Проблема дегуманизации в виртуальном тексте новейшей русскоязычной драматургии

Авторы

DOI:

https://doi.org/10.31261/pr.14975

Ключевые слова:

Русская драматургия, дегуманизация, виртуальный мир, постмодернизм, симулякры

Аннотация

Постсоветская русская драматургия имеет текстоцентричный и литературоцентричный характер. Для ее авторов важнейшей точкой отсчета является широко понимаемый текст. Как литературный, так и текст культуры. Драматурги в своих произведениях перформативное представление заменяют ретроспективным рассказом. В центре внимания находится не окружающая действительность, только ее культурный образ. В последние годы все чаще этот образ имеет виртуальный характер. Драматурги часто пользуются информационными технологиями. Диалоги напоминают онлайн-чаты, зато отношения между героями вызывают ассоциации с коммуникацией в социальных сетях. Реальный мир вытесняется виртуальным, что ведет к деградации человечности. Герой современной пьесы имеет много общего с героями компьютерных ирг. Он, погружаясь в пространстве Интернета, теряет связь с окружающим миром. Это ведет к полной деморализации или даже к окончательной дегуманизации. Человек в анализируемых пьесах становится своим собственным, цифровым симулякром. Дегуманизация имеет дословный или метафоричный характер. В первом случае персонаж либо теряет свою человеческую сущность, либо вообще не является человеком. Он попадает в виртуальный мир, превращаясь с героя компьютерной игры, как в пьесе Net Валерия Печейкина. Или он сам является частью этого мира – как в случае видеоблогерши с камерой вместо руки или виртуальным помощником Сири. Метафоричной дегуманизации подвергаются те, кто страдает от Интернет-зависимости. Персонажи пьес Юлии Вороновой и Инги Воск общаются друг с другом исключительно посредством чатов и соцсетей. Человек, о котором пишут авторы новой-новой драмы, часто вместо имени пользуется никнеймом, а секс, часто виртуальный, это для него бегство от реальности, из-за чего он теряет умение не только любить, но даже чувствовать физическое удовольствие от половых контактов. Интернеткстуальная, текстоцентричная новая драма уступает место новому явлению, которое можно назвать Интернетной «новой-новой драмой». Она тоже текстоцентрична, но в ее центре – виртуальный текст.

Биография автора

Maciej Pieczyński, Uniwersytet Szczeciński

Dr literaturoznawstwa; pracownik naukowo-dydaktyczny Instytutu Literatury i Nowych Mediów Uniwersytetu Szczecińskiego. Rusycysta, ukrainista. Zajmuje się głównie współczesną dramaturgią rosyjską, ale również publicystyką rosyjską, ukraińską oraz białoruską. Publikuje na łamach terosyjskojęzycznego portalu „Nowaja Polsza”. Autor książek „Jak nas piszą cyrylicą. Białorusini, Rosjanie i Ukraińcy o Polakach”, „Modele dialogu z tradycją w najnowszej dramaturgii rosyjskiej” oraz „Granica propagandy. Łukaszenka i Putin na wojnie hybrydowej z Polską”.

Библиографические ссылки

Bityutskikh, Aleksey. Lesha, kotoryy ustroilsya na rabotu, na kotoroy ne platyat. https://lubimovka.ru/lyubimovka-god/285-uchastniki-lyubimovki-2016 [Битюцких, Алексей. Леша, который устроился на работу, на которой не платят. https://lubimovka.ru/lyubimovka-god/285-uchastniki-lyubimovki-2016].
Bychkov, Victor. Man'kovskaya, Nadezhda. „Virtual'naya real'nost' kak fenomen sovremennogo iskusstva”. Estetika. Vchera. Segodnya. Vsegda №. 2, Moskva 2006 [Бычков, Виктор. Маньковская, Надежда. „Виртуальная реальность как феномен современного искусства”. Эстетика. Вчера. Сегодня. Всегда, №. 2., Москва 2006].
Сhenskiy, Vitaliy. Uliss. https://2022.lubimovka.ru/chenskij [Ченский, Виталий. Улисс. https://2022.lubimovka.ru/chenskij].
Cherkasova, Valeriya. «Praktika» vypuskayet spektakl' o cheloveke i tekhnologiyakh. https://oteatre.info/teatr-praktika-ya-novaya/ [Черкасова В., «Практика» выпускает спектакль о человеке и технологиях, https://oteatre.info/teatr-praktika-ya-novaya/].
Derrida, Zhak. Golos i fenomen. per. S.. Kashina, N. Suslov. Aleteyya, Sankt-Peterburg 1999 [Деррида, Жак. Голос и феномен, пер. С. Кашина, Н. Суслов. Алетейя, Санкт-Петербург 1999].
DNEVNIK ALËNY CHIZHUK. A YESHCHË POCHTA, ZHZH I FEYSBUK. https://teatrcdr.ru/dnevnik-aleny-chijuk/ [ДНЕВНИК АЛЁНЫ ЧИЖУК. А ЕЩЁ ПОЧТА, ЖЖ И ФЕЙСБУК, https://teatrcdr.ru/dnevnik-aleny-chijuk/].
Grinya, Margarita. Pokoleniye vospitannoye set'yu. https://lubimovka.ru/blog/402-pokolenie-vospitannoe-setyu [Гриня, Маргарита. Поколение, воспитанное сетью, https://lubimovka.ru/blog/402-pokolenie-vospitannoe-setyu].
Kislova, Ol'ga. Nikolayevskaya, Alla. „Kontseptsiya dopolnennoy real'nosti: ot tekhnologii k sotsiologii”. Vіsnik Kharkіvs'kogo natsіonal'nogo unіversitetu іmenі V. N. Karazіna 2016 [Кислова, Ольга. Николаевская, Алла. „Концепция дополненной реальности: от технологии к социологии”, Вісник Харківського національного університету імені В. Н. Каразіна 2016].
Kleyber, Yuriy. „Desotsializatsiya i degumanizatsiya lichnosti v situatsii sotsial'noy turbulentnosti: psikhologo--deviantologicheskiy diskurs”. Vestnik Krasnodarskogo universiteta MVD Rossii 2017, №. 1 (35) [Клейбер, Юрий. „Десоциализация и дегуманизация личности в ситуации социальной турбулентности: психолого-deviantologicheskiy dyskurs”, Vestnik Krasnodarskogo universiteta MVD Rossii 2017, №. 1 (35)].
Kryukova, Ol'ga. Chelovek v tsifrovom mire: problema degumanizatsii lichnosti. «Bol'shaya Yevraziya: razvitiye, bezopasnost', sotrudnichestvo» 2019 [Крюкова, Ольга. „Человек в цифровом мире: проблема дегуманизации личности”, Большая Евразия: развитие, безопасность, сотрудничество 2019].
Yelkhova, Oksana. „Illyuziya prisut·stviya v virtual'nom mire”, Vestnik Bashkirskogo universiteta, т. 20, № 4, 2015 [Елхова, Оксана. „Иллюзия присутствия в виртуальном мире”, Вестник Башкирского университета, t. 20, № 4, 2015, https://cyberleninka.ru/article/n/illyuziya-prisutstviya-v-virtualnom-mire].
Yemets, Olya. P'yesa v vide «ryby». https://lubimovka.ru/blog/584-pesa-v-vide-ryby [Емец, Оля. Пьеса в виде «рыбы», https://lubimovka.ru/blog/584-pesa-v-vide-ryby].
Pecheykin, Valeriy. Filosofy, ili Velikaya orgiya. https://lubimovka.ru/lyubimovka-god/285-uchastniki-lyubimovki-2016 [Печейкин, Валерий. Философы, или Великая оргия, https://lubimovka.ru/lyubimovka-god/285-uchastniki-lyubimovki-2016].
Pecheykin, Valeriy. Net. https://theatre-library.ru/authors/p/pecheykin [Печейкин, Валерий, Net, https://theatre-library.ru/authors/p/pecheykin].
Rudnev, Pavel. Glazami robota. https://ptj.spb.ru/blog/glazami-robota/?fbclid=IwAR2JquNhHcjN3jkFctcm97Jn_2lB5Li9Nqq5dbpjCWtW57--xATMVW2DN1c [Руднев, Павел, Глазами робота, https://ptj.spb.ru/blog/glazami-robota/?fbclid=IwAR2JquNhHcjN3jkFctcm97Jn_2lB5Li9Nqq5dbpjCWtW57--xATMVW2DN1c].
Seredin, Aleksandr. Krab v smeshnoy kepke. https://lubimovka.ru/lyubimovka-god/285-uchastniki-lyubimovki-2016 [Середин, Александр. Краб в смешной кепке, https://lubimovka.ru/lyubimovka-god/285-uchastniki-lyubimovki-2016].
Shvab K. Chetvertaya promyshlennaya revolyutsiya. per. Anny Merkur'yevoy. Moskva: Bombora 2016 [Шваб К., Четвертая промышленная революция. пер. Анны Меркурьевой, Москва: Бомбора 2016].
Tester98. Dark Room. https://lubimovka.ru/lyubimovka-god/855-short-list-2021.
Voronova, Yuliya. Dnevnik Aleny Chizhuk. A yeshche pochta, ZHZH i feysbuk. https://lubimovka.ru/%5C%22lyubimovka-god/383-marked-2017%5C%22 [Воронова, Юлия. Дневник Алены Чижук. А еще почта, ЖЖ и фейсбук, https://lubimovka.ru/%5C%22lyubimovka-god/383-marked-2017%5C%22].
Vosk, Inga. Grisha. https://literratura.org/dramaturgy/3032-inga-vosk-grisha.html [Воск, Инга. Гриша, https://literratura.org/dramaturgy/3032-inga-vosk-grisha.html ].
Waber, Вenjamin. Pentland, Alex. Augmented Social Reality. http://vismod.media.mit.edu//tech-reports/TR-613.pdf.
Zarubina, Natal'ya. “Tendentsii degumanizatsii v tsifrovom obshchestve: k obosnovaniyu gumanisticheskogo podkhoda k tekhnologicheskomu razvitiyu”. Vestnik Moskovskogo gosudarstvennogo oblastnogo universiteta. Seriya: Filosofskiye nauki, 2021 [Зарубина Н., „Тенденции дегуманизации в цифровом обществе: к обоснованию гуманистического подхода к технологическому развитию”. Вестник Московского государственного областного университета. Серия: Философские науки, 2021].
Zaslavskiy, Grigoriy. „«Bumazhnaya» dramaturgiya: avangard, ar'yergard ili andegraund sovremennogo teatra?”. Znamya №. 1999. https://znamlit.ru/publication.php?id=918 [Заславский, Григорий. „«Бумажная» драматургия: авангард, арьергард или андеграунд современного театра?”. Знамя №. 1999. https://znamlit.ru/publication.php?id=918].

Загрузки

Опубликован

2023-06-11

Как цитировать

Pieczyński, M. (2023). Проблема дегуманизации в виртуальном тексте новейшей русскоязычной драматургии. Przegląd Rusycystyczny [Русское обозрение], (2 (182), 99–123. https://doi.org/10.31261/pr.14975

Выпуск

№ 2 (182) (2023): Przegląd Rusycystyczny

Раздел

Artykuły

Лицензия

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).