Transformatywna siła dziedzictwa – awangarda dwudziestolecia międzywojennego na wystawach Muzeum Sztuki w Łodzi wobec zwrotu konserwatywnego
DOI:
https://doi.org/10.31261/PS_P.2024.34.12Słowa kluczowe:
współczesna historia sztuki, polska sztuka międzywojenna, wystawy muzealne, krytyczne studia nad dziedzictwemAbstrakt
Artykuł stanowi krytyczną reakcję na populistyczną politykę kulturalną prowadzoną w Polsce po 2015 roku. Przedmiotem tekstu jest refleksja nad reprezentacją sztuk wizualnych dwudziestolecia międzywojennego w wystawach muzealnych organizowanych w XXI wieku. Skupiając uwagę na ekspozycjach w Muzeum Sztuki w Łodzi, a zwłaszcza na dwóch reprezentatywnych pokazach: Polak, Żyd, artysta oraz Korespondencje, autor pyta, jakie metodologiczne założenia przyjęto dla tych ekspozycji i jak przekraczano w nich tradycyjny dyskurs polskiej historii sztuki. Na podstawie tych studiów przypadków autor dowodzi, że praktyka kuratorska w Muzeum Sztuki pozostawała w ścisłym związku z przewartościowaniami w akademickiej refleksji nad sztuką polską po 1989 roku. Następnie, nawiązując m.in. do myśli Michała Pawła Markowskiego i Laurajane Smith, w artykule stawia się problem aktualnej roli dziedzictwa awangardy. W tej perspektywie analiza wystaw Muzeum Sztuki pokazuje, że reprezentacje dwudziestolecia nie skupiają się na przeszłości, lecz są skierowane w przyszłość, gdyż dziedzictwo to może mieć charakter prewencyjny i siłę transformatywną. Dając odpór populistycznym wizjom kultury, nakłania do otwartości na różnicę, empatycznego dostrzegania wspólnot wartości oraz krytycznej uważności, potrzebnej do rozumienia koncepcyjnych fundamentów sztuki. Tekst sytuuje się w polu studiów nad alternatywnymi modernizmami oraz, drugoplanowo, krytycznych studiów nad dziedzictwem.
Bibliografia
Benjamin W., 2012, The Arcades Project, trans. H. Eiland, K. McLaughlin, qtd. after: Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm / Correspondences. Modern Art and Universalism, eds. J. Lubiak, M. Ludwisiak, Muzeum Sztuki, Łódź, p. 81.
Jach A., Słoboda K., Sokołowska J., Ziółkowska M., eds., 2015, Muzeum Sztuki w Łodzi. Monografia, vol. 1, Muzeum Sztuki, Łódź.
Karp I., Kratz C. A., 2014, The Interrogative Museum, w: Museum as Process: Translating Local and Global Knowledges, ed. R. A. Silverman, Routledge, London–New York, pp. 279–298.
Malinowski J., 1987, Grupa “Jung Idysz” i żydowskie środowisko “Nowej Sztuki” w Polsce 1918–1932, Instytut Sztuki PAN, Warszawa.
Malinowski J., 1991, Sztuka i nowa wspólnota. Zrzeszenie artystów Bunt 1917–1922, Wiedza o Kulturze, Wrocław.
Markowski M. P., 2013, Polityka wrażliwości. Wprowadzenie do humanistyki, Universitas, Kraków.
Piotrowski P., 2009, How to Write a History of Central-East European Art?, “Third Text,” vol. 23, issue 1, pp. 5–14.
Piotrowski P., 2012, Art and Democracy in Post-Communist Europe, trans. A. Brzyski, Reaktion Books, London.
Smith L., 2007, Uses of Heritage, Routledge, New York–London.
Sosnowska J., ed., 2007, Wystawa paryska 1925, Instytut Sztuki PAN, Warszawa.
Suchan J., 2012, Two Collections, Two Stories, One Universal Community?, in: Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm / Correspondences. Modern Art and Universalism, eds. J. Lubiak, M. Ludwisiak, Muzeum Sztuki, Łódź, pp. 15–17.
Suchan J., ed., 2010, Polak, Żyd, artysta. Tożsamość a awangarda, Muzeum Sztuki, Łódź.
Turowski A., 2004, Malewicz w Warszawie. Rekonstrukcje i symulacje, Universitas, Kraków.
Wodiczko K., 2014, Awangarda transformatywna: manifest teraźniejszości, “Szum”, no. 6, suplement, pp. 1–28.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
