficzne” 1979, nr 11, s. 59–75.

Knorr‑Cetina K.: Etnograficzne studium pracy naukowej: w stronę konstruktywistycznej interpretacji nauki. W: Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów. Red. E. Bińczyk, A. Derra. Tłum. M. Wróblewski. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2014, s. 181–215.

Lakatos I.: Pisma z filozofii nauk empirycznych. Przeł. W. Sady. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.

Latour B.: Nadzieja Pandory. Eseje o rzeczywistości w studiach nad nauką. Przeł. K. Abriszewski. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2013.

Latour B., Woolgar S.: Życie laboratoryjne: konstruowanie faktów naukowych. Tłum. K. Abriszewski. Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2020.

Leszczyński D., Szlachcic K.: Wprowadzenie do francuskiej filozofii nauki. Od Comte’a do Foucaulta. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2003.

Mączka D.: Amodernistyczna filozofia Paula Feyerabenda. „Hybris” 2018, nr 41, s. 77–97. Pobrano z: https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/56562/maczka_amodernistyczna_filozofia_paula_%20feyerabenda_2018.pdf?sequence=3&isAllowed=y [23.11.2021].

Mączka D.: Mit i mity w filozofii Paula Feyerabenda. „Analiza i Egzystencja” 2017, nr 39, s. 97–116. https://doi.org/10.18276/aie.2017.39-06.

Mączka D.: Rola filozofii nauki w ujęciu Paula Feyerabenda. W: Episteme. O poznaniu filozoficznym i naukowym. Red. K. Bałękowski, P. Wiatr. Wydawnictwo Naukowe TYGIEL, Lublin 2016, s. 164–184.

Michalska A.: Nauka – dyskurs czy propaganda? Kampania Galileusza w świetle anarchizmu Paula Feyerabenda oraz koncepcji działania komunikacyjnego Jurgena Habermasa. „Argument” 2012, nr 2, s. 377–396. Pobrano z: https://argument.up.krakow.pl/article/download/6353/5881/ [23.11.2021].

Popper K.R.: Logika odkrycia naukowego. Przeł. U. Niklas. Wyd. 2. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.

Popper K.R.: Nędza historycyzmu. Przeł. S. Amsterdamski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.

Popper K.R.: Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie. T. 1: Urok Platona. Przeł. H. Krahelska. Oprac. A. Chmielewski. Wyd. 2. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.

Popper K.R.: Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie. T. 2: Wysoka fala proroctw. Hegel, Marks i następstwa. Przeł. H. Krahelska. Oprac. A. Chmielewski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.

Sady W.: Spór o racjonalność naukową. Od Poincarégo do Laudana. Wyd. 2., rozsz. i popr. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2013.

Sady W.: Wittgenstein. Życie i dzieło. Daimonion, Lublin 1993.

Siemek M.: Myśl drugiej połowy XX wieku. W: Drogi współczesnej filozofii. Wybrał i wstępem opatrzył M.J. Siemek. Przeł. S. Cichowicz et al. Czytelnik, Warszawa 1978, s. 5–48.

Whorf B.L.: Język, myśl i rzeczywistość. Przeł. T. Hołówka. Wydawnictwo KR, Warszawa 2002.

Wittgenstein L.: Dociekania filozoficzne. Przeł. B. Wolniewicz. Wydawnictwo PWN, Warszawa 2000.

Wittgenstein L.: O pewności. Przeł. B. Chwedeńczuk. Wydawnictwo KR, Warszawa 2001.

Wittgenstein L.: Uwagi o „Złotej Gałęzi” Frazera. Przeł. A. Orzechowski. Instytut Kultury, Warszawa 1998.

Published

2021-12-29

How to Cite

Lampart, J. (2021). The Social Functioning of Knowledge and Science in the Philosophy of Paul Feyerabend – Ideologies, Interactions, and Cosmologies. Folia Philosophica, 46, 1–19. https://doi.org/10.31261/fp.12063