Przeobrażenia systemu międzynarodowego w Ameryce Łacińskiej w drugiej dekadzie XXI wieku
Abstract
Abstrakt: Przeobrażenia systemu międzynarodowego w Ameryce Łacińskiej w drugiej dekadzie XXI wieku
Od momentu zakończenia zimnej wojny i rozpadu dwublokowego podziału świata w Ameryce Łacińskiej następowały istotne przemiany o charakterze politycznym, gospodarczym i społecznym. Państwa latynoamerykańskie rozpoczęły w latach dziewięćdziesiątych XX wieku proces przeobrażeń systemowych, a także przeprowadziły liczne reformy gospodarcze, które korzystnie i skutecznie wpłynęły na wzrost znaczenia tych państw w stosunkach międzynarodowych. Brazylia — największe państwo Ameryki Południowej — odgrywa rolę mocarstwa regionalnego, a także zaliczana jest do mocarstw wschodzących. W pierwszej dekadzie i połowie drugiej dekady XXI wieku do miana coraz bardziej liczących się rynków w międzynarodowych stosunkach politycznych i gospodarczych aspirują także inne kraje regionu Ameryki Łacińskiej, jak na przykład: Chile, Meksyk czy — w regionie Ameryki Środkowej — Panama. Współpracę z państwami Ameryki Łacińskiej intensyfikują nie tylko tradycyjni partnerzy tego regionu, jak USA, Rosja, Niemcy, Hiszpania czy Włochy, ale także rozwijające się gospodarki azjatyckie, jak Chiny, Indie czy Singapur.
Słowa kluczowe: Ameryka Łacińska, stosunki międzynarodowe w XXI wieku, ewolucja systemu międzynarodowego, BRIC
Abstract: Transformation of the international system in Latin America in the second decade of the 21st century
Since the end of the Cold War division of the world in Latin America there have been significant changes of political, economic and social nature. The Latin American countries began the process of systemic transformations in the 1990s, and also carried out a number of economic reforms that positively and efficiently influenced the growth of their importance in the international relations. Brazil — the largest South American country is considered an emerging power and acts as a regional power. In the first and the second decades of the 21st century however, also other Latin American countries, such as Chile and Mexico or in Central America — Panama, aspire to become increasingly important markets in international economic relations. Cooperation with Latin American countries is intensified not only by traditional partners of the region, such as the USA, Russia, Germany, Spain or Italy, but also by developing Asian economies, such as China, India and Singapore.
Key words: Latin America, international relations in the 21st century, evolution of the international system, BRIC
References
Agosin M.R.: Fortaleciendo la institucionalidad financiera en Latinoamérica. In: Gobernabilidad e integración financiera: ámbito global y regional. Eds. J.A. Ocampo, A. Uthoff. Santiago de Chile 2004.
Alfa Puentes, Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich — http://www.krasp.org.pl/pl/projekty_eua_alfa/alfa_puentes (dostęp: 25.01.2018).
The American Presidency Project (Orędzie prezydenta Jamesa Monroego do Kongresu, wygłoszone 2 grudnia 1823 roku) — http://www.presidency.ucsb.edu/ws/index.php?pid=29465 (dostęp: 04.01.2018).
Chile: powrót prawicy. Zmiana pilota, nie kursu. Polityka Globalna.pl — http://www.politykaglobalna.pl/2010/01/chile‑powrot‑prawicy‑zmiana‑pilota‑nie‑kursu/ (dostęp: 27.12.2017).
Czornik K., Lakomy M., Stolarczyk M.: Wstęp. W: Dylematy polityki zagranicznej Polski na początku XXI wieku. Red. K. Czornik, M. Lakomy, M. Stolarczyk. Katowice 2014.
Dembicz K.: Od izolacji do integracji. Blog Naukowy, Quo vadis Kuba? — http://quovadiskubapl.blogspot.com/ (dostęp: 23.01.2018).
Dobrzycki W.: Stosunki międzynarodowe w Ameryce Łacińskiej: historia i współczesność. Warszawa 2000.
Feldstein M.: Niepewna przyszłość Chile. Obserwator Finansowy.pl — https://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/makroekonomia/niepewna‑przyszlosc‑chile/ (dostęp: 27.12.2017).
Gawrycki M.F.: Ameryka Łacińska — wewnętrzne i zewnętrzne uwarunkowania rozwoju w dekadzie lat dziewięćdziesiątych. W: Globalizacja a stosunki międzynarodowe. Red. E. Haliżak, R. Kuźniar. Bydgoszcz 2003.
Gawrycki M.F.: Latynoamerykańska wizja pozimnowojennego porządku międzynarodowego i jej funkcje polityczne. W: Porządek międzynarodowy u progu XXI wieku. Red. R. Kuźniar. Warszawa 2005.
Gawrycki M.F.: Miejsce i rola Ameryki Łacińskiej we współczesnym świecie. W: Ameryka Łacińska we współczesnym świecie. Red. M.F. Gawrycki. Warszawa 2006.
Gniadek J., Wasylewska K.: Kraje Ameryki Łacińskiej — krótka charakterystyka. W: Rynki zagraniczne dla polskiego biznesu. Kraje Ameryki Łacińskiej. Argentyna, Brazylia, Kolumbia. Red. U. Klonowska. Warszawa 2010.
Gocłowska‑Bolek J.: Ameryka Łacińska jako region niewykorzystanych możliwości dywersyfikacji polskiego eksportu. W: Polska — Ameryka Łacińska, historia — polityka — gospodarka — kultura. Red. M. Drgas et al. Toruń 2014.
Gocłowska‑Bolek J.: Nowy Mercosur. Integracja gospodarcza jako próba odpowiedzi na wyzwania globalizacji. W: Ameryka Łacińska w poszukiwaniu konsensusu. Red. K.A. Kłosiński, M. Czarnacki. Lublin 2013.
Gocłowska‑Bolek J.: Obecność Ameryki Łacińskiej w polskiej gospodarce i wymianie handlowej. W: Ameryka Łacińska w polskiej polityce. „Dokumenty Robocze CESLA”. Red. A. Dembicz. Warszawa 2009.
Gocłowska‑Bolek J.: Procesy makroekonomiczne w Ameryce Łacińskiej. W: Ameryka Łacińska XXI wieku. Nowe oblicza, nowe struktury, nowe tożsamości. Red. A. Dembicz. Warszawa 2013.
Gocłowska‑Bolek J.: Spotkanie na Szczycie Unia Europejska‑Ameryka Łacińska i Karaiby. „NAUKA” — http://www.academia.edu/30597747/SPOTKANIE_NA_SZCZYCIE_UNIA_EUROPEJSKA‑AMERYKA_%C5%81ACI%C5%83SKA_I_KARAIBY (dostęp: 5.01.2018).
Goldman Sachs: Building Better Global Economic BRICs. Global Economics Paper No: 66 — http://www.goldmansachs.com/our‑thinking/archive/archive‑pdfs/build‑better‑brics.pdf (dostęp: 8.01.2018).
Grzywacz A.: BRICS — przejawy brazylijskiej mocarstwowości w procesie kształtowania nowego ładu międzynarodowego. W: Brazylia jako mocarstwo wschodzące. Red. M.F. Gawrycki. Warszawa 2013.
Gugała J.: Ewolucja stosunków gospodarczych w zachodniej hemisferze. W: Ameryka Łacińska we współczesnym świecie. Red. M.F. Gawrycki. Warszawa 2006.
Haliżak E.: Południe (państwa rozwijające się — Trzeci Świat). W: Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika. Red. E. Haliżak, R. Kuźniar. Warszawa 2006.
Hinz K.J.: Wyzwania dla polityki zagranicznej RP wobec Ameryki Łacińskiej i Karaibów (2015—2020 i po 2020 roku). Warszawa 2015.
Klonowska U.: Wstęp. W: Rynki zagraniczne dla polskiego biznesu. Kraje Ameryki Łacińskiej. Argentyna, Brazylia, Kolumbia. Red. U. Klonowska. Warszawa 2010.
Kopij M., Skocz M.: Ameryka Łacińska w stosunkach międzynarodowych. W: Współczesne stosunki międzynarodowe. Red. T. Łoś‑Nowak. Wrocław 2008.
Krzywicka K.: Ameryka Łacińska między integracją a marginalizacją. W: Ameryka Łacińska we współczesnym świecie. Red. M.F. Gawrycki. Warszawa 2006.
Krzywicka K.: Ameryka Łacińska u progu XXI wieku. Lublin 2009.
Kuba czekała na to 54 lata. Co oznacza wznowienie stosunków z USA? Wywiad z dr Katarzyną Dembicz — http://natemat.pl/127737,konczaca‑sie‑druga‑kadencja‑obamy‑i‑postepujace‑otwarcie‑kuby‑to‑powody‑nowego‑rozda nia‑na‑linii‑hawan‑waszyngton (dostęp: 15.01.2018).
Kukułka J.: Historia współczesna stosunków międzynarodowych. Warszawa 1996.
Kurecic P., Bandov G.: The Contemporary Role and Perspectives of the BRIC States in the World—Order. „Electronic Journal of Political Science Studies”. June 2011. Vol. 2, No 2. — https://bib.irb.hr/datoteka/565021.The_Contemporary_Role_and_Perspectives_of_the_BRIC_States_in_the_World‑Order.pdf (dostęp: 5.01.2018).
Łaciński P.: Wprowadzenie. W: Państwo i polityka w Ameryce Łacińskiej. Zarys systemów politycznych państw latynoamerykańskich. Red. P. Łaciński. Warszawa 2013.
Mackiewicz A.: Co warto wiedzieć o gospodarce. Portal Promocji Eksportu — https://brazil.trade.gov.pl/pl/gospodarka/3,co‑warto‑wiedziec‑o‑gospodarce.html (dostęp: 9.01.2018).
Obama rozpoczyna historyczną wizytę. O uwagę rywalizuje z Mickiem Jeggerem. TVN24.pl — http://www.tvn24.pl/wiadomosci‑ze‑swiata,2/kuba‑barack‑obamaz‑wizyta‑na‑wyspie,628764.html (dostęp: 4.01.2018).
Oberda A.: Latynoamerykańska polityka Stanów Zjednoczonych. W: Ameryka Łacińska we współczesnym świecie. Red. M.F. Gawrycki. Warszawa 2006.
Ocampo J.A., Martin J.: A Decade of Light and Shadow. Latin America and the Caribbean in the 1990s. Santiago de Chile 2003.
Ocampo J.A., Martin J.: Globalization and Development. A Latin American and Caribbean Perspective. Santiago de Chile 2003.
Parlament odwoła prezydenta Wenezueli? Rozmowa z dr Joanną Gocłowską‑Bolek. Polskie Radio.pl — http://www.polskieradio.pl/9/863/Artykul/1685251,Parlamentodwola‑prezydenta‑Wenezueli (dostęp: 5.01.2018).
Piłka R.: Integracja gospodarcza w Ameryce Południowej — w poszukiwaniu drogi rozwoju. W: Ameryka Łacińska w poszukiwaniu konsensusu. Red. K.A. Kłosiński, M. Czarnacki. Lublin 2013.
Polska 2015. Raport o stanie handlu zagranicznego. Ministerstwo Gospodarki. Warszawa 2015 — https://www.mr.gov.pl/media/15696/ROHZ2015_20150827_druk_ost.pdf (dostęp: 7.01.2018).
Prezydent Brazylii uniknie odsunięcia od władzy. Business Insider — https://businessinsider.com.pl/polityka/michel‑temer‑prezydent‑brazylii‑oskarzony‑okorupcje/ k2671ye (dostęp: 15.01.2018).
Rubaj P.: Atrakcyjność biznesowa krajów Ameryki Łacińskiej. W: Ameryka Łacińska w poszukiwaniu konsensusu. Red. K.A. Kłosiński, M. Czarnacki. Lublin 2013.
Sprysak J.: Kryteria konsensusu waszyngtońskiego. W: Ameryka Łacińska w poszukiwaniu konsensusu. Red. K.A. Kłosiński, M. Czarnacki. Lublin 2013.
Spyra J.: Polityka zagraniczna Brazylii. W: Polityka zagraniczna państw Ameryki Łacińskiej. Red. M.F. Gawrycki. Warszawa 2006.
Spyra J.: Polityka zagraniczna Chile. W: Polityka zagraniczna państw Ameryki Łacińskiej. Red. M.F. Gawrycki. Warszawa 2006.
Spyra J.: Stosunki Polski z krajami Ameryki Łacińskiej. W: Ameryka Łacińska we współczesnym świecie. Red. M.F. Gawrycki. Warszawa 2006.
Stan i perspektywy stosunków gospodarczych Polski z krajami Ameryki Łacińskiej. Red. A. Dembicz et al. Warszawa 1997.
Stosunki Polska‑Ameryka Łacińska i Karaiby. Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP — http://www.msz.gov.pl/pl/polityka_zagraniczna/inne_kontynenty/ameryka_lacinska_i_karaiby/stosunki_dwustronne_ameryka_lacinska_karaiby/tytul_strony;jsessionid=6365BCE66A1210B71089D3C80B6D2448.cmsap2p (dostęp: 11.01.2018).
Stosunki Unia Europejska‑Ameryka Łacińska i Karaiby. Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP — https://www.msz.gov.pl/pl/polityka_zagraniczna/inne_kontynenty/ameryka_lacinska_i_karaiby/stosunki_dwustronne_ameryka_lacinska_karaiby/wspolpraca_ue___ameryka_lacinska_i_karaiby (dostęp: 5.01.2018).
Stryjek J.: Współpraca gospodarcza Mercosur z Unią Europejską. W: Ameryka Łacińska w poszukiwaniu konsensusu. Red. K.A. Kłosiński, M. Czarnacki. Lublin 2013.
The International Financial Crisis and its implications for Latin America and the Caribbean. ECLAC, United Nations. Santiago de Chile 2012.
Tvevad J.: Ameryka Łacińska i Karaiby. Parlament Europejski — http://www.europarl.europa.eu/atyourservice/pl/displayFtu.html?ftuId=FTU_6.6.2.html (dostęp: 5.01.2018).
Unequal Access. A Closer Look at Central America and the Caribbean. In: Debt Financing Rollercoster. Latin American and Caribbean Access to International Bond Markets since the Debt Crisis, 1982—2012. Eds. I. Bustillo, H. Velloso. Santiago de Chile 2013.
Wąsowski M.: Trzy sytuacje pokazują, jak bardzo cierpi Wenezuela. Business Insider Polska — http://businessinsider.com.pl/wiadomosci/wenezuela‑pograza‑siew‑kryzysie‑gospodarczym/69wdgnv (dostęp: 5.01.2018).
Weller J.: Economic Reforms, Growth and Employment. Labour Markets in Latin America and the Caribbean. Santiago de Chile 2001.
Wenezuela i Brazylia winne recesji gospodarki Ameryki Łacińskiej w 2016 roku. Polska Agencja Informacyjna — http://interpresspai.pl/pl/ameryka‑poludniowa/item/1928‑wenezuela‑i‑brazylia‑winne‑recesji‑ameryki‑lacinskiej‑w‑2016‑roku (dostęp: 10.01.2018).
Zajączkowski K.: Ameryka Łacińska w polityce Unii Europejskiej. W: Ameryka Łacińska we współczesnym świecie. Red. M.F. Gawrycki. Warszawa 2006.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.