Wysłuchać, wyszukać, wy/dopowiedzieć. O memorialnej aktywności Eleny Makorovej

Autor

DOI:

https://doi.org/10.31261/pr.16781

Słowa kluczowe:

Makarova, Holokaust, Theresienstadt, figura świadka, faction, Makarova, Holocaust, Theresienstadt, figure of witness, faction, Макарова, Холокост, Терезиенштадт, фигура свидетеля, факшн

Abstrakt

Artykuł stanowi próbę przyjrzenia się działalności związanej z kultywowaniem pamięci o Holokauście pisarki, arteterapeutki i kuratorki wystaw Eleny Makarovej w pierwszych latach po repatriacji z ZSRR do Izraela. W przybliżaniu głównych pól aktywności memorialnej Makarovej pomocą służyć będzie korespondencja z matką, poetką Inną Lisnianską, zebrana w tomie Имя разлуки. Działalność Makarovej jest przykładem intuicyjnego wpisania się w epokę zwrotów — pamięciowego, wizualnego i afektywnego. Prekursorskie pod tym względem są studia poświęcone austriackiej artystce, Friedl Dicker-Brandeis oraz życiu kulturalnemu i naukowemu toczącemu się w Theresienstadt. Analizie poddana została również strategia literacka faction, która, zdaniem autorki artykułu, znajdzie odzwierciedlenie w takich utworach Makarovej jak Фридл czy Kopiści. O zapomnianych artystach z getta białostockiego.  

Biogram autora

Beata Pawletko - Uniwersytet Śląski w Katowicach

Dr hab., profesor Uniwersytetu Śląskiego; zatrudniona w Instytucie Literaturoznawstwa UŚ. Redaktor naczelna czasopisma „Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze", członkini zespołu redakcyjnego "Przeglądu Rusycystycznego". Krąg zainteresowań badawczych: studia nad pamięcią i traumą w obszarze literatury i kultury rosyjskiej. Ważniejsze publikacje: Josif Brodski i Tomas Venclova wobec emigracji, Katowice 2005; Blokada Leningradu i jej reprezentacje w świetle innych doświadczeń granicznych, Katowice 2016; Współczesne kino rosyjskie w obliczu traum wojennych. Kontekst literacki i kulturowy, Katowice 2020 (wspólnie z Beatą Waligórską-Olejniczak). Kontakt: beata.pawletko@us.edu.pl

Bibliografia

Daszczyński, Roman. “Wasilij Grossman: Dante z „Krasnej Zwiezdy”, Gazeta Wyborcza, 21.06.2009, <https://wyborcza.pl/duzyformat/7,127290,6734095,wasilij-grossman-dante-z-krasnej-zwiezdy.html#S.embed_article-K.C-B.1-L.1.zw>.
Dauksza, Agnieszka. Klub Auschwitz i inne kluby. Rwane opowieści przeżywców, Kraków: Znak, 2021.
Etkind, Aleksandr. Krivoye gore. Pamyat' o nepogrebennykh, avtorizovannyy per. s angl. V. Makarova, Moskva: Novoye literaturnoye obozreniye, 2016 [Эткинд, Александр. Кривое горе. Память о непогребенных, авторизованный пер. с англ. В. Макарова, Москва: Новое литературное обозрение, 2016].
Kozłowska, Zofia, Szczęsny, Anna. Tłumaczenie pisemne na język polski. Kompendium, Warszawa: PWN, 2018.
Lisnyanskaya, Inna, Makarova, Yelena. Imya razluki. Perepiska, Moskva: Novoye literaturnoye obozreniye, 2017 [Лиснянская, Инна, Макарова, Елена. Имя разлуки. Переписка, Москва: Новое литературное обозрение 2017].
Łebkowska, Anna. “Odbiorca empatyczny. Między symulacją a afektem.” Somatopoetyka — afekty — wyobrażenia. Literatura XX i XXI wieku, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2019: 141–155.
Łebkowska, Anna. “Zdarzenie — afekt — twórczość.” Somatopoetyka — afekty — wyobrażenia. Literatura XX i XXI wieku, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019: 83–104.
Makarova, Elena. Kopiści. O zapomnianych artystach z getta białostockiego. Transl. Pawletko, Beata. Galeria im. Sleńdzińskich, Białystok 2023
Makarowa, Jelena. “Epidemia”. Transl. Polak, Andrzej, Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze 2022, no. 32, 1–37, https://doi.org/10.31261/RSL.2022.32.11 (14.01.2024).
Makarowa, Jelena. “Przechadzki z samobójcą”. Transl. Pawletko, Beata, Polak, Andrzej. Z Rosji do Izraela 3, Michalska-Suchanek, Mirosława, Lenart, Agnieszka (eds.), Katowice: Śląsk, Stowarzyszenie Inicjatyw Wydawniczych, 2021: 57–109.
Przebinda, Grzegorz, “Wasyla Grossmana apologia”, Tygodnik Powszechny, 02.07.2008, <https://www.tygodnikpowszechny.pl/wasyla-grossmana-apologia-131564>.
Nycz, Ryszard. “Wstęp. My, świadkowie”, Teksty Drugie 2018, no. 3: 7–17.
Saryusz-Wolska, Magdalena. “Przeszłość i przyszłość badań pamięci. Czy potrzebujemy nowej dyscypliny?”, Politeja 2020, no. 2(65): 11–24.
Tabaszewska, Justyna. “Na granicy faktu. Kategoria ‘faction’ w badaniach nad współczesnymi biografiami”, Teksty Drugie. Biografie 2019, no. 1: 61–79.
Ubertowska, Aleksandra. “Praktykowanie postpamięci. Marianne Hirsch i fotograficzne widma z Czernowitz”, Teksty Drugie 2013, no. 4 (142): 268–286.
Żebrowska, Anna. “To zgnilizna, w dodatku zręczna! Jak w Rosji Putina traktuje się „Życie i los” Grossmana, być może najważniejszą rosyjską powieść XX w.”, Książki. Magazyn do czytania. Gazeta Wyborcza, 11.02.2020, <https://wyborcza.pl/ksiazki/7,154165,25645311,niepokornych-podporzadkowuje-podporzadkowanych-popycha-ku-podlosci.html>.

Pobrania

Opublikowane

2024-04-19

Jak cytować

Pawletko, B. (2024). Wysłuchać, wyszukać, wy/dopowiedzieć. O memorialnej aktywności Eleny Makorovej. Przegląd Rusycystyczny, (2 (186), 100–116. https://doi.org/10.31261/pr.16781

Numer

Nr 2 (186) (2024): PR 2024 nr 2

Dział

Artykuły

Licencja

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).