Books of the Craft Corporations of Proszowice from the 15th Century. A Contribution to the Study of Urban Literacy in the Middle Ages
DOI:
https://doi.org/10.31261/SPiP.2021.17.06Keywords:
corporate books, guilds, fraternity, urban literacy, codicologyAbstract
In his article, Karol Nabiałek is concerned with the documentation of craft guilds from the city of Proszowice in the Kraków area (Małopolska or Lesser Poland). He examines two manuscripts — the blacksmiths’ and the tailors’. Both books were probably started in the 1480s and were kept through the sixteenth and eighteenth centuries. The appropriate method of dating of such books must be based identifying the paper on which they are written. Nabiałek has prepared codicological descriptions and carried out an overview of the contents of both manuscripts. He has made an attempt to determine the status of these corporations. The blacksmiths’ manuscript was probably both a guild and a confraternity book. The tailors’ files initially contained a list of members of the religious confraternity, and, from the sixteenth century on, matters of the guild were entered in them. These manuscripts are rare examples of extant landmark works of medieval writing of professional craft corporations preserved in Poland.
References
Źródła rękopiśmienne
Archiwum Diecezjalne w Kielcach: Akta parafialne II, sygn. IIPP-XVI/1.
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie: Księgi Wpisów Metryki Koronnej, 17.
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie: Acta episcopalia Cracoviensia, sygn. 1, 29; Acta Visitaciones capituli, sygn. AVCap. 65.
Archiwum Narodowe w Krakowie: zespół nr 29/121/0: Variae civitates et villae, sygn. 29/121/0/-/160, 29/121/0/-/161, 29/121/0/-/166, 29/121/0/-/167, 29/121/0/-/281.
Biblioteka Jagiellońska w Krakowie: rkps 1111.
Muzeum Ziemi Miechowskiej: dokument o sygn. MZM/P/3.
Źródła drukowane
Księga cechowa złotników krakowskich 1462—1566. Tekst oprac. B. Dybaś, J. Tandecki. Warszawa 2000 (Złotnicy krakowscy XIV—XVI wieku i ich księga cechowa, T. 2).
Lustracja województwa krakowskiego 1659—1664. Cz. 1—3. Wyd. A. Falniowska-Gradowska, F. Leśniak. Warszawa 2005.
Materiały do Kodeksu dyplomatycznego Małopolski. T. 5: 1451—1506. Oprac. W. Bukowski, F. Sikora, J. Wroniszewski. Red. W. Bukowski, przy współpr. J. Szyszki. Kraków 2014.
Dostępne w Internecie: http://www.kodeks.pau.krakow.pl/dokumenty.html [data dostępu: 20.12.2020].
Metryka Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400—1508. Wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska, przy współpr. R. Grzesika. Kraków 2004.
Najstarsza księga promocji Wydziału Sztuk Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1402—1541. Wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska. Warszawa 2011.
Wojnickie księgi cechowe. T. 1: Księgi wpisów cechu wielkiego. Wyd. J. Chumiński, J. Szymański. Wojnicz 1998.
Opracowania
Bartoszewicz A.: Piśmienność mieszczańska w średniowiecznej Polsce. Warszawa 2012.
Baza filigranów Hauptstaatsarchiv Stuttgart, opracowana na podstawie wydawnictwa Piccarda — www.piccard-online.de [data dostępu: 22.01.2021].
Bukowski W.: Łaganów. W: Słownik historyczno‑geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu. Cz. 3. Oprac. W. Bukowski, J. Kurtyka, J. Laberschek, Z. Leszczyńska-‑Skrętowa, A. Marzec, F. Sikora, M. Wilamowski, M. Wolski. Kraków 1994—2003.
Catalogus codicum manuscriptorum medii aevi Latinorum qui in Bibliotheca Jagiellonica Cracoviae asservantur. Vol. 6. Composuerunt M. Kowalczyk, A. Kozłowska, M. Markowski, L. Nowak, A. Sobańska, R. Tatarzyński, S. Włodek, M. Zwiercan. Cracoviae 1996.
Czarciński I.: Bractwa w wielkich miastach państwa krzyżackiego w średniowieczu. Toruń 1993.
Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa: https://www.jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra [data dostępu: 25.09.2020].
Kiryk F.: Bractwo religijne kowali w Bochni w latach 1462—1559. W: „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”. Prace historyczne, z. 56. Kraków 1977.
Kiryk F.: Dzieje Proszowic w epoce piastowskiej i jagiellońskiej. „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie” 1967, z. 26 (Prace Historyczne, z. 3).
Kiryk F.: Miasto średniowieczne. W: Proszowice. Zarys dziejów do 1939 roku. Red. F. Kiryk. Kraków 2000.
Kiryk F.: Rzemiosła i organizacje rękodzielnicze w małopolskich miastach górniczych. „Teki Krakowskie” 1997, [T.] 5.
Kropidłowski Z.: Samopomoc w korporacjach rzemieślniczych Gdańska, Torunia i Elbląga (XIV—XVIII w.). Gdańsk 1997.
Kumor B.: Dzieje diecezji krakowskiej do roku 1795. T. 1. Kraków 1998; T. 4. Kraków 2002.
Leśniak F.: W okresie Polski szlacheckiej. W: Proszowice. Zarys dziejów do 1939 roku. Red. F. Kiryk. Kraków 2000.
Litak S.: Bractwa religijne w Polsce przedrozbiorowej XIII—XVIII wiek. Rozwój i problematyka. „Przegląd Historyczny” 1997, T. 88, z. 3/4.
Marzec A., Bukowski W.: Makocice-Gniazdowice. W: Słownik historyczno‑geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu. Cz. 4. Oprac. W. Bukowski, J. Laberschek, Z. Leszczyńska‑Skrętowa, A. Marzec, M. Mikuła, K. Nabiałek, F. Sikora, J. Szyszka, M. Wilamowski, M. Wolski, M. Zdanek. Kraków 2006—2014.
Nabiałek K.: Bractwo klasztoru św. Katarzyny z Góry Synaj w miastach polskich (Żarnowiec, Sienno, Wieluń). W: Felix indiget amicis. Studia z dziejów kultury duchowej i intelektualnej średniowiecza ofiarowane Profesorowi Krzysztofowi Ożogowi. Red. W. Świeboda, M. Zdanek. Kraków 2016.
Nabiałek K.: Edycja rozproszonych wpisów rejestrów przyjęć do prawa miejskiego na przykładzie Proszowic i Sieradza. W: Editiones sine fine. Red. K. Kopiński, J. Tandecki. Toruń 2021.
Nabiałek K.: Księgi miejskie Proszowic z XV—XVIII wieku. Studium kodykologiczne. „Archeion” 2019, T. 120.
Nabiałek K.: Registrum hominum ius civile susceptorum. Rejestr przyjęć do prawa miejskiego Proszowic z XV wieku. „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2018, T. 10 (14).
Pietrusiński J.: Złotnicy krakowscy XIV—XVI wieku i ich cech. Warszawa 2000 (Złotnicy krakowscy XIV—XVI wieku i ich księga cechowa, T. 1).
Ptaśnik J.: Miasta i mieszczaństwo w dawnej Polsce. Wyd. 2. Warszawa 1949.
Rajman J.: Rajcy krakowscy i członkowie ich rodzin w księdze zmarłych bractwa Najświętszej Marii Panny w Krakowie (połowa XIV—koniec XVI wieku). „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2015, T. 7 (11).
Schmidt M.: Sądownictwo cechów krakowskich w średniowieczu w świetle ksiąg cechowych. W: „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”. Prace historyczne, nr 142, z. 1. Kraków 2015.
Sikora F.: Górka [parafia Koniusza]. W: Słownik historyczno‑geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu. Cz. 2. Oprac. J. Kurtyka, J. Laberschek, Z. Leszczyńska-‑Skrętowa, F. Sikora. Red. F. Sikora. Wrocław—Kraków 1989—1993.
Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce. T. 4: F—H. Red. M. Plezia. Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk 1975—1977.
Słownik polszczyzny XVI wieku. T. 3: By—Cyzyjojanus. Wrocław—Warszawa—Kraków 1968.
Słownik staropolski. T. 1: A—Ć. Warszawa 1953—1955.
Starzyński M., rec.: A. Bartoszewicz: Piśmienność mieszczańska w średniowiecznej Polsce. Warszawa 2012. „Roczniki Historyczne” 2012, T. 88.
Tandecki J.: Dokumenty i kancelarie miejskie. W: Dyplomatyka staropolska. Red. T. Jurek. Warszawa 2015.
Tandecki J.: Kancelarie toruńskich korporacji rzemieślniczych w okresie staropolskim. Warszawa—Poznań—Toruń 1987 (Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, 82, z. 3).
Tandecki J.: Struktury administracyjne i społeczne oraz formy życia w wielkich miastach Prus Krzyżackich i Królewskich w średniowieczu i na progu czasów nowożytnych. Toruń 2001.
Tandecki J.: Średniowieczne i nowożytne źródła do dziejów rzemiosł skórniczych. W: J. Tandecki: Szkice z dziejów Torunia i Prus w średniowieczu i na progu czasów nowożytnych. Toruń 2008.
Testamenty z ksiąg sądowych małych miast polskich do 1525 roku. Oprac. A. Bartoszewicz, K. Mrozowski, M. Radomski, K. Warda. Red. A. Bartoszewicz. Warszawa 2017.
Wisłocki W.: Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Cz. 1—2. Kraków 1877—1881.
Wiśniewski J.: Dekanat miechowski. Radom 1917.
Wiśniowski E.: Bractwa religijne na ziemiach polskich w średniowieczu. „Roczniki Humanistyczne” 1969, T. 17, z. 2.
Wiśniowski E.: Parafie w średniowiecznej Polsce. Struktura i funkcje społeczne. Lublin 2004.
Wolff A.: Projekt instrukcji wydawniczej dla pisanych źródeł historycznych do połowy XVI wieku. „Studia Źródłoznawcze” 1957, T. 1.
Wółkiewicz E.: Kościół i jego wierni. Struktury kościelne i formy pobożności w średniowiecznej Nysie. Kraków 2014.
Wyrozumski J.: Tkactwo małopolskie w późnym średniowieczu. Warszawa—Kraków 1972.
Wyrozumski J.: Związki czeladnicze w Polsce średniowiecznej. „Przegląd Historyczny” 1977, T. 68.
Zaremska H.: Bractwa w średniowiecznym Krakowie. Studium form społecznego życia religijnego. Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk 1977.
Żurek D.: Przestrzeń i społeczeństwo Chrzanowa średniowiecznego i nowożytnego. Kraków 2015.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
