Wprowadzenie do problematyki wiedzy w rosyjskim transcendentalizmie – od neokantyzmu do postneokantyzmu

Abstract

W artykule nakreślone zostaje zagadnienie wiedzy w rosyjskim neokantyzmie, rozumianym możliwie najszerzej. Syntetycznie przedstawione zostają poglądy odnośnie do tytułowej kwestii przynależne rosyjskim myślicielom uważanym za przedstawicieli tak zwanego akademickiego i nieakademickiego neokantyzmu. Autorka pracy przywołuje ponadto stanowisko „rosyjskiego marburczyka” Nicolaia Hartmanna, bliskie koncepcji Wasyla Sezemana. Okazuje się, że poglądy rosyjskich filozofów często wykazują interesujące podobieństwo do myśli neokantystów niemieckich. Tak jest w przypadku tezy o nierozerwalności związku nauki z wiedzą, głoszonej przez Borysa Jakowienkę i Bruna Baucha, teorii sądów Siemiona Franka i Heinricha Rickerta, a także poglądów Aleksandra Wwiedienskiego i Johanessa Volkelta, dotyczących możliwości metafizyki. Artykuł dowodzi, że wątki obecne w koncepcjach „późnych” niemieckich neokantystów wcześniej uobecniają się na gruncie filozofii rosyjskiej, w której wiodącym stanowiskiem jest ontologizm. Autorka śledzi ponadto znaczenie wpływu fenomenologii dla odrodzenia ontologii w neokantyzmie.