Transferring Transnationally, Transforming Locally, Imagining Transnationally: The Transference of Interwar Poland’s Popular Culture to Israel and Its Rediscovery in the Last Decades
DOI:
https://doi.org/10.31261/PS_P.2024.34.10Słowa kluczowe:
kultura popularna, Brytyjski Mandat Palestyny, Izrael, Tel Awiw, transfer kultury, transnarodowość, lokalność, contact zoneAbstrakt
Artykuł podejmuje zagadnienie stosunku żydowskiej publiczności w mandatowej Palestynie/Izraelu do dziedzictwa II Rzeczpospolitej na przykładzie transferu polskiej międzywojennej kultury popularnej do Palestyny w epoce mandatowej i Izraela po roku 1948, a także odrodzenia zainteresowania nią współcześnie. Autor analizuje różne poziomy i formy kulturowego transferu. W analizie uwzględnia rolę środowisk artystycznych i publiczności, indywidualnych przedsięwzięć i infrastruktury instytucjonalnej, czynników społecznych i ekonomicznych. Komentowane są również zmiany, jakim podlegają uczestniczące w transferze teksty kultury, które adaptowane są ze względu na nowe potrzeby odbiorców i przekształcane w związku z funkcjonowaniem w nowym kulturowym kontekście. Teoretyczne ramy analizy tworzą kategorie transferu, transnarodowości, lokalności, adaptacji, tożsamości, kosmopolityzmu, przekładu, contact zone. Transfer polskiej kultury popularnej dokonuje się poprzez rozmaitego rodzaju praktyki kulturowe, wśród których kluczowa rola przypada przekładowi. Zachodzi on w przestrzeni stanowiącej transgeograficzną contact zone,
w obszarze wyznaczonym przez relacje pomiędzy Warszawą i Tel Awiwem jako ośrodkami kultury nowoczesnej. We współczesnym Izraelu odwołania do międzywojennej polskiej kultury popularnej oraz jej lokalnych adaptacji pełnią funkcję subwersywną i krytyczną wobec polityki tożsamościowej państwa.
Bibliografia
Bibliography
Assaf D., 2019, Shir hu Lo Rak Milim: Pirkey masa’ ba-Zemer ha-‘Ivri, Am Oved, Tel Aviv.
Bodo E., 1935, Jestem w Palestynie, „5-ta Rano,” 19 January, p. 8.
Gross N., 2000, W drodze i po drodze – polskie korzenie hebrajskiego kabaretu, „Archiwum Emigracji”, vol. 3, pp. 103–111.
Helman A., 2002, “Even the Dogs in the Street Bark in Hebrew”: National Ideology and Everyday Culture in Tel-Aviv. “Jewish Quarterly Review,” vol. 92 (3/4), pp. 359–382.
Holmgren B., 2014, A Warsaw Star in Tel Aviv: Fryderyk Járosy at Li-La-Lo, 1947–1948. “Cosmopolitan Review. A Transatlantic Review of Things Polish in English,” vol. 6 (2), available online at: http://cosmopolitanreview.com/fryderyk-jarosy/#:~:text=2%20%E2%80%94%20Summer%20%2F%20Features-,A%20Warsaw%20Star%20in%20Tel%20Aviv%3A%20Fryderyk%20J%C3%A1rosy%20at%20%E2%80%9-
CLi,%2DLo%2C%E2%80%9D%201947%2D1948&text=On%20November%2025%2C%201947%2C%20the,Tel%20Aviv’s%20Jascha%20Heifetz%20Hall.
Levy T., 2016, Ha-yekim ve-ha-te’atron ha-ivri: be-ma’avak ben mizrakh le-ma’arav erope, Resling, Tel Aviv.
Mieszkowska A., 2008, Jestem Jarosy! Zawsze ten sam, Muza, Warszawa.
Mieszkowska A., 2016, Mistrzowie kabaretu: Marian Hemar i Fryderyk Járosy – Od Qui Pro Quo do Londynu, Wydawnictwo Zwierciadło, Warszawa.
Naor M., ed., 2006, Beit café makom Katan ko! Beit Café makom adir! Café Ratzki: Café safruti be Tel-Aviv 1932–1935, Modan, Tel Aviv.
Ordonówna H., 1934, A geshprekh mit Hanka Ordonuvna ofn veg kan Erets Isroel, “Hayntige Nayes,” 9 March, p. 2.
Prokop-Janiec E., 2013, Pogranicze polsko-żydowskie. Topografie i teksty, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Rotman D., 2021, The Yiddish Stage as a Temporary Home: Dzigan and Shumacher’s Satirical Theater 1927–1980, De Gruyter.
Shefi Y. A., 1941, Meyomano shel haempresario Moshe Valin, Bamat haomanim, Tel Aviv.
Szulkin M., 1981, Żydzi palestyńscy w świetle raportów polskiej służby dyplomatycznej, II (1936–1939), „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego,” vol. 117 (1), pp. 63–82.
Valin M., 1998, Yamim shel khol vekokhavim: Impresario ivri beartzeinu haktantonet, Yaron Golan.
Zer-Zion S., 2018, Hard to Be a Jew in Mandatory Tel Aviv: Relocating the Eastern European Jewish Experience, “Jewish Social Studies,” vol. 24 (1), pp. 75–99.
Online sources
https://bethshalomaleichem.co.il/esthers-cabaret/
http://cosmopolitanreview.com/fryderyk-jarosy/
https://onegshabbat.blogspot.com/2015/03/blog-post_27.html
https://shironet.mako.co.il/artist?type=lyrics&lang=1&prfid=552&wrkid=16453
https://www.zemereshet.co.il/m/song.asp?id=4275&phrase=%D7%9E%D7%93%D7%92%D7%A1%D7%A7%D7%A8
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
