Municipal bookkeeping in the fifteenth-century Lvov

Authors

DOI:

https://doi.org/10.31261/SPiP.2020.16.09

Keywords:

Book-keeping, finance, city, Lvov, municipal office

Abstract

Even though the municipal bookkeeping records of Lvov are among the oldest and the best preserved sources of the time in the Polish or one-time Polish areas, they have not been more widely used in research on accountancy and finance so far. The article intends to fill in this gap and verify the historiographic data by analyzing the outer and inner shape of these manuscripts and their content. Comparison of the structure of bookkeeping registers in Lvov along with their content shows that all of the three books were created as a result of binding a specific number of contributions. The volumes once prepared in this way were gradually completed every year. Records from specific years were put down in stages: at first the writer inserted the headers to the registers and then prepared space for the notes, which were gradually completed later. In Lvov the books were kept according to a specific pattern. The records for each year showed registers of new clerks and people admitted to the municipal regulations. Appropriate records were subdivided into a few specific categories, such as remuneration of municipal services, rent from property, companies, and surrounding villages, general expenditure (construction expenditure and wages for temporary workers), travel and gift expenditure in the municipal affairs, accountancy with burghers, and special registers. The system was used till the beginning of the sixteenth century. The books’ contents document only a fraction of the town’s tax activities. It is reflected in the annually observable phenomenon of expenditure that dominates over revenue and in considerable wavering of the two every year. It is rare that the bills list the categories of revenue and expenditure that are not registered in them, such as tax revenue, rent that came from outside of the town, and administrative charges. Dispersed records show that the office also introduced assisting registers, a part of which was used to fill in the right books. The practice of keeping only specific groups of records in the books was probably related to the habit of presenting the books by the council that was finishing their term of office, The practice was also noticeable in other Polish towns. The analysis of Lvov bookkeeping demonstrates that the revenue and the expenditure were probably more balanced than is shown by the bills. At the same time they allow us to inspect the rules of bookkeeping in a late medieval Polish town.

References

Źródła rękopiśmienne

Archiwum Narodowe w Krakowie: Akta miasta Pilzna, rps 29/112/0/2/51; Variae civitates et villae — zbiór szczątków zespołów, rps 29/121/0/-/113; Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, rps 29/34/0/1.1.1/7.

Biblioteka Jagiellońska, rps 1045/I, 1045/II.

Biblioteka Książąt Czartoryskich, rps 1396.

Biblioteka Naukowa PAU i PAN w Krakowie, rps 1861/I.

Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, rps 2083/II.

Центральний Державний Історичний Архів України у Львові [Centralne Państwowe Historyczne Archiwum Ukrainy we Lwowie], Магістрат міста Львова [Magistrat miasta Lwowa], ф. 52, оп. 2, спр. 695, 696, 698, 699, 706, 769, 770.

Źródła drukowane

Acta consularia Casimiriensia. Fragmenta inedita de annis 1378, 1394—1396. Wyd. M. Starzyński. Kraków 2014 (Cracovienses Fontes Minores, T. 3).

Album civium Leopoliensium. Rejestry przyjęć do prawa miejskiego we Lwowie 1388—1783. Wyd. A. Janeczek. T. 1—2. Poznań—Warszawa 2005.

Heydeke J.: Census civitatis conscripti. Spis dochodów miasta Krakowa z 1500 roku. Wyd. M. Starzyński. Kraków 2009 (Cracovienses Fontes Minores, T. 2).

Księga przychodów i rozchodów miasta 1404—1414. Wyd. A. Czołowski. Lwów 1896 (Pomniki Dziejowe Lwowa z Archiwum Miasta, T. 2).

Księga przychodów i rozchodów miasta 1414—1426. Wyd. A. Czołowski. Lwów 1905 (Pomniki Dziejowe Lwowa z Archiwum Miasta, T. 3).

Księgi radzieckie kazimierskie 1369—1381 i 1385—1402. Wyd. A. Chmiel. Kraków 1932.

Najstarsze księgi i rachunki miasta Krakowa 1300—1400. Wyd. F. Piekosiński, J. Szujski. Kraków 1878.

Starzyński M.: Spis dochodów i wydatków miasta Poznania z 1462 r. „Roczniki Historyczne” 2014, T. 80.

Opracowania

Badecki K.: Księgi rachunkowe (lonherskie) 1404—1788. Lwów 1936 (Archiwum Akt Dawnych Miasta Lwowa, A: Oddział Staropolski, 4).

Badecki K.: Zaginione księgi średniowiecznego Lwowa. Studjum rekonstrukcyjne. Lwów 1927.

Bartoszewicz A.: Piśmienność mieszczańska w późnośredniowiecznej Polsce. Warszawa 2012.

Goliński M.: Rachunki miejskie Wrocławia z 1390 roku. „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2009, T. 64.

Goliński M.: Zmiany w budżecie Wrocławia w XIV—XV w. (w świetle bieżącego stanu badań). „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2010, R. 70.

Grulkowski M.: Cło funtowe a działalność kancelarii Głównego Miasta Gdańska w XIV—XV w. „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2010, R. 70.

Grulkowski M.: Najstarsze księgi miejskie Głównego Miasta Gdańska z XIV i początku XV wieku. Studium kodykologiczne. Warszawa 2015.

Grulkowski M.: Podatki miejskie a księgowość w Głównym Mieście Gdańsku w późnym średniowieczu. W: Loca scribendi. Miejsca i środowiska tworzące kulturę pisma w dawnej Rzeczypospolitej XV—XVIII stulecia. Red. A. Adamska, A. Bartoszewicz, M. Ptaszyński. Warszawa 2017.

Kapral M.: Urzędnicy miasta Lwowa w XIII—XVIII wieku. Toruń 2008.

Kardasz C.: Rady miast nadbałtyckich na rynku renty w XIV i pierwszej połowie XV w. (Elbląg, Ryga, Rewal). „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2010, R. 70.

Kubicki R.: Dochody z młynów w gospodarce komunalnej Gdańska i Elbląga od drugiej połowy XV do XVIII w. „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2010, R. 70.

Kutrzeba S.: Finanse i handel średniowiecznego Krakowa. Oprac. M. Starzyński. Kraków 2009.

Kutrzeba S.: Finanse Krakowa w wiekach średnich. „Rocznik Krakowski” 1900, R. 3.

Kutrzeba S.: Ludność i majątek Kazimierza w końcu XIV stulecia. „Rocznik Krakowski” 1900, R. 3.

Kutrzeba S.: Piwo w średniowiecznym Krakowie. „Rocznik Krakowski” 1898, R. 1.

Kutrzeba S.: Podwody miast polskich do roku 1564. „Przewodnik Naukowy i Literacki” 1900, R. 28.

Kutrzeba S.: Szos królewski w Polsce w XIV i XV wieku. „Przegląd Polski” 1900, R. 34.

Kutrzeba S.: Szos we Lwowie w początkach XV wieku. „Przewodnik Naukowy i Literacki” 1900, R. 28.

Łosowska A.: Najstarsze rachunki przemyskie jako źródło nie tylko do dziejów miasta. „Rocznik Historyczno-Archiwalny” 2013—2014, R. 24.

Paternowski S.: Finanse miasta Poznania w wiekach średnich. Poznań 1937.

Petryszak B.: Ratusz i jego rola w kształtowaniu archiwum i kancelarii miasta Lwowa w późnym średniowieczu. „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2014, R. 77.

Piekosiński F.: O monecie i stopie menniczej w Polsce w XIV i XV w. Kraków 1878 (Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Historyczno-Filozoficznego Akademii Umiejętności, T. 9).

Ptaśnik J.: Walki o demokratyzację Lwowa od XVI do XVIII wieku. „Kwartalnik Historyczny” 1925, R. 39.

Rasp C.W.: Beiträge zur Geschichte der Stadt Lemberg. „Archiv für österreichische Geschichte“ 1870, Bd. 43.

Rutkowski H.: Podatek „koronacja” w Polsce na początku XVI wieku. W: H. Rutkowski: Fundamenta historiae. Pisma wybrane. Warszawa 2014.

Rutkowski H.: Podatek „koronacja” w Polsce na początku XVI wieku. „Zeszyty Naukowe Wojskowej Akademii Politycznej” 1967, nr 48. Seria Historyczna, nr 15: Studia historyczne Stanisławowi Herbstowi na sześćdziesięciolecie urodzin.

Sowina U.: Ze studiów nad dochodami i wydatkami na studnie i wodociągi Krakowa w XIV—XVI w. „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2010, R. 70.

Starzyński M.: Budżet miasta Krakowa na przełomie XIV i XV w. „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2010, R. 70.

Starzyński M.: Nad średniowiecznymi księgami rachunkowymi miasta Krakowa. „Roczniki Historyczne” 2008, T. 74.

Tandecki J.: Rachunkowość i księgi rachunkowe miast pruskich w średniowieczu. Wstęp do problematyki. „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2010, R. 70.

Tandecki J.: Średniowieczne księgi rachunkowe Starego Miasta Torunia i ich edycje. W: J. Tandecki: Szkice z dziejów Torunia i Prus w średniowieczu i na progu czasów nowożytnych. Toruń 2008.

Zubyk R.: Gospodarka finansowa miasta Lwowa w latach 1624—1635. Lwów 1930.

Żurek D.: Najstarsza księga miejska Chrzanowa. Studium źródłoznawcze. „Archeion” 2016, T. 117.

Гуль О.: Львів у XVI столітті. Місто конфліктів та порозумінь. Львів 2018.

Ільків-Свидницький М.: Формування канцелярії Львівського магістрату в XIV столітті. W: Lwów: miasto — społeczeństwo — kultura. T. 7: Urzędy, urzędnicy, instytucje. Red. K. Karolczak, Ł.T. Sroka. Kraków 2010.

Петришак Б.: Буденні та святкові події у житті міського пісара у Львові в XIV—XVII століттях. W: Lwów: miasto — społeczeństwo — kultura. T. 9: Życie codzienne miasta. Red. K. Karolczak, Ł.T. Sroka. Kraków 2014.

Петришак Б.: Міська канцелярія Львова другої половини XIV — початку XV століть: дискусійні питання. В: Львів: місто — суспільство — культура. T. 8. Ч. 1. Ред. О. Аркуша, М. Мудрий. Львів 2012.

Привілеї міста Львова (XIV—XVIII ст.). Упорядн. М. Капраль. Львів 2010

Published

2020-12-15

How to Cite

Schmidt, M. (2020). Municipal bookkeeping in the fifteenth-century Lvov. Średniowiecze Polskie I Powszechne, 12, 209–226. https://doi.org/10.31261/SPiP.2020.16.09

Issue

Section

Artykuły