Autobiograficzna gra. O „Rozmowach w tańcu" Agnieszki Osieckiej

Autor

DOI:

https://doi.org/10.31261/PS_P.2024.33.07

Słowa kluczowe:

tabu, autobiografia, literatura polska XX wieku, image pisarza

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie nowej perspektywy czytania tekstów autobiograficznych na przykładzie autobiografii Agnieszki Osieckiej pt. Rozmowy w tańcu. W opracowaniu pokazano, iż niebywale istotne dla współczesnego literaturoznawstwa, a zwłaszcza dla badań nad autobiografią, jest spojrzenie na teksty poprzez pojęcie tabu. Kontekstem refleksji jest „autobiograficzny wywiad autorki z samą sobą”. Zaprezentowana analiza koncentruje się na zastosowanej przez poetkę formie dialogu ze swoim alter ego jako na strategii gry z tabu. Wybrana przez Osiecką strategia narracyjna pozwala jej na poruszanie się w obrębie wielu kontrowersyjnych tematów oraz na stworzenie pozorów szczerości i transparentności, przy jednoczesnym zachowaniu pełnej kontroli nad swoją opowieścią. Z kolei umiejętne operowanie zarówno słowem, jak i formą umożliwia jej mówienie o kwestiach trudnych w taki sposób, by pozostać w zgodzie z własnymi granicami, a zarazem sprostać oczekiwaniom czytelników, dzięki obraniu ciekawej, innej formy, która nie stawia przed pisarką jasnych wyznaczników gatunkowych (a co za tym idzie nie generuje konkretnych oczekiwań odbiorców). Ostatecznie artykuł pokazuje, iż gra z tabu prowadzi do powstawania nowych strategii narracyjnych, które niejednokrotnie stanowią o wartości danego tekstu autobiograficznego.
Opracowanie mieści się w obrębie literaturoznawstwa i krytyki literackiej.

Biogram autora

Katarzyna Hanik - Uniwersytet Śląski w Katowicach

KATARZYNA HANIK – mgr, Instytut Literaturoznawstwa, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice, Polska.
Doktorantka Szkoły Doktorskiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W 2021 roku obroniła pracę magisterską pt. Fenomen skandalu w XXI wieku napisaną pod kierunkiem prof. Agnieszki Nęckiej-Czapskiej. Jej zainteresowania badawcze skupiają się wokół problematyki skandalu i tabu, zwłaszcza na polskim rynku
wydawniczym. W swojej pracy doktorskiej planuje badać przejawy tabuizacji w polskiej autobiografistyce ostatnich dekad. Ważniejsze publikacje: Czytanie skandalu. Na marginesie polskiej prozy po 2000 roku („Postscriptum Polonistyczne” 2022).

Bibliografia

Bauer Z., 2010, Wywiad. Gatunek i metoda, w: Dziennikarstwo i świat mediów, red. Z. Bauer, E. Chudziński, Universitas, Kraków, s. 333–344.

Biały B., 2020, Osiecka. Tego o mnie nie wiecie, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.

Bikont A., 2012, [Agnieszka Osiecka]. Piosenki nad piosenkami, w: Kobiety, które igrały z PRLem, Agora, Warszawa, s. 15–35.

Czermińska M., 1987, Autobiografia i powieść, czyli pisarz i jego postacie, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk.

Felberg K., 2011, Wieczne gesty Osieckiej, czyli „słowa jak sztuczny miód”, w: Po prostu Agnieszka. W 75. rocznicę urodzin Agnieszki Osieckiej. Studia i materiały, red. I. Borkowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 123–136.

Felberg-Sendecka K., 2015, Koleżanka. Wspomnienia o Agnieszce Osieckiej, Dom Wydawniczy PWN, Warszawa.

Fleischer M., 2006, Obszar tabu w systemie polskiej kultury, w: Literatura, kultura, komunikacja. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Jerzego Jastrzębskiego w 60. rocznicę urodzin, red. K. Stasiuk, M. Graszewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 283–300.

Gutkowska B., 2005, Odczytywanie śladów. W kręgu dwudziestowiecznego autobiografizmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.

Hellich A., 2018, Gry z autobiografią: przemilczenia, intelektualizacje, parodie, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.

Jarzębski J., 1982, Gra w Gombrowicza, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Kiec I., 2011, Zabijanie ptaka w locie, czyli o mamie, tacie i nieczułym chłopcu, w: Po prostu Agnieszka. W 75. rocznicę urodzin Agnieszki Osieckiej. Studia i materiały, red. I. Borkowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 13–27.

Kyzioł A., 2020, Serial o Agnieszce Osieckiej, polityka.pl, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/1996339,1,serial-o-agnieszce-osieckiej.read [dostęp: 11.10.2022].

Lejeune P., 1975, Pakt autobiograficzny, przeł. A.W. Labuda, „Teksty”, nr 5 (23), s. 31–49.

Nęcka A., 2013, „Artysta ma prawo przekraczać tabu w sobie”. Manuela Gretkowska, w: A. Nęcka, Emigracje intymne. O współczesnych polskich narracjach autobiograficznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 127–152.

Osiecka A., 1997, Chcecie wiedzieć, w: A. Osiecka: Sztuczny miód, Czytelnik, Warszawa, s. 65–66.

Osiecka A., 2021, Rozmowy w tańcu, red. A. Bolecka, Prószyński i S-ka, Warszawa.

Ostałowska L., Smoleński P., 1997, To nie mój pies, ale moje łóżko, „Gazeta Wyborcza. Magazyn”, nr 18, s. 9.

Ostałowska L., Smoleński P., 2021, Są ludzie, których świat brudzi. Agnieszka Osiecka pozostała nietykalna, wyborcza.pl, https://wyborcza.pl/7,75410,21463580,sa-ludzie-ktorych-swiat-brudzi-agnieszka-osiecka-pozostala.html [dostęp: 11.10. 2022].

Pałuszyńska E., 2016, Łamanie tabu w dyskursie publicznym, w: Tabu w procesie globalizacji kultury, red. A. Małyska, K. Sobstyl, Wydawnictwo Uniwersytetu Mari Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 115–127.

Puzynina J., 2016, Garść myśli o problemach tabu, w: Tabu w procesie globalizacji kultury, red. A. Małyska, K. Sobstyl, Wydawnictwo Uniwersytetu Mari Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 25–32.

Ryciak U., 2021, Potargana w miłości. O Agnieszce Osieckiej, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Szawiel A., 2014, Ten tom to klucz do Osieckiej, wyborcza.pl, https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,34861,16755665,ten-tom-to-klucz-do-osieckiej.html [dostęp: 11.10. 2022].

Szymańska J., 2003, Legenda w anegdocie zamknięta, w: Agnieszka Osiecka o kobietach, mężczyznach i świecie, red. P. Derlatka, A. Lambryczak, M. Traczyk, opieka naukowa I. Kiec, Poznańskie Studia Polonistyczne, Poznań 2003, s. 20–31.

Turowska Z., 2008, Agnieszki. Pejzaże z Agnieszką Osiecką, Prószyński i S-ka, Warszawa.

Turowska Z., 2020, Osiecka. Nikomu nie żal pięknych kobiet, Marginesy, Warszawa.

Wodecka D., 2018, 30 lat różnicy. Wielka i trudna miłość Osieckiej i Giedroycia, wysokieobcasy.pl, https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,53662,23931200,bezlitosna-bogini-i-uroczy-demon-czyli-wszystkie-kolory.html [dostęp: 11.10. 2022].

Zieniewicz A., 2011, Pakty i fikcje. Autobiografizm po końcu wielkich narracji (szkice), Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.

Pobrania

Opublikowane

2024-05-23

Jak cytować

Hanik, K. (2024). Autobiograficzna gra. O „Rozmowach w tańcu" Agnieszki Osieckiej. Postscriptum Polonistyczne, 33(1), 1–18. https://doi.org/10.31261/PS_P.2024.33.07