Kulturowo-językowy obraz rosyjskiej rodziny — profil religijny (na materiale miesięcznika „Пензенский православный собеседник”)

Autor

DOI:

https://doi.org/10.31261/pr.13969

Słowa kluczowe:

rodzina; prawosławie; prasa prawosławna; punkt widzenia; profil; definicja kognitywna

Abstrakt

W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie o sposób profilowania pojęcia rodzina w dyskursie religijnym. Podstawę materiałową stanowią teksty opublikowane w latach 2017−2020 w miesięczniku „Пензенский православный собеседник”. Kierując się założeniami definicji kognitywnej wyodrębniono aspekty i cechy eksponowane w profilu. Kluczowymi komponentami znaczenia rodziny postrzeganej z prawosławnej perspektywy są wiara, miłość, wychowanie młodego pokolenia oraz tradycja rozumiana jako kontynuacja i poszanowanie przeszłości, przy czym jej elementem konstytuującym, nadrzędnym wobec pozostałych, jest wiara, określająca istotę i trwanie rodziny.

Biogram autora

Dorota Pazio-Wlazłowska - Instytut Slawistyki PAN

DOROTA PAZIO-WLAZŁOWSKA, dr hab., językoznawca. Profesor Instytutu Slawistyki PAN.
Zainteresowania naukowe: etnolingwistyka, aksjolingwistyka, mediolingwistyka, język religijny,
leksykografia. Członek międzynarodowego konwersatorium EUROJOS. Członek Komisji
Etnolingwistycznej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów oraz Komisji Języka Religijnego
przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów. Autorka monografii Церковь в кругу ценностей:
семья, традиция, патриотизм (по материалам интернет-портала «Российской газеты»)
(Warszawa 2021) oraz kilkudziesięciu artykułów naukowych, wydanych w kraju i za granicą,
współredaktorka jedenastu tomów zbiorowych.

Bibliografia

Andreyev, Andrey. “Tsennosti v sovremennom rossiyskom obshchestve.” Przegląd Wschodnioeuropejski 2017, no. VIII/2: 359−366 <https://wmbc.olsztyn.pl/dlibra/publication/6992/edition/6689> (01.07.2022) [Андреев, Андрей. “Ценности в современном российском обществе.” Przegląd Wschodnioeuropejski 2017, no. VIII/2: 359−366 <https://wmbc.olsztyn.pl/dlibra/publication/6992/edition/6689> (01.07.2022)].
Bartmiński, Jerzy. “Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji.” Bartmiński, Jerzy. Językowe podstawy obrazu świata. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2007. 42−51.
Bartmiński, Jerzy. “Niektóre problemy i pojęcia etnolingwistyki lubelskiej.” Etnolingwistyka 2006, no. 18: 77−90.
Bartmiński, Jerzy. “O profilowaniu pojęć w słowniku etnolingwistycznym.” Philologia slavica. K 70-letiyu akademika N. I. Tolstogo. Toporov, Vladimir (ed.). Moskva: Nauka, 1993. 12−19 [Philologia slavica. K 70-летию академика Н. И. Толстого. Топоров, Владимир (ред.). Москва: Наука, 1993. 12−19].
Bartmiński, Jerzy. “Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata.” Bartmiński, Jerzy. Językowe podstawy obrazu świata. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2007. 76−88.
Belkovskiy, Sergey. “Kontsept ‘Sem'ya’ v sovremennoy massovoy rossiyskoy presse.” Vestnik NNGU 2013, no. 4−2: 193−199 <https://cyberleninka.ru/article/n/kontsept-semya-v-sovremennoy-massovoy-rossiyskoy-presse> (19.05.2022) [Белковский, Сергей. “Концепт ‘Семья’ в современной массовой российской прессе.” Вестник ННГУ 2013, no. 4−2: 193−199, <https://cyberleninka.ru/article/n/kontsept-semya-v-sovremennoy-massovoy-rossiyskoy-presse> (19.05.2022)].
Bielińska-Gardziel, Iwona. Stereotyp rodziny we współczesnej polszczyźnie. Warszawa: IS PAN, 2009 < https://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=39050> (01.07.2022).
Bodrov, Anatoliy, Ol'ga Shteyman-Shakhmartova. “Obraz sem'i, sozdavayemyy sredstvami massovoy informatsii penzenskoy oblasti.” Modeli, sistemy, seti v ekonomike, tekhnike, prirode i obshchestve 2014, no. 4(12): 182−189 <https://cyberleninka.ru/article/n/obraz-semi-sozdavaemyy-sredstvami-massovoy-informatsii-penzenskoy-oblasti> (19.05.2022) [Бодров, Анатолий, Ольга, Штейман-Шахмартова. “Образ семьи, создаваемый средствами массовой информации Пензенской области.” Модели, системы, сети в экономике, технике, природе и обществе 2014, no. 4(12): 182−189 <https://cyberleninka.ru/article/n/obraz-semi-sozdavaemyy-sredstvami-massovoy-informatsii-penzenskoy-oblasti> (19.05.2022)].
Dijk van, Teun A. “Dyskurs polityczny i ideologia.” Etnolingwistyka 2003, t. 15: 7−28.
Dobrovol'skaya, Yelena. Kontseptualizatsiya sem'i v russkoy yazykovoy kartine mira. Avtoreferat dissertatsii na soiskaniye uchenoy stepeni kandidata filologicheskikh nauk. Tomsk, 2005 <http://www.lib.tsu.ru/mminfo/0200-67460/020067460.pdf> (23.05.2022) [Добровольская, Елена. Концептуализация семьи в русской языковой картине мира. Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата филологических наук. Томск, 2005 <http://www.lib.tsu.ru/mminfo/0200-67460/020067460.pdf> (23.05.2022)].
Fedorova, Lyudmila. “Shtrikhi k portretu sem'i v russkom yazykovom soznanii.” Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów Т. 5 Koncepty i ich profilowanie. Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława, and Pazio-Wlazłowska, Dorota (eds.). Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2019. 85−105 [Федорова, Людмила. “Штрихи к портрету СЕМЬИ в русском языковом сознании.” Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów Т. 5 Koncepty i ich profilowanie. Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława, Pazio-Wlazłowska, Dorota (eds.). Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2019. 85−105].
Gierula, Marian. “Współczesna prasa religijna w Rosji. Próba typologii.” Rocznik Prasoznawczy 2012, no. 6: 59−74.
Griva, Ol'ga, and Mil'shin, Andrey. “Potentsial religioznykh tsennostey dlya sotsial'nogo blagopoluchiya sovremennoy sem'i.” Uchenyye zapiski Krymskogo federal'nogo universiteta imeni V. I. Vernadskogo. Filosofiya. Politologiya. Kul'turologiya 2019, no. 4: 23−32 <https://cyberleninka.ru/article/n/potentsial-religioznyh-tsennostey-dlya-sotsialnogo-blagopoluchiya-sovremennoy-semi> (01.07.2022) [Грива, Ольга, Мильшин, Андрей. “Потенциал религиозных ценностей для социального благополучия современной семьи.” Ученые записки Крымского федерального университета имени В. И. Вернадского. Философия. Политология. Культурология 2019, no. 4: 23−32 <https://cyberleninka.ru/article/n/potentsial-religioznyh-tsennostey-dlya-sotsialnogo-blagopoluchiya-sovremennoy-semi> (01.07.2022)].
Gryshkova, Nina. “Leksem, pojęcie, stereotyp, koncept, znaczenie, idea – propozycja regulacji terminologicznych.” Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów T. 3 Problemy eksplikowania i profilowania pojęć. Bielińska-Gardziel, Iwona, Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława, Szadura, Joanna (eds.). Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2014. 21−50.
Kamaletdinova, Gul'nara. “Spetsifika yazykovogo obraza sem'i v regional'nykh pechatnykh SMI nachala XXI veka (na materiale gazet ‘Vechernyaya Ufa’ i ‘Respublika Bashkortostan’).” Filologicheskiye nauki. Voprosy teorii i praktyki 2016, no. 9−2(63): 96−100 <https://cyberleninka.ru/article/n/spetsifika-yazykovogo-obraza-semi-v-regionalnyh-pechatnyh-smi-nachala-xxi-veka-na-materiale-gazet-vechernyaya-ufa-i-respublika> (19.05.2022) [Камалетдинова, Гульнара. “Специфика языкового образа семьи в региональных печатных СМИ начала XXI века (на материале газет ‘Вечерняя Уфа’ и ‘Республика Башкортостан’).” Филологические науки. Вопросы теории и практики 2016, no. 9−2(63): 96−100 <https://cyberleninka.ru/article/n/spetsifika-yazykovogo-obraza-semi-v-regionalnyh-pechatnyh-smi-nachala-xxi-veka-na-materiale-gazet-vechernyaya-ufa-i-respublika> (19.05.2022)].
Kuchmayeva, Oksana. “Ideal'naya model' sem'i v glazakh rossiyan i strategiya po povysheniyu tsennosti semeynogo obraza zhizni.” Ekonomika. Nalogi. Pravo 2019, no. 2: 70−82 <https://cyberleninka.ru/article/n/idealnaya-model-semi-v-glazah-rossiyan-i-strategiya-po-povysheniyu-tsennosti-semeynogo-obraza-zhizni> (01.07.2022) [Кучмаева, Оксана. “Идеальная модель семьи в глазах россиян и стратегия по повышению ценности семейного образа жизни.” Экономика. Налоги. Право 2019, no. 2: 70−82 <https://cyberleninka.ru/article/n/idealnaya-model-semi-v-glazah-rossiyan-i-strategiya-po-povysheniyu-tsennosti-semeynogo-obraza-zhizni> (01.07.2022)].
Kuznetsov, Sergey (ed.). Bol'shoy tolkovyy slovar' russkogo yazyka. Sankt-Peterburg: Norint, 2000 [Кузнецов, Сергей. Ред. Большой толковый словарь русского языка. Санкт-Петербург: Норинт, 2000].
Lebed', Ol'ga, and Mishchenko, Vladimir. “SMI i obshchestvennoye mneniye o sovremennykh obrazakh sem'i i braka.” Vestnik instituta sotsiologii 2015, no. 4(15): 72−92 <https://cyberleninka.ru/article/n/smi-i-obschestvennoe-mnenie-o-sovremennyh-obrazah-semi-i-braka> (19.05.2022) [Лебедь, Ольга, Владимир Мищенко. “СМИ и общественное мнение о современных образах семьи и брака.” Вестник Института социологии 2015, no. 4(15): 72−92 <https://cyberleninka.ru/article/n/smi-i-obschestvennoe-mnenie-o-sovremennyh-obrazah-semi-i-braka> (19.05.2022)].
Makarova, Lyudmila, and Makarov, Ivan. “Rol' pravoslavnoy pressy v protsesse formirovaniya dukhovnykh tsennostey sovremennogo obshchestva: Nizhegorodskiy aspekt.” Vestnik NNGU 2012, no. 1−2: 326−331 <https://cyberleninka.ru/article/n/rol-pravoslavnoy-pressy-v-protsesse-formirovaniya-duhovnyh-tsennostey-sovremennogo-obschestva-nizhegorodskiy-aspekt> (01.07.2022) [Макарова, Людмила, Макаров, Иван. “Роль православной прессы в процессе формирования духовных ценностей современного общества: Нижегородский аспект.” Вестник ННГУ 2012, no. 1−2: 326−331 https://cyberleninka.ru/article/n/rol-pravoslavnoy-pressy-v-protsesse-formirovaniya-duhovnyh-tsennostey-sovremennogo-obschestva-nizhegorodskiy-aspekt> (01.07.2022)].
Matveyeva, Mariya. Kontsept sem'ya i yego reprezentatsiya v russkom yazyke. Avtoreferat dissertatsii na soiskaniye uchenoy stepeni kandidata filologicheskikh nauk. Tambov, 2007 <https://rusneb.ru/catalog/000199_000009_003054409/> (23.05.2022) [Матвеева, Мария. Концепт семья и его репрезентация в русском языке. Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата филологических наук. Тамбов, 2007 <https://rusneb.ru/catalog/000199_000009_003054409/> (23.05.2022)].
Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława. Definiowanie i profilowanie pojęć w (etno)lingwistyce. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2020.
Ozhegov, Sergey. Slovar' russkogo yazyka. Moskva: Russkiy yazyk, 1984 [Ожегов, Сергей. Словарь русского языка. Москва: Русский язык, 1984].
Ozhegov, Sergey, Shvedova, Nataliya. Tolkovyy slovar' russkogo yazyka, Moskva: Az'', 1992 [Ожегов, Сергей, Шведова, Наталия. Толковый словарь русского языка, Москва: Азъ, 1992].
Palibina, Aleksandra. “Znachimost' pravoslavnykh tsennostey dlya sovremennoy rossiyskoy sem'i.” Regionologiya 2010, no. 4: 204−213 <https://cyberleninka.ru/article/n/znachimost-pravoslavnyh-tsennostey-dlya-sovremennoy-rossiyskoy-semi> (01.07.2022) [Палибина, Александра. “Значимость православных ценностей для современной российской семьи.” Регионология 2010, no. 4: 204−213 <https://cyberleninka.ru/article/n/znachimost-pravoslavnyh-tsennostey-dlya-sovremennoy-rossiyskoy-semi> (01.07.2022)].
Sal'nikova, Nataliya. “Lyubov' i sem'ya kak nravstvennyye dominanty ural'skoy tserkovnoy periodiki.” Vestnik ChelGU 2015, no. 5(360): 400−406 <https://cyberleninka.ru/article/n/lyubov-i-semya-kak-nravstvennye-dominanty-uralskoy-tserkovnoy-periodiki> (19.05.2022) [Сальникова, Наталия. “Любовь и семья как нравственные доминанты уральской церковной периодики.” Вестник ЧелГУ 2015, no. 5(360): 400−406 <https://cyberleninka.ru/article/n/lyubov-i-semya-kak-nravstvennye-dominanty-uralskoy-tserkovnoy-periodiki> (19.05.2022)].
Semeynyye tsennosti v sovremennykh SMI. Rezyume po rezul'tatam sotsiologicheskogo issledovaniya. TSIRKON 2013 <http://www.zircon.ru/upload/iblock/4de/Semeynie_cennosti_v_SMI_Analiticheskoe_resume.23.10.13.pdf> (23.05.2022) [Семейные ценности в современных СМИ. Резюме по результатам социологического исследования. ЦИРКОН 2013 <http://www.zircon.ru/upload/iblock/4de/Semeynie_cennosti_v_SMI_Analiticheskoe_resume.23.10.13.pdf> (23.05.2022)].
Yefremova, Tat'yana. Novyy slovar' russkogo yazyka. Tolkovo-slovoobrazovatel'nyy. Moskva: Russkiy yazyk, 2000 [Ефремова, Татьяна. Новый словарь русского языка. Толково-словообразовательный. Москва: Русский язык, 2000].
Yevgen'yeva, Anastasiya (ed.). Slovar' russkogo yazyka v chetyrekh tomakh. Moskva: Russkiy yazyk, 1984 [Евгеньева, Анастасия. Ред. Словарь русского языка в четырех томах. Москва: Русский язык, 1984].
Zanegina, Nataliya. Kontsept „sem'ya” v russkom literaturnom yazyke i printsipy yego opisaniya. Avtoreferat dissertatsii na soiskaniye uchenoy stepeni kandidata filologicheskikh nauk. Moskva, 2011 <https://rusneb.ru/catalog/000200_000018_RU_NLR_bibl_1851637/> (23.05.2022) [Занегина, Наталия. Концепт „семья” в русском литературном языке и принципы его описания. Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата филологических наук. Москва, 2011 <https://rusneb.ru/catalog/000200_000018_RU_NLR_bibl_1851637/> (23.05.2022)].
Zheleznova, Yuliya. Lingvokognitivnoye i lingvokul'turnoye issledovaniye kontsepta „Sem'ya”. Avtoreferat dissertatsii na soiskaniye uchenoy stepeni kandidata filologicheskikh nauk. Izhevsk, 2009 [Железнова, Юлия. Лингвокогнитивное и лингвокультурное исследование концепта „Семья”. Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата филологических наук. Ижевск, 2009].

Pobrania

Opublikowane

2023-03-05

Jak cytować

Pazio-Wlazłowska, D. (2023). Kulturowo-językowy obraz rosyjskiej rodziny — profil religijny (na materiale miesięcznika „Пензенский православный собеседник”). Przegląd Rusycystyczny, (1 (181), 108–122. https://doi.org/10.31261/pr.13969

Numer

Nr 1 (181) (2023): Przegląd Rusycystyczny

Dział

Artykuły

Licencja

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).