ОСОБЕННОСТИ ПЕРЕВОДА МНОГОСЛОВНЫХ ЧЕШСКИХ ОЙКОНИМОВ С ПРЕДЛОГОМ «NA» НА РУССКИЙ ЯЗЫК (С ИСПОЛЬЗОВАНИЕМ ЛИНГВИСТИЧЕСКИХ КОРПУСОВ)

Авторы

  • Simona Koryčánková Pedagogická fakulta, Masarykova univerzita, Brno, Česká republika
  • Aneta Čermáková Masarykova univerzita https://orcid.org/0000-0003-1498-2060
  • Petr Olšák Masarykova univerzita

DOI:

https://doi.org/10.31261/pr.16923

Ключевые слова:

víceslovná oikonyma s předložkami, internet, Český národní korpus, Národní korpus ruského jazyka, data, frekvence, překlad, analýza, interpretace

Аннотация

Объектом нашего исследования мы поставили один из видов топонимов – ойконимы – названия поселков/городов, представляющих в каждом языке специфическую группу слов, которая характеризуется тесной связью с историко-бытовым и культурным наследием народа или страны. В чешском языке многословные ойконимы со структурами, в состав которых входят различные предлоги (nad, pod, u, v) составляют продуктивную и многочисленную группу топонимов, в то время как в русском языке встречается только одна модель многословных ойконимов (на-реке). Следуя компаративному аспекту анализа, на основе данных одноязычных корпусов Чешского национального корпуса и Национального корпуса русского языка мы определили частотность использования многословных ойконимов с предлогом на в чешском и русском языках.  Далее на примерах данных, полученных в параллельных двуязычных корпусах ЧНК (InterCorp v15) и НКРЯ, мы рассмотрели русские варианты перевода ойконимов Lysá nad Labem и Kamýk nad Vltavou из книги Osudy dobrého vojáka Švejka za světové války с предлогом на.

Биографии авторов

Simona Koryčánková, Pedagogická fakulta, Masarykova univerzita, Brno, Česká republika

PhDr. Doc. Педагогический факультет ун-та им. Масарика, Брно, Чехия. Доцент Кафедры русского языка и литературы. Научные исследования в области транслатологии; Научные исследования в области русской лексикологии, лексико-семантический анализ художественных текстов; Использование современных технологий на уроках русского языка как иностранного.

Aneta Čermáková, Masarykova univerzita

Mgr. et Mgr., aссистент Кафедры русского языка и литературы. Специальность: переводчик с русского языка на чешский (магистратура, 2019 г.); преподаватель русского языка (магистратура 2020 г.). Научные интересы: теория перевода, перевод безэквивалентной лексики, стратификация и дифференциация русского и чешского языков, перевод нелитературной лексики, преподавание РКИ, использование современных технологий на уроках РКИ.

Petr Olšák, Masarykova univerzita

Bc. Студент Кафедры русского языка и литературы и Кафедры географии. Научные интересы: географические названия, возможности их использования и перевода в текстах и на картах мира.

Библиографические ссылки

Aleksandrova, Yelena Vladislavovna. Spetsifika perevoda russkoyazychnykh toponimov na angliyskiy yazyk v sfere turizma (na primere toponimov Murmanskoy oblasti), Vestnik Nizhegorodskogo universiteta in. N.I. Lobachevskogo, 5, 2020. [Александрова, Елена Владиславовна. Специфика перевода русскоязычных топонимов на английский язык в сфере туризма (на примере топонимов Мурманской области), Вестник Нижегородского университета ин. Н.И. Лобачевского, 5, 2020].
Barandeyev, Andrey Vasil'yevich. Sovremennaya toponimika, Moskva: Nauka, 2009 [Барандеев, Андрей Васильевич. Современная топонимика, Москва: Наука, 2009].
Český národní korpus: cnk:syn2020, Příručka ČNK, https://wiki.korpus.cz/doku.php/cnk:syn2020
ČSÚ. Malý lexikon obcí České republiky – 2021,
https://www.czso.cz/csu/czso/maly-lexikon-obci-ceske-republiky-2021
Il'in Dmitriy Yur'yevich, Sidorova Yelena Gennad'yevna. Variativnost' yazykovoy normy pri funktsionirovanii toponimov: problemy i protivorechiya, Vestnik Sankt-Peterburgskogo universiteta. YAzyk i literatura, 17 (4), 2020 [Ильин Дмитрий Юрьевич, Сидорова Елена Геннадьевна. Вариативность языковой нормы при функционировании топонимов: проблемы и противоречия, Вестник Санкт-Петербургского университета. Язык и литература, 17 (4), 2020].
Lomonosov, Mikhail Vasil'yevich. Rossiyskaya grammatika, Polnoye sobraniye sochineniy, 1952, T. 7. § 238 [Ломоносов, Михаил Васильевич. Российская грамматика, Полное собрание сочинений, 1952, Т. 7. § 238].
Natsional'nyy korpus russkogo yazyka. Osnovnoy korpus, 2023 [Национальный корпус русского языка. Основной корпус, 2023] https://ruscorpora.ru/corpus/main?search=CgQyAggBMAE=
Olšák, Petr. Víceslovná oikonyma s předložkou v ruštině a češtině: studie na internetovém a korpusovém materiálu. Závěrečná práce. Brno: MU, 2023.
Opalková, Jarmila. Perevod toponimov i antroponimov v russko-ukrainsko-slovatskom plane, Brno: Opera Slavica, 13, 4, 2003 [Opalková, Jarmila. Перевод топонимов и антропонимов в русско-украинско-словацком плане, Opera Slavica, 13, 4, Brno 2003].
Pravila slitnogo, defisnogo i razdel'nogo napisaniya | Orfografiya [Правила слитного, дефисного и раздельного написания | Орфография (orfogrammka.ru)].
Rajnochová, Natálie, Runštuková, Naděžda, Vavřín, Martin, Zasina, Adrian Jan. Korpus InterCorp – ruština, verze 15. Ústav Českého národního korpusu FF UK http://www.korpus.cz
Soloukh, Sergey. Pokhozhdeniya bravogo soldata Shveyka: Kommentarii k russkomu perevodu romana Yaroslava Gasheka, Moskva: Vremya, 2015 [Солоух, Сергей. Похождения бравого солдата Швейка: Комментарии к русскому переводу романа Ярослава Гашека, Москва: Время, 2015].
Špačková, Stanislava. Rusko-česká ekvivalence propriálního lexika: vlastní jména v překladu, Brno: Masarykova univerzita, 2017.
Šrámek, Rudolf. Toponymické modely a toponymický systém, Slovo a slovesnost, 33, 4, 1972.
Sidorova, Yelena Gennad'yevna. Trudnosti kodifikatsii geograficheskikh nazvaniy v russkom yazyke (na primere slitno-defisnykh napisaniy), Elektronnyy nauchno-obrazovatel'nyy zhurnal VGSPU «Grani poznaniya»№ 6(40). Avgust 2015 [Сидорова Елена Геннадьевна. Трудности кодификации географических названий в русском языке (на примере слитно-дефисных написаний), Электронный научно-образовательный журнал ВГСПУ «Грани познания»№ 6(40). Август 2015] www.grani.vspu.ru
Yermolovich, Dmitriy Ivanovich. Imena sobstvennyye na styke yazykov i kul'tur, Moskva: R. Valent, 2001 [Ермолович, Дмитрий Иванович. Имена собственные на стыке языков и культур, Москва: Р. Валент, 2001] https://znamlit.ru/publication.php?id=6271

Загрузки

Опубликован

2024-04-19

Как цитировать

Koryčánková, S., Čermáková, A., & Olšák, P. (2024). ОСОБЕННОСТИ ПЕРЕВОДА МНОГОСЛОВНЫХ ЧЕШСКИХ ОЙКОНИМОВ С ПРЕДЛОГОМ «NA» НА РУССКИЙ ЯЗЫК (С ИСПОЛЬЗОВАНИЕМ ЛИНГВИСТИЧЕСКИХ КОРПУСОВ). Przegląd Rusycystyczny [Русское обозрение], (2 (186), 181–194. https://doi.org/10.31261/pr.16923

Выпуск

№ 2 (186) (2024): PR 2024 nr 2

Раздел

Artykuły

Лицензия

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).