Język hebrajski oraz jidysz w sztuce Haima Maora, izraelskiego artysty drugiego pokolenia

Abstrakt

Haim Maor to izraelski artysta drugiego pokolenia czy też postpokolenia, posługujący się w swej twórczości różnymi środkami wyrazu, jak np. malarstwo, instalacja, fotografia, performance, i uprawiający sztukę biograficzną. W wielu pracach posługuje się słowem lub tekstem w językach: hebrajskim, jidysz, angielskim, niemieckim, polskim oraz arabskim. W niniejszym artykule autor koncentruje uwagę głównie na tych pracach, w których Haim Maor – w sposób bliski konceptualizmowi, postkonceptualizmowi oraz poezji konkretnej – posługuje się słowem (głównie w językach hebrajskim oraz jidysz). Odnosi się do obecnego w sztuce tego artysty napięcia pomiędzy oficjalnym językiem młodego i dumnego państwa Izrael – hebrajskim, a pogardzanym przez izraelskie elity językiem diaspory – jidysz. Prace Maora przywołują Zagładę głównie poprzez odniesienia do rodzinnych historii. W artykule autor podejmuje wątek pamięci obecny w sztuce tego artysty, sytuując jego twórczość w kontekście „sztuki po Zagładzie” oraz pojęcia postpamięci (Marianne Hirsch), pokazując, w jaki sposób zmieniał się stosunek do tragedii Szoa w Państwie Izrael. Sztuka Maora poddaje krytyce mitologie funkcjonujące w izraelskim społeczeństwie, np. mit „pięknej” śmierci. Sięgając zarówno do badań izraelskich historyków syjonistycznych (Anita Shapira) oraz tzw. nowych historyków (Shlomo Sand, Tom Segev, Ilan Pappé oraz Idith Zertal), a także do tekstów lewicowych publicystów i pisarzy (Dawid Grosman, Amos Oz, Ari Shavit), autor próbuje unaocznić czytelnikowi, w jaki sposób przepracowywano na gruncie sztuk wizualnych te same problemy, z którymi mierzą się historycy, literaci oraz dziennikarze.