Visions of Normality. On How the Beginning of the Story about the 30 Years of Contemporary Literature Determines Its End

Authors

DOI:

https://doi.org/10.31261/SSP.2021.18.15

Keywords:

normality, literary criticism, transformation, the year 1989, capitalist realism, Ivan Krastew, Stephen Holmes, the market

Abstract

In this article, Marta Koronkiewicz discusses the category and concept of normality as central to the literary-critical discourses of the 1990s and the early 2000s. She documents the functions and meanings of this concept while presenting it in a broader socio-political perspective by regarding it as crucial for the transformation of the whole area of Central and Eastern Europe (Alexander Kiossev, Magda Szcześniak, Ivan Krastew–Stephen Holmes). The article focuses on the specificity of the concept itself, which seems to be devoid of concrete content and which denotes a desire or an expectation rather a desired or an expected object. Understood in this way, the category of normality can be used to extinguish discussions and to create false agreements. Koronkiewicz examines the consequence of the popularity of this category for the narrative about the most recent literature. She shows that, in the history of Polish literary criticism after 1989, normality initially took on the function of a general term used to describe the desired literary reality / literary life (oriented mainly on diversity, multiplicity, horizontality), and that around 2000 its meaning changed and it began being used to refer to facts: the marginalization of literature, the lack of a platform for criticism, the commodification of the book.

References

Budzyk Kazimierz, 1946: O Franciszku Siedleckim wspomnienie. „Pamiętnik Literacki”, nr 3–4, s. 375–386.

Czapliński Przemysław, 2004: Efekt bierności. Literatura w czasie normalnym. Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Czapliński Przemysław, 2011: Resztki nowoczesności. Dwa studia o literaturze i życiu. Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Czapliński Przemysław, Śliwiński Piotr, red., 2006: Normalność i konflikty. Rozważania o literaturze i życiu literackim w nowych czasach. Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań.

Drenda Olga, 2016: Duchologia. Rzeczy i ludzie w latach transformacji. Karakter, Kraków.

Dunin Kinga, 2003: Normalka. W: Była sobie krytyka… Wybór tekstów z lat dziewięćdziesiątych i pierwszych. W oprac. i ze wstępem Dariusza Nowackiego i Krzysztofa Uniłowskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 92–99. (Pierwodruk: „Kurier Czytelniczy – Megaron” 2000, nr 65).

Dunin Kinga, 2004: Czytając Polskę. Literatura polska po 1989 roku wobec dylematów nowoczesności. W.A.B., Warszawa.

Dunin Kinga, red., 2009: Polityka literatury. Krytyka Polityczna, Warszawa.

Fisher Mark, 2009: Capitalist Realism. Zero Books, Winchester–Washington.

Garnett Simon, Krastev Ivan, Papp Reka Kinga, 2019: „The Future Was Next to You”. An Interview with Ivan Krastev on ’89 and the End of Liberal Hegemony. „Eurozine”, 28.10.2019. https://www.eurozine.com/the-future-was-next-to-you/ [dostęp: 10.05.2021].

Gawin Dariusz, 2000: Wstęp [w części: Narodziny polskiej demokracji. Nadzieje, obawy, oczekiwania]. W: Spór o Polskę 1989–99. Wybór tekstów prasowych. Wstęp, wybór i układ Paweł Śpiewak. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 24–26.

Grupiński Rafał, Kiec Izolda, 1997: Niebawem spadnie błoto czyli Kilka uwag o literaturze nieprzyjemnej. Obserwator, Poznań.

[Hasło:] Normalny. Słownik Języka Polskiego PWN. https://sjp.pwn.pl/doroszewski/normalny;5460685.html [dostęp: 10.05.2021].

Hirsch Helga, Dutkiewicz Rafał, 2020: Krastev się myli. Polska nie naśladuje Zachodu. Polska jest Zachodem. „Gazeta Wyborcza”, 25.01.2020. https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,25629572,polska-nie-nasladuje-zachodu-polska-jest-zachodem.html [dostęp: 10.05.2021].

Kiossev Alexander, 2008: The Oxymoron of Normality. „Eurozine”, 4.01.2008. https://www.eurozine.com/the-oxymoron-of-normality/ [dostęp: 10.05.2021]. Tekst w wersji nieco zmienionej: Normality and Normalization. W: Atlas of Transformation. Eds. Zbyněk Baladran, Vit Havranek. http://monumenttotransformation.org/atlasof-transformation/html/n/normalization/normality-and-normalization-alexander-kiossev.html [dostęp: 10.05.2021].

Koehler Krzysztof, 2006: Nie będzie „zdrady klerków”. Rzecz o kryzysie krytyki literackiej w III Rzeczypospolitej. W: Normalność i konflikty. Rozważania o literaturze i życiu literackim w nowych czasach. Red. Przemysław Czapliński, Piotr Śliwiński. Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań, s. 63–70.

Kozicka Dorota, 2012: Od Kopciuszka do…? O potyczkach feminizmu z krytyką literacką. W: Eadem: Krytyczne (nie)porządki. Studia o współczesnej krytyce literackiej w Polsce. Universitas, Kraków, s. 198–212.

Kozicka Dorota, Cieślak-Sokołowski Tomasz, red., 2007: Dyskursy krytyczne u progu XXI wieku. Między rynkiem a uniwersytetem. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.

Krastew Ivan, Holmes Stephen, 2020: Światło, które zgasło. Jak Zachód zawiódł swoich wyznawców. Tłum. Aleksandra Paszkowska. E-book, format epub. Krytyka Polityczna, Warszawa. (Pierwodruk: The Light that Failed. Why the West Is Losing the Fight for Democracy. Pegasus Books, New York–London 2019).

Literatura w uścisku mediów, 2000. [Rozmowa redakcyjna]. „Res Publica Nowa”, nr 7, s. 49–60.

Nowacki Dariusz, 2006: Dwie normalności. O literaturze i życiu literackim lat dziewięćdziesiątych. W: Normalność i konflikty. Rozważania o literaturze i życiu literackim w nowych czasach. Red. Przemysław Czapliński, Piotr Śliwiński. Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań, s. 19–30. (Pierwodruk: „FA-art” 2001, nr 1, s. 15–21).

Orski Mieczysław, 1995: A mury runęły. Książka o nowej literaturze. Wydawnictwo Wacław Bagiński, Wrocław.

Ostaszewski Robert, 2001: Krajobraz po karnawale, albo normalność dla początkujących. „Kresy”, nr 45/46, s. 68–72.

Redaktor Biblioteki, [b.r.w.]: Formy zaangażowania. https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/debaty/formy-zaangazowania/ [dostęp: 10.05.2021].

Skurtys Jakub, 2021: Strategie niezaangażowania, czyli jak przeczekać zwrot polityczny. W: Idem: Wiersz… i cała reszta. Rozważania o poezji i krytyce po 1989 roku. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków, s. 287–316.

Stokfiszewski Igor, 2007a: Poezja a demokracja. „Tygodnik Powszechny”, nr 10, s. 13.

Stokfiszewski Igor, 2007b: Poezja uników. „Gazeta Wyborcza”, 8.02.2007, s. 15.

Szcześniak Magda, 2016: Wstęp. W: Eadem: Normy widzialności. Tożsamość w czasach transformacji. Bęc Zmiana i Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa, s. 9–37.

Szcześniak Magda, Krawiec Zofia, 2016: Projekt normalność. Rozmowa z Magdą Szcześniak. [Rozmawiała Zofia Krawiec]. Dwutygodnik.com. https://www.dwutygodnik.com/artykul/6800-projekt-normalnosc.html [dostęp: 10.05.2021].

Śliwiński Piotr, 2002: Przygody z wolnością. Uwagi o poezji współczesnej. Znak, Kraków.

Śliwiński Piotr, 2007: Świat na brudno. Szkice o poezji i krytyce. Prószyński i S-ka, Warszawa.

Świrek Krzysztof, 2015: VHS i faza przejściowa polskiego kapitalizmu. „Widok”, nr 11. http://widok.hmfactory.com/index.php/one/article/view/315/637 [dostęp: 10.05.2021].

Uniłowski Krzysztof, 2002: Chcieliśmy rynku… „Teksty Drugie”, nr 1/2, s. 259–268.

Uniłowski Krzysztof, 2008: Kup pan książkę! Szkice i recenzje. FA-art, Katowice.

Uniłowski Krzysztof, 2013: Prawo krytyki. O nowoczesnym i ponowoczesnym pojmowaniu literatury. FA-art, Katowice.

Werner Andrzej, 1993: Szczęśliwy powrót do przeklętej normalności. „Gazeta Wyborcza”, nr 83, s. 9.

Published

2021-08-09

How to Cite

Koronkiewicz, M. (2021). Visions of Normality. On How the Beginning of the Story about the 30 Years of Contemporary Literature Determines Its End. Śląskie Studia Polonistyczne [Silesian Journal of Polish Studies], 18(2), 1–16. https://doi.org/10.31261/SSP.2021.18.15