Literatura non fiction nad Dunajem. Recepcja wybranych polskich utworów na Węgrzech

Autor

DOI:

https://doi.org/10.31261/PS_P.2024.33.11

Słowa kluczowe:

współczesna literatura węgierska, non fiction, recepcja literatury polskiej za granicą

Abstrakt

W artykule zostały zaprezentowane wybrane zagadnienia dotyczące problematyki literatury non fiction na Węgrzech oraz recepcja niektórych polskich utworów. W kulturze węgierskiej literatura non fiction do dziś nie uzyskała właściwej pozycji i w pewnym sensie uważana jest za twórczość marginalną, która nie ma stałego miejsca w narodowym kanonie. Jest ona konsekwentnie pomijana w nowych opracowaniach historycznoliterackich i brakuje ciągłości w prezentacji tego dorobku. Gatunek ten uzyskał w latach 30. pewien rozgłos i popularność dzięki socjograficznemu nurtowi prozy węgierskiej reprezentowanemu przez Gyulę Illyésa. Natomiast od drugiej połowy XX wieku np. ojciec węgierskiego reportażu Árpád Pásztor należy już do kręgu zapomnianych pisarzy, choć na początku XX stulecia jako korespondent stołecznych pism przysyłał reportaże z różnych krajów świata. Literaturoznawcy zapomnieli także o zmarłym w 2022 roku Györgyu Moldovie, który w okresie realnego socjalizmu uchodził za najbardziej znanego i popularnego autora literatury non fiction. Wiele wybitnych polskich tekstów non fiction, np. Ryszarda Kapuścińskiego, było w stanie wypełnić pewną lukę w kulturze węgierskiej dzięki zaangażowanym w polską kulturę węgierskim tłumaczom-polonistom. Do najciekawszych pozycji non fiction z punktu widzenia kultury węgierskiej należą w ostatnim okresie książki Andrzeja Stasiuka, Ziemowita Szczerka i Krzysztofa Vargi.

Biogram autora

László Kálmán Nagy - Uniwersytet Jagielloński

LÁSZLÓ KÁLMÁN NAGY –  CSc dr hab., Zakład Filologii Węgierskiej, Instytut Językoznawstwa, Przekładoznawstwa i Hungarystyki, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska. olonista i hungarysta, obecnie kierownik Zakładu Filologii Węgierskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, wcześniej dyrektor Instytutu Slawistyki oraz Katedry Języka i Literatury Polskiej Uniwersytetu Debreczyńskiego. Zainteresowania naukowe: nauczanie języka polskiego i węgierskiego jako obcego, literatura polska i węgierska XX–XXI wieku ze szczególnym uwzględnieniem prozy. Wybrane publikacje: Zarys historii literatury polskiej od początków do końca XVIII wieku. Zarys historycznoliteracki i antologia [A lengyel irodalom története a kezdetektől a XVIII. sz. végéig. XI. sz. – 1795. Irodalomtörténeti vázlat és antológia] (z D. Molnár István, Debrecen 1998), Lengyel irodalom a XX. században [Literatura polska XX wieku](http://gepeskonyv.btk.elte.hu/adatok/Szlavisztika/79Luk%E1cs/lengyel-irodalom.htm), Wojna z Polakami za czasów Wojciecha Portiusa. Jeden z mało znanych rozdziałów w stosunkach polsko-węgierskich (w: Robert Wojciech Portius – krośnieński mieszczanin, kupiec i fundator. Studia z dziejów diaspory szkockiej na ziemiach Rzeczypospolitej oraz relacji polsko-węgierskich w dobie nowożytnej, Krosno 2019)

Bibliografia

Literatura

Grendel L., 2019, A modern magyar irodalom története. Magyar líra és epika a 20. században, Kalligram, Pozsony.

Horváth Béla N., 2021, Nép és nemzet. Illyés Gyula, Nap Kiadó.

Janiec-Nyitrai A., 2018, Zobaczyć na nowo. Podróże literackie Andrzeja Stasiuka, Krzysztofa Vargi i Ziemowita Szczerka, Budapest Főváros XIII. Kerületi Lengyel Nemzetiségi Önkormányzat, Budapest.

Literatura faktu, w: Encyklopedia PWN, https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/literatura­-faktu;3933199.html [dostęp: 10.10.2022].

Mazurkiewicz A., 2020, Polska literatura socrealistyczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Németh O., 2018, A posztszovjet térség népei és kultúrái a lengyel tényirodalom tükrében,

Nemeth_Orsolya_disszertacio (mtak.hu) [dostęp: 10.11.2022].

Radziwon M., 2021, Mariusz Szczygieł, „Gottland”, 28.12.2021, https://culture.pl/pl/dzielo/mariusz-szczygiel-gottland [dostęp: 10.11.2022].

Sándor A., 2022, Kisvasút és Trianon – ilyen Magyarország egy lengyel újságíró szemével, Könyves magazin, 22.02.2022 [dostęp: 10.11.2022].

Sőtér I., szerk., 1946–1966, A magyar irodalom története I–VI, Akadémiai Kiadó, Budapest.

Süpek N., 2022, Tükröt tart elénk a lengyel riportirodalom, Szláv TeXtus, 21.02.2022, https://szlavtextus.blog.hu/2022/02/21/tukrot_tart_elenk_a_lengyel_riportirodalom [dostęp: 11.10.2022].

Szegedy-Maszák M., Veres A., szerk., 2007, A magyar irodalom történetei 1920-tól napjainkig, Gondolat Kiadói Kör Kft., Budapest.

Varga K., 2021, Gulasz z turula, Wydawcnictwo Czarne, Wołowiec.

Netografia

Könyv: Mariusz Szczygiel: Gottland, https://moobius.hu/konyv/irodalom-67/egyeb-74/mariusz-szczygiel/gottland [dostęp: 10.11.2022].

Pobrania

Opublikowane

2024-06-25

Jak cytować

Nagy, L. K. (2024). Literatura non fiction nad Dunajem. Recepcja wybranych polskich utworów na Węgrzech. Postscriptum Polonistyczne, 33(1), 1–19. https://doi.org/10.31261/PS_P.2024.33.11

Numer

Tom 33 Nr 1 (2024): Non fiction w literaturze polskiej

Dział

Non-fiction

Licencja

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).