Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej w relacjach polsko-ukraińskich
DOI:
https://doi.org/10.31261/PPPM.2024.34.03Słowa kluczowe:
zdolność prawna, zdolność do czynności prawnych, umowa z 1993 roku między Polską i Ukrainą, prawo polskie, prawo ukraińskieAbstrakt
Artykuł jest poświęcony zagadnieniom związanym z pojęciem zdolności prawnej oraz zdolności prawnej w relacjach polsko-ukraińskich. W artykule została przeprowadzona analiza prawna piśmiennictwa, orzecznictwa, prawa wewnętrznego oraz przepisów polsko-ukraińskiej konwencji z 1993 roku w zakresie dotyczącym zdolności prawnej oraz zdolności do czynności prawnych. Autor skupia się na przedstawieniu różnic występujących w obu systemach prawnych oraz proponuje autonomiczne tłumaczenie wyżej wskazanych pojęć na gruncie wiążącej Polskę i Ukrainę konwencji z 1993 roku. Osobną uwagę zwrócono również na różnice językowe występujące w tłumaczeniu pojęcia zdolności do czynności prawnych w konwencji z 1993 roku oraz na pojęcie zdolności do czynności prawnych w stosunkach rodzinnych oraz pracowniczych. O ile w przypadku zdolności prawnej nie odnotowano zasadniczych różnic, to pojęcie zdolności do czynności prawnych już takie różnice zawiera, biorąc pod uwagę szerokie rozumienie tego pojęcia w prawie ukraińskim. Celem niniejszego opracowania było przygotowanie praktycznych wskazówek dla praktyków prawa, którzy będą oceniać skutki prawne czynności dokonanych przez obywateli Polski i Ukrainy.
Bibliografia
Akkermans B., The Principle of Numerus Clausus in European Property Law, Aharkov M.M., Obiazatelstvo po sovetskomu hrazhdanskomu pravu, Uchenye trudy VYIuN, v. 3, Yuryd. izd-vo NKIu SSSR, Moskwa, 1940.
Aharkov M.M., Obiazatelstvo po sovetskomu hrazhdanskomu pravu, w: M.M. Aharkov, Izbrannye trudy po hrazhdanskomu pravu, t. 1, Tsentr YurInfoR, Moskwa, 2002.
Apopii I.V., Simeine pravo Ukrainy, Tsentr uchbovoi literatury, Kyiv, 2011.
Bosek L., Gwarancje godności ludzkiej i ich wpływ na polskie prawo cywilne, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa, 2012.
Boshytskyi Yu.L,, Shyshka R.B. (ker. avt. kol.) (red.), Tsyvilne pravo Ukrainy: pidruchnyk. Zahalna chastyna, Vydavnytstvo Lira-K, Kyiv, 2016.
Bratus S.N., O sootnoshenyy hrazhdanskoi pravosposobnosty y subiektyvnykh hrazhdanskykh prav, „Sovetskoe hosudarstvo i pravo” 1949, nr 8.
Bratus S.N., Subiekty hrazhdanskoho prava: ucheb. posob., Hos. yur. izdat., Moskwa, 1950.
Chechot D.M., Iskovye proyzvodstva, Yuryd. lyt., Moskwa, 1973.
Chervonyi Yu.S., Tsyvilnyi protses Ukrainy: Pidruchnyk, Istyna, Kyiv, 2007.
Chrempiński S., Czy dziecko poczęte winno być uznane za podmiot prawa?, „Nowe Prawo” 1988, nr 2.
Ciszewski J., Nazaruk P. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa, 2019.
Czepelak M., Umowa międzynarodowa jako źródło prawa prywatnego międzynarodowego, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa, 2008.
Diachkova N.A., Simeine pravo: pidruchnyk, xa zah. red. V.A. Kroitora, V.Yu. Yevko, MVS Ukrainy, nats. un-t vnutr. sprav., Kharkiv, 2016.
Diachkova N.A., Tsyvilna diiezdatnist fizychnykh osib, yii zmist ta vydy. Emansypatsiia nepovnolitnikh, Suchasni problemy tsyvilnoho prava ta protsesu: navch. posib., S.O. Slipchenko, O.V. Syniehubov, V.A. Kroitor ta in., red. Yu.M. Zhornokuia, L.V. Krasytskoi, Pravo, Kharkiv, 2017.
Dmowski S., Rudnicki S., Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, LexisNexis, Warszawa, 2004.
Dmowski S., Rudnicki S., Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, LexisNexis, Warszawa, 2009.
Dolinenko L.O., Sarnovska S.O., Tsyvilne pravo Ukrainy: Navch. posib. dlia stud. vyshch. navch. zakl., MAUP, Kyiv, 2005.
Dutko A.O. ta in., Simeine pravo Ukrainy: pidruchnyk, za red. A.O. Dutko, Lvivskyi derzhavnyi universytet vnutrishnikh sprav, Lviv, 2018.
Dzera O.V., Tsyvilne pravo Ukrainy, red. O.V. Dzera, N.S. Kuznietsova, Yurinkom inter, Kyiv, 2002.
Dzera O.V. ta in., Tsyvilne pravo Ukrainy: Pidruchnyk, U 2 t., red. O.V. Dzera, N.S. Kuznetsovoi, 2-e vyd., dopov. i pererob., Yurinkom Inter, Kyiv, 2004.
Fras M., Habdas M. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, T. I, Część ogólna (art. 1—125), Wolters Kluwer, Warszawa, 2018.
Fursa S.Ya. (red.), Tsyvilnyi protses Ukrainy: Akadem. kurs: pidruch. dlia stud. yuryd. spets. vyshch. navch. zakl., Tsentr prav. doslidzh. Fursy, Kharkiv: S.Ya. Fursa [vyd.]: KNT, 2009.
Gniewek E. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa, 2011.
Gniewek E., Machnikowski P. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa, 2016.
Gniewek E., Machnikowski P. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa, 2021.
Grzybowski S. (red.), System Prawa Cywilnego, T. 1, Część ogólna, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, 1985.
Grzybowski S., w: System Prawa Cywilnego. Część ogólna [Système de droit civil. Partie générale], T. 1, Ossolineum, Wrocław, 1974.
Gudowski J. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, T. I, Część ogólna, cz. 1 (art. 1—554 ), Wolters Kluwer, Warszawa, 2021.
Haberko J., Cywilnoprawna ochrona dziecka poczętego a stosowanie procedur medycznych, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa, 2010.
Haberko J., Status cywilnoprawny ludzkiego embrionu w fazie przedimplantacyjnej, „Przegląd Sądowy” 2008, nr 10.
Haberko J., Udostępnianie i publikowanie wizerunku nasciturusa, noworodka i małego dziecka w świetle zasady dobra dziecka, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2013, nr 3.
Hrekov I.P., Okremi pytannia shodo vyznachennia pravosub`iektnosti fizychnoi osoby — robotodavtsia v trudovykh pravovidnosynakh, Thesis, Vydavnytstvo SumDU, 2011, https://core.ac.uk/download/pdf/324237826.pdf [Dostęp: 25.09.2024].
Husak P.R., Pryrodne pravo yak pidstava dlia pozytyvnoho prava na zhyttia, Dopovid na Vseukrainskii konferentsii (Kyiv, 3.12.2005) „Abort: zaperechennia prava na zhyttia”, http://christian-psychology.org.ua/psy-individ/4442-prirodne-pravo-yak-pdstava-dlya-pozitivnogo-prava-na-zhittya.html [Dostęp: 25.09.2024].
Joffe O.S., Voprosy teoryy prava, O.S. Joffe, M.D. Sharhorodskyi, Yuryd. lyt., Moskwa, 1961.
Kharytonov E.O., Sanyakhmetova N.A., Hrazhdanskoe pravo Ukrayny: Uchebnyk, Odyssei, Kharkiv, 2004.
Kisel V.L., Mamedov R.Yu., Problemy pravovoi pryrody pravozdatnosti fizychnoi osoby, „Pivdennoukrainskyi pravnychyi chasopys” 2017, nr 2.
Komarov V.V., Svitlychna H.O., Udaltsova I.V., Okreme provadzhennia: [monohr.], red. V.V. Komarova, Pravo, Kharkiv, 2011.
Krasavchykov O.A., Sotsyalnoe soderzhanye pravosposobnosty sovetskykh hrazhdan, „Pravovedenye” 1960, nr 1.
Kravtsov S., Sokol A., Obmezhennia u diiezdatnosti, vyznannia osoby nediiezdatnoiu ta ponovlennia u diiezdatnosti: tsyvilno-protsesualnyi aspekt, „Pidpryiemnytstvo, hospodarstvo i pravo” 2018, nr 5.
Księżak P., Pyziak-Szafnicka M. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, wyd. 2, Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa, 2014.
Kuznetsova N.P., Razvytye instytuta deesposobnosty hrazhdan v novom hrazhdanskom zakonodatelstve, „Pravovedenye” 1965, nr 4.
Mahazyner Ya.M., Yzbrannye trudy po obshchei teoryy prava: monohr., otv. red. d-r yuryd. nauk, prof. A. K. Kravtsov, Izd-vo R. Aslanova Yurydycheskyitsentr Press, Sankt Petersburg, 2006.
Mazur O.S., Tsyvilne pravo Ukrainy: Navch. pos., Tsentr navchalnoi literatury, Kyiv, 2006.
Nadon V.V., Deiaki aspekty vyznachennia pravozdatnosti v tsyvilnomu pravi, „Teoriia i praktyka pravoznavstva” 2014, v. 1 (5).
Nadon V.V., Problema spivvidnoshennia pravozdatnosti ta subiektyvnoho tsyvilnoho prava, „Visnyk hospodarskoho sudochynstva” 2014, nr 5.
Nechytailo T.O., Poniattia tsyvilnoi pravosubiektnosti ta yii elementiv, „Aktualni problemy vdoskonalennia chynnoho zakonodavstva Ukrainy” 2015, nr 39.
Nesterowicz M., Glosa do wyr. SA w Lublinie z 29.7.2009 r., I ACa 308/09, „Przegląd Sądowy” 2011, nr 1.
Osajda K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa, 2017.
Pazdan M. (red.), System Prawa Prywatnego, T. 20A, Prawo prywatne międzynarodowe, C.H. Beck, Warszawa, 2014.
Pazdan M., O różnych funkcjach zdolności do czynności prawnych osoby fizycznej z uwzględnieniem aspektów arbitrażowych i kolizyjnoprawnych, w: Prawo prywatne i arbitraż. Księga jubileuszowa dedykowana doktorowi Maciejowi Tomaszewskiemu, red. J. Poczobut, A. Wiśniewski, Sąd Arbitrażowy KIG, Warszawa, 2016.
Pazdan M., Zdolność do czynności prawnych a zakazy zatrudnienia ze względu na wiek, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1965, nr 27, z. 1.
Pazdan M., Zdolność do czynności prawnych osób fizycznych w polskim prawie prywatnym międzynarodowym, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 1967, 158. Prace prawnicze, z. 29.
Piatyletov I.M., Pryznanye hrazhdanyna ohranychenno deesposobnym, VJUZI, Moskwa, 1980
Pietrzykowski K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, T. I, wyd. 10, C.H. Beck, Warszawa, 2020.
Pilich M., Uchodźcy w prawie prywatnym międzynarodowym, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2022, nr 1.
Pilich M., Zasada obywatelstwa w prawie prywatnym międzynarodowym. Zagadnienia podstawowe, Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa, 2015.
Pokrovskyi Y.A., Osnovnye problemy hrazhdanskoho prava, Yurydycheskyi knyzhnyi sklad Pravo, Petrohrad, 1917.
Potiukov A.H., Pravosposobnost i deesposobnost hrazhdan po sovetskomu hrazhdanskomu pravu, Avtoref. dys. kand. yuryd. nauk: 12.712, Lenynhradskyi hos. un-t, 1954.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne — część ogólna, C.H. Beck, Warszawa, 2015.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne — część ogólna, C.H. Beck, Warszawa, 2019.
Radwański Z., Prawo cywilne — część ogólna, C.H. Beck, Warszawa, 1999.
Radwański Z., Prawo cywilne — część ogólna, C.H. Beck, Warszawa, 2005.
Resich Z. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, T. I, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa, 1972.
Reznichenko S.V., Tsyvilno-pravovyi status nepovnolitnoi fizychnoi osoby, „Chasopys tsyvilistyky” 2017, v. 23.
Rohova O.H., Pro chas vynyknennia prava liudyny na zhyttia: zahalnoteoretychnyi analiz, „Visnyk AprNU” 2005, nr 4 (43).
Safjan M. (red.), System Prawa Prywatnego, T. 1, Prawo cywilne — część ogólna, C.H. Beck, Warszawa, 2012.
Sahradian M., Tsyvilna diiezdatnist fizychnoi osoby v Ukraini ta v zarubizhnykh krainakh, „Pidpryiemnytstvo, hospodarstvo i prawo” 2018, nr 4.
Shershenevych H.F., Izbrannoe, t. 5, Uchebnyk russkoho hrazhdanskoho prava, vstup. slovo, sost. P.V. Krashenynnykov, Statut, Moskwa, 2017.
Shevchenko Ya.M., Tsyvilne pravo Ukrainy. Akademichnyi kurs: Pidruchnyk, U 2 t., In Yure, Kyiv, 2003.
Shevchenko Ya.M. (red.), Tsyvilne pravo Ukrainy: Akademichnyi kurs: Pidruch.: U dvokh tomakh, t. 1, Zahalna chastyna, Vydavnychyi Dim In Yure, Kyiv, 2006.
Shtefan M.J., Tsyvilne protsesualne pravo Ukrainy: pidruch. dlia stud. yuryd. spets. vyshch. navch. zakl., In Yure, Kyiv, 2005.
Shyshka O.R., Pravo neisnuiuchoho uchasnyka tsyvilnykh pravovidnosyn yak pravova fiktsiia, „Pravo ta upravlinnia” 2011, nr 13.
Shyshka R.B., Okhorona prav subiektiv intelektualnoi vlasnosti u tsyvilnomu pravi Ukrainy: dys., dokt. kryd. nauk: 12.00.03, Tsyvilne pravo ta tsyvilnyi
protses; simeine pravo; mizhnarodne pryvatne pravo, Natsionalnyi universytet vnutrishnikh sprav, Kharkiv, 2004.
Skowrońska-Bocian E., Prawo cywilne — część ogólna. Zarys wykładu, LexisNexis, Warszawa, 2005.
Smyczyński T., Nasciturus w świetle ustawodawstwa o przerywaniu ciąży, „Studia Prawnicze” 1993, nr 1.
Stelmachowski A., Wstęp do teorii prawa cywilnego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1984.
Suleimanova S.R., Pro tsyvilnu pravozdatnist fizychnoi osoby, „Visnyk Kyivskoho natsionalnoho universytetu imeni Tarasa Shevchenka, Yurydychni nauky”, 2013, nr 95.
Szer S., Prawo cywilne. Część ogólna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1967.
Szpunar A., Szkoda wyrządzona przed urodzeniem dziecka, „Studia Cywilistyczne” 1969, nr 13—14.
Turłukowski J., Pilich M., Polsko-ukraińska umowa o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych. Komentarz do przepisów o sprawach cywilnych, Wolters Kluwer, Warszawa, 2023.
Vatras V.A., Kostiashkin I.O., Osoblyvosti pravovoho rehuliuvannia simeinykh vidnosyn kodyfikovanymy pravovymy aktamy v Ukraini ta derzhavakh zakhidnoi ta tsentralnoi Evropy, „Aktualni problemy pravoznavstva” 2021, nr 2 (26).
Vebers Ya.R., O poniatyy deesposobnosty hrazhdan v sovetskom hrazhdanskom i semeinom prave, t. 107, Osushchestvlenye i zashchyta lichnykh i imushchestvennykh prav, Uchenye zapysky, Latv. hos. un-t ym. P. Stuchky, Ryha, 1968.
Vebers Ya.R., Pravosubiektnost hrazhdan v sovetskom hrazhdanskom i semeinom prave, Zynatne, Ryha, 1976.
Volkova N.V., Protsesualni osoblyvosti rozghliadu sprav shchodo obmezhennia tsyvilnoi diiezdatnosti fizychnoi osoby, vyznannia fizychnoi osoby nediiezdatnoiu (okremi aspekty), „Aktualni problemy derzhavy i prava” 2010, nr 56.
Walaszek B., Nasciturus w prawie cywilnym, „Państwo i Prawo” 1956, nr 7.
Watrakiewicz M., Wiek a zdolność do czynności prawnych, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2003, z. 3.
Winiarz J. (red.), Kodeks cywilny z komentarzem, T. I, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa, 1989.
Wojewoda M., Rejestracja urodzin dzieci obywatelek Ukrainy przybyłych do Polski w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, „Metryka” 2022, nr 1.
Wojtczak A., Zmudzińska K., Analiza prawna i społeczna wieku dopuszczalnego zawarcia małżeństwa, „Kortowski Przegląd Prawniczy” 2016, nr 2.
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa, 1996.
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Wolters Kluwer, Warszawa, 2018.
Yanovytska H.B., Kucher V.O. ta in., Tsyvilne pravo Ukrainy: pidruchnyk, v. 2, t. 1, kol. avtoriv, red. H.B. Yanovytskoi, V.O. Kuchera, Novyi Svit-2000, Lviv, 2014.
Zhuravlev N.P., O sootnoshenyy hrazhdanskoi pravosposobnosty, deesposobnosty I subiektyvnoho prava, RIO VJUZI, Moskwa, 1988.
Zhylynkova Y.V., Pravovye aspekty emansypatsyi nesovershennoletnykh, „Problemy zakonnosti” 2000, v. 41.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
