W poszukiwaniu prawa właściwego dla pracy zdalnej
DOI:
https://doi.org/10.31261/PPPM.2024.34.04Słowa kluczowe:
prawo pracy, praca zdalna, prawo prywatne międzynarodowe, rozporządzenie „Rzym I”Abstrakt
Coraz częstsze zjawisko pracy zdalnej rodzi wyzwania dla pracodawców, legislatorów krajowych, a także dla prawa prywatnego międzynarodowego. Całkowite przeniesienie stosunku pracy na płaszczyznę zdalną odsuwa od siebie centra aktywności pracodawcy i pracownika, co widać zwłaszcza w stosunkach pracy z elementem obcym (np. zatrudnienie pracownika mieszkającego na stałe w innym państwie). Wówczas powstaje – doniosłe z punktu widzenia norm kolizyjnych – pytanie o prawo właściwe dla owego stosunku pracy. Odpowiedzi należy udzielić w świetle przepisów unijnych poświęconych prawu właściwemu dla indywidualnej umowy o pracę (art. 8 rozporządzenia „Rzym I”) oraz delegowaniu pracowników (dyrektywa 96/71). Ich zestawienie może skutkować koniecznością uwzględniania przez pracodawcę konkurujących ze sobą reżimów prawnych. W myśl bowiem art. 8 ust. 2 rozporządzenia „Rzym I” prawo właściwe dla indywidualnej umowy o pracę stanowi prawo państwa, w którym pracownik zazwyczaj świadczy pracę w wykonaniu umowy. Ustalenie tego państwa w epoce coraz powszechniejszej cyfryzacji może rodzić liczne trudności, także mimo pokaźnego dorobku orzeczniczego TSUE. Podobne wątpliwości mogą się pojawić przy ocenie, czy zostały spełnione przesłanki delegowania określone w dyrektywie 96/71. Analiza wypowiedzi przedstawicieli doktryny, zwłaszcza zagranicznej, oraz judykatury pozwoliła na ustalenie, że aktualne unormowania kolizyjne nie przystają do współczesnych potrzeb obrotu. Istnieje również nieścisłość pomiędzy unormowaniami międzynarodowego prawa pracy a przepisami dotyczącymi zabezpieczenia społecznego. Nasuwa się zatem konkluzja, że niezbędna jest interwencja ustawodawcy w celu wyważenia spornych oczekiwań pracodawców i pracowników. W tym kontekście artykuł ma charakter zarówno poznawczy (zawiera analizę obowiązujących regulacji), jak i teoretyczny. Zaprezentowane analizy i wnioski mogą się okazać przydatne również dla praktyki prawa.
Bibliografia
Andersen K., Okuda Y., Translation of Japan's private international law: Act on the general rules of application of laws [Hō no Tekiyō ni Kansuru Tsūsokuhō], Law No. 10 of 1898 (as newly titled and amended 21 June 2006), „Zeitschrift für Japanisches Recht" 2007, Bd. 12, s. 227—240.
Basedow J., The Law of Open Societies: Private Ordering and Public Regulation in the Conflict Of Laws, Brill, Hague 2015.
Beckmann J., Reviewing the Posted Worker Directive Two Decades on, „University College Dublin Law Review” 2017, vol. 17, s. 125—163.
Bruurs S., Cross-border telework in light of the Rome I-Regulation and the Posting of Workers Directive,„European Labour Law Journal” 2023, vol. 14, issue 4, s. 588—608, https://doi.org/10.1177/20319525231194267.
Carinci M.T., Henke A., Employment relations via the web with international elements: Issues and proposals as to the applicable law and determination of jurisdiction in light of EU rules and principles, „European Labour Law Journal” 2021, vol. 12, issue 2, s. 134—155, https://doi.org/10.1177/2031952520922248.
Chikoc Barreda N., Le télétravail transfrontalier face aux défis de coordination des règles de conflit et des normes minimales d’emploi, „McGill Law Journal” 2022, vol. 68, no. 1, s. 89—122, https://doi.org/10.26443/law.v68i1.1192.
Cross-border telework in the EU, the EEA and Switzerland, FPS Social Security [online], https://socialsecurity.belgium.be/en/internationally-active/cross-border-telework-eu-eea-and-switzerland [dostęp: 8.11.2023].
Cuniberti G., Conflict of laws: A comparative approach: Text and cases, Edward Elgar Publishing, Cheltenham—Northampton 2017.
Czerwiński M., The law applicable to employment contracts under the Rome I-Regulation, „Przegląd Prawniczy Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza” 2015, t. 5, s. 147—161, https://doi.org/10.14746/ppuam.2015.5.10.
Dery K., Sebastian I., van der Meulen N., The digital workplace is key to digital innovation, „MIS Quarterly Executive” 2017, vol. 16, issue 2, s. 135—152.
European Economic and Social Committee, COVID-19: Virtual Free Movement of Workers. Perspective of the European Trade Unions, 2021, https://www.eesc.europa.eu/sites/default/files/files/qe-05-21-008-en-n.pdf [dostęp: 22.11.2023].
Florek L., Prawne ramy pracy zdalnej, „Z Problematyki Prawa Pracy i Polityki Socjalnej” 2021, t. 2, s. 1—14, https://doi.org/10.31261/zpppips.2021.19.06.
Fuchs B., Prawo właściwe dla umowy o pracę w świetle konwencji rzymskiej oraz rozporządzenia „Rzym I”, „Europejski Przegląd Sądowy” 2009, nr 12, s. 4—8.
Gamillscheg F., Internationales Arbeitsrecht (Arbeitsverweisungsrecht), De Gruyter, Tübingen 1959.
de Götzen E., The EU Private International Law of Employment: Can It Be a Possible Shift Towards More Labour Protection in Europe?, in: Labour
Migration in Europe, vol. 2: Exploitation and Legal Protection of Migrant Workers, ed. M. Borraccetti, Springer, Bolognia 2018, s. 45—68, https://doi.org/10.1007/978-3-319-93979-7_3.
Grušić U., The European Private International Law of Employment, Cambridge University Press, Cambridge, https://doi.org/10.1017/CBO9781316014684.
Grušić U., Remote work in private international law, in: The future of remote work, eds. N. Countouris et al., ETUI aisbl, Brussels 2023, s. 185—199.
Grušić U., Should the Connecting Factor of the „Engaging Place of Business” Be Abolished in European Private International Law?, „The International and Comparative Law Quarterly” 2013, vol. 62, no. 1, s. 173—192.
Grygutis J., Status prawny pracownika delegowanego na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej, C.H. Beck, Warszawa 2023.
Grzebyk P., Loci laboris — „główne miejsce pracy”. Glosa do wyroku TS z 15.03. 2011 r. w sprawie C-29/10 Heiko Koelzsch v. Wielkie Księstwo Luksemburga, „Europejski Przegląd Sądowy” 2011, nr 8, s. 43—48.
Junker A., Die Rechtsprechung des EuGH zum europäischen Arbeitsrecht im Jahr 2020, „Recht der Internationalen Wirtschaft” 2021, Heft 1/2, s. 1—10.
Kalus S., Międzynarodowe stosunki pracy. Wybrane zagadnienia kolizyjne, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1978.
Kiełbasa M., Transgraniczne aspekty zdalnego świadczenia pracy, w: Praca zdalna w polskim systemie prawnym, red. M. Mędrala, Wolters Kluwer, Warszawa 2021, s. 212—230.
Klyta W., Spółki kapitałowe w prawie prywatnym międzynarodowym, Zakamycze, Kraków 2002.
Kochanowski M., Rights of the Posted Workers — Directive 96/71/EC and the Evolution of Legislation Concerning Posted Workers, „Przegląd Prawniczy Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza” 2018, t. 8, s. 251—263, https://doi.org/10.14746/ppuam.2018.8.17.
Kunda I., Law Applicable to Employment Contracts under the Rome I Regulation, in: Transnational, European, and National Labour Relations: Flexicurity and New Economy, eds. G.G. Sander, V. Tomljenović, N. Bodiroga-Vukobrat, Springer, Berlin 2018, s. 73—96, https://doi.org/10.1007/978-3-319-02219-2_5.
Kurowski W., Kierowcy zatrudnieni w sektorze międzynarodowego transportu drogowego jako pracownicy delegowani w rozumieniu dyrektywy 96/71/WE, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2022, nr 1, s. 171—186, https://doi.org/10.26881/gsp.2022.1.11.
Lasek-Markey M., Sufficient connection test and the definition of a posted worker: Unexpected lessons learnt from Dobersberger, „European Law Review” 2021, no. 3, s. 395—403.
Mankowski P., Wichtige Klärungen im Internationalen Arbeitsrecht, „Praxis des Internationalen Privat- und Verfahrensrechts” 1994, Heft 4, s. 88—98.
Max Planck Institute for Comparative and International Private Law, Comments on the European Commission’s Green Paper on the Conversion of the Rome Convention of 1980 on the Law Applicable to Contractual Obligations into a Community Instrument and Its Modernization, „Rabels Zeitschrift für ausländisches und internationales Privatrecht” 2004, Heft 1, s. 1—118, https://doi.org/10.1628/0033725043640986.
Menegatti U., The impact of COVID-19 crisis on Italian labour law, „Z Problematyki Prawa Pracy i Polityki Socjalnej” 2021, t. 2, s. 1—12, https://doi.org/10.31261/zpppips.2021.19.03.
Mędrala M., Praca zdalna. Komentarz do nowelizacji Kodeksu pracy. Wzory, Wolters Kluwer, Warszawa 2023.
Mitrus L., Charakter prawny delegowania pracowników w ramach swobody świadczenia usług w Unii Europejskiej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2018, nr 6, s. 4—11.
Mitrus L., Kilka uwag w sprawie realizacji obowiązków pracowniczych w domu pracownika, „Roczniki Administracji i Prawa” 2021, t. 21, z. specj., s. 373—385, https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.6142.
Mitrus L., Praca zdalna de lege lata i de lege ferenda — zmiana miejsca wykonywania pracy czy nowa koncepcja stosunku pracy? Część 1, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2020, nr 10, s. 3—9, https://doi.org/10.33226/0032-6186.2020.10.1.
Mitrus L., Praca zdalna de lege lata i de lege ferenda — zmiana miejsca wykonywania pracy czy nowa koncepcja stosunku pracy? Część 2, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2020, nr 11, s. 3—10, https://doi.org/10.33226/0032-6186.2020.11.1.
Mundlak G., De-Territorializing Labour Law, „Law and Ethics of Human Rights” 2009, vol. 3, issue 2, s. 189—222, https://doi.org/10.2202/1938-2545.1037.
van Nuffel F., Afanasjeva S., The Posting of Workers Directive Revised: Enhancing the Protection of Workers in the Cross-Border Provision of Services, „European Papers” 2018, vol. 3, no. 3, s. 1401—1427, https://doi.org/10.15166/2499-8249/276.
Otto M., (Nie)Równe traktowanie pracowników wysoko mobilnych, „Monitor Prawa Pracy” 2020, nr 11, s. 27—31.
Pajor T., Nowe tendencje w części ogólnej prawa prywatnego międzynarodowego państw europejskich, „Problemy Prawne Handlu Zagranicznego” 1995, t. 18, s. 59—74.
Pazdan M., Glosa do wyroku SN z dnia 18 kwietnia 2001 r., I PKN 358/00, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2004, nr 1, poz. 9, s. 39—40.
Piñeiro L.C., International Maritime Labour Law, Springer, Berlin—Heidelberg—London 2015.
Poesen M., Habitual Workplace: ECJ Grounds Ryanair over Aircrew’s Contracts, „European Review of Private Law” 2018, vol. 26, issue 1, s. 141—150.
Rebhahn R., Die grenzüberschreitende Arbeitnehmerüberlassung, „Praxis des Internationalen Privat- und Verfahrensrechts” 1988, Heft 6, s. 368—373.
Riesenhuber K., Europäisches Arbeitsrecht: Eine systematische Darstellung, C.F. Müller, Heidelberg 2009.
Sanetra W., O „indywidualnej umowie o pracę” unormowanej w prawie prywatnym międzynarodowym, w: Stosunki zatrudnienia w dwudziestoleciu społecznej gospodarki rynkowej. Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu 40-lecia pracy naukowej Profesor Barbary Wagner, red. A. Sobczyk, Wolters Kluwer, Warszawa 2010, s. 69—84.
Schlachter M., Posting of Workers in the EU, „Pecsi Munkajogi Közlemenyek” 2010, szám 1, s. 87—94.
Skoczyński J., Prawo właściwe w międzynarodowych stosunkach pracy pracowników delegowanych w ramach świadczenia usług (problematyka kolizyjnoprawna), „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2004, nr 5, s. 32—44.
Sroka-Lacković A., Miejsce pracy zdalnej w aktualnym modelu rynku pracy — z perspektywy pracodawcy oraz pracownika, praca doktorska, Uniwersytet Ekonomiczny, Katowice 2023 [komputeropis].
Szypniewski M., Ochrona interesu pracownika delegowanego w ramach świadczenia usług w Unii Europejskiej, Wolters Kluwer, Warszawa 2019.
Świątkowski A., European Union Private International Labour Law, Jagiellonian University Press, Kraków 2012.
Świątkowski A., Lex loci delegationis as a law „applicable” to regulation of employment relationships of employees employed abroad, „Current Issues of Business and Law” 2009, no. 4, s. 250—261.
Świątkowski A., Międzynarodowe prawo pracy, t. 2: Międzynarodowe prywatne prawo pracy, C.H. Beck, Warszawa 2010.
Tomaszewska M., Normy wymuszające swoje zastosowanie, w: System prawa pracy, t. 10, Międzynarodowe publiczne prawo pracy. Standardy europejskie, red. K. Baran, Wolters Kluwer, Warszawa 2020, s. 309—312.
Tomaszewska M., Pojęcie „przepisy, których nie można wyłączyć w drodze umowy” w przypadku indywidualnej umowy o pracę, w rozumieniu rozporządzenia Rzym I, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2022, nr 1, s. 110—122, https://doi.org/10.26881/gsp.2022.1.07.
Torbus U., Ryzyko pracodawcy związane z pracą zdalną, w: Praca zdalna w polskim systemie prawnym, red. M. Mędrala, Wolters Kluwer, Warszawa 2021, s. 47—66.
Trammer H., Stosunki pracy w polskim prawie prywatnym międzynarodowym, „Prawo w Handlu Zagranicznym” 1968, z. 21, s. 39—42.
Verschueren H., The European Internal Market and the Competition between Workers, „European Labour Law Journal” 2015, vol. 6, issue 2, s. 128—151, https://doi.org/10.1177/201395251500600203.
Wojewoda M., Praktyczne problemy związane z wejściem w życie w Polsce konwencji rzymskiej o prawie właściwym dla zobowiązań umownych, „Europejski Przegląd Sądowy” 2008, nr 5, s. 4—10.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
