O dwóch postradzieckich generałach: powieść Gieorgija Władimowa „Generał i jego armia" i Timura Kibirowa „Generał i jego rodzina"

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest porównaniu powieści o generałach pisanych w różnych okresach postsowieckiej historii: Generał i jego armia (1994) Gieorgija Władimowa oraz Generał i jego rodzina (2020) Timura Kibirowa. Tłem dla porównania powieści jest satyryczna tendencja w przedstawieniu obrazu generała w literaturze rosyjskiej, tradycje prozy „prawdy okopów”, popularność gatunku sagi rodzinnej we współczesnej literaturze. Autorka analizuje techniki kompozycyjne i narracyjne, którymi posługują się pisarze dla objaśnienia sowieckiej przeszłości; zwraca szczególną uwagę na motyw spotkania generała z filologiem. Porównanie ujawnia zmiany w postawach wobec państwa sowieckiego, jakie zaszły w społeczeństwie w ciągu 30 lat po rozpadzie ZSRR, i pokazuje, że ujawnienie sowieckiej ideologii ulega zmianom od podkreślania tragizmu historii po jej deheroizację. Pogłębiony psychologizm sprawia, że w postaciach można oddzielić to co uniwersalnie, ogólnoludzkie, od elementów osobistych i zależnych od historii. W ten sposób twórcy nie tylko wyjaśniają przeszłość, ale też  reagują na współczesny im stosunek do niej.

Słowa kluczowe: współczesna literatura rosyjska, przeszłość sowiecka, wizerunek generała, Giergij Władimow, Timur Kibirow