W poszukiwaniu perspektywy zoocentrycznej w kinie niefikcjonalnym. Przykład produkcji filmowej Stowarzyszenia Otwarte Klatki

Autor

DOI:

https://doi.org/10.31261/ZOOPHILOLOGICA.2022.09.03

Słowa kluczowe:

kino niefikcjonalne, antropomorfizacja, zoocentryzm, efektywny altruizm, aktywizm

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza produkcji filmowej Stowarzyszenia Otwarte Klatki, działającego na rzecz praw zwierząt tak zwanych hodowlanych, i odpowiedź na pytanie o próbę wyjścia poza perspektywę antropocentryczną w materiałach audiowizualnych tworzonych przez organizację. Rozważania rozpoczyna nakreślenie tradycji filmu niefikcjonalnego o zwierzętach oraz zdanie sprawy z aktualnych poszukiwań perspektywy zoocentrycznej w kinie przez dokumentalistów i artystów sztuk wizualnych. Następnie analizowana jest produkcja filmowa Stowarzyszenia Otwarte Klatki. Filmy organizacji konfrontowane są z perspektywą wynikającą z wywiadów przeprowadzonych z jej członkami oraz z literaturą przedmiotu. Z analizy wynika, że aktywiści – choć kontestują pewien sektor nowoczesnej cywilizacji (związany z przemysłową hodowlą zwierząt) – zapożyczają się w obowiązującym paradygmacie technologiczno-kulturowym. Jego przejawem jest między innymi wykorzystywanie perspektywy antropocentrycznej i antropomorfizacji w filmach, które tworzy Stowarzyszenie Otwarte Klatki. Aktywiści przyjmują jednak taką postawę świadomie, kierują się przy tym filozofią efektywnego altruizmu.

Biogram autora

Patrycja Chuszcz - Uniwersytet Łódzki

Patrycja Chuszcz – magister, doktorantka w Instytucie Kultury Współczesnej na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Publikowała między innymi w „Kwartalniku Filmowym”, „Kalejdoskopie”, „Vege” i „Ekranach”. W kręgu jej zainteresowań znajdują się: animal studies w kulturze, alternatywne formy produkcji filmowej, nowe media, kultura krajów hiszpańskojęzycznych. Zawodowo zajmuje się dziennikarstwem radiowym.

Bibliografia

„Activism”. Oxford Learner’s Dictionaries. https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/activism?q=activism (dostęp: 5.05.2022).

„Aktywizm”. Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego. https://sjp.pwn.pl/doroszewski/aktywizm;5408252.html (dostęp: 18.04.2020).

Bakke, Monika. „Między nami zwierzętami. O emocjonalnych związkach między ludźmi i innymi zwierzętami”. Teksty Drugie, nr 1–2 (2007): 222–234.

Bear 71. Dir. Jeremy Mendes and Leanne Allison. 2012. https://www.idfa.nl/en/film/0d27af17-b6dd-4622-82f2-81d024174187/bear-71 (dostęp: 9.05.2022).

Beattie, Keith. Documentary Display. Re-viewing Nonfiction Film and Video. London–New York: Wallflower Press, 2008.

Berger, John. „Po cóż patrzeć na zwierzęta?” W O patrzeniu, 7–39. Tłum. Sławomir Sikora. Warszawa: Fundacja Aletheia, 1999.

Birkholc, Robert. „Narracja subiektywna zapośredniczona. Wokół zagadnienia mowy pozornie zależnej w filmie”. Studia Europaea Gnesnensia, nr 14 (2016): 143–158. https://doi.org/10.14746/seg.2016.14.8.

Effective Altruism. https://www.effectivealtruism.org (dostęp: 16.11.2020).

Janikowska, Agata. „Patrząc nie-ludzkimi oczami: przypadek Królika po berlińsku”. Kwartalnik Filmowy, nr 110 (2020): 156–171. https://doi.org/10.36744/kf.313.

Leenaert, Tobias. Jak stworzyć wegański świat. Podejście pragmatyczne. Tłum. Aleksandra Paszkowska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2019.

Łagodzka, Dorota. „Podmiotowość zwierząt w sztuce”. Wielogłos, nr 1(35) (2018): 63–82.

Majewski, Tomasz. Dialektyczne feerie. Szkoła frankfurcka i kultura popularna. Łódź: Wydawnictwo Officyna, 2011.

Matuszewski, Michał. „Kino (dla) zwierząt”. Ekrany, nr 6(40) (2017): 12–17. http://ekrany.org.pl/kino_wspolczesne/kino-dla-zwierzat/ (dostęp: 21.11.2020).

Matuszewski, Michał. „Kino (meta)zoologiczne”. Ekrany, nr 2(54) (2020): 38–41.

Mitchell, William John Thomas. „Pokazując widzenie: krytyka kultury wizualnej”. Tłum. Mariusz Bryl. Artium Quaestiones, nr 17 (2006): 273–294.

Orzechowski, Karol, summary, „Does Anthropomorphism Impact Individuals’ Support for Animal Rights?”. Faunalytics. November 10, 2015. https://faunalytics.org/does-anthropomorphism-impact-individuals-support-for-animal-rights/ (dostęp: 21.11.2020).

Ostaszewski, Jacek. „Techniki subiektywizacji w filmie fabularnym”. Kwartalnik Filmowy, nr 97–98 (2017): 263–277.

Otwarte Klatki. „Dlaczego tak wielu ludzi przestaje jeść mięso?”. YouTube. 24.02.2022. https://www.youtube.com/watch?v=mhGb9jSX_FI (dostęp: 9.05.2022).

Otwarte Klatki. „FRANKENKURCZAK, czyli cała prawda o życiu kurczaków hodowanych na mięso”. YouTube. 4.03.2019. https://www.youtube.com/watch?v=iASLbsuuuC8 (dostęp: 10.05.2022).

Otwarte Klatki. „Jak najskuteczniej pomagać zwierzętom? Efektywny altruizm daje odpowiedź!” YouTube. 20.10.2020. https://www.youtube.com/watch?v=UfFQ8brR6UY (dostęp: 16.11.2020).

Otwarte Klatki. „Ostatnia Podróż – jak wygląda transport zwierząt do rzeźni?”. YouTube. 7.01.2018. https://www.youtube.com/watch?v=TB6MRFMnmKM (dostęp: 9.05.2022).

Otwarte Klatki. „Tosia – kura uratowana z fermy. Moje życie jako kury nioski”. YouTube. 2.12.2016. https://www.youtube.com/watch?v=chv8qh-mCOs (dostęp: 10.05.2022).

Otwarte Klatki. „Zatrudniłem się na fermie drobiu, by zobaczyć, jak produkuje się mięso”. YouTube. 12.06.2018. https://www.youtube.com/watch?v=Cl_MlPcfUY4 (dostęp: 9.05.2022).

Otwarte Klatki. „Zobacz świat oczami kury w chowie klatkowym – Virtual Reality”. YouTube. 26.09.2016. https://www.youtube.com/watch?v=ec7g_cy5wtg (dostęp: 10.05.2022).

Pick, Anat. „Why Not Look at Animals?” Nescus. June 12, 2015. https://necsus-ejms.org/why-not-look-at-animals/ (dostęp: 11.07.2020).

Przylipiak, Mirosław. „Film dokumentalny jako gatunek retoryczny”. W Poetyka kina dokumentalnego, 93–129. Gdańsk–Słupsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego–Wydawnictwo Pomorskiej Akademii Pedagogicznej w Słupsku, 2004.

Przylipiak, Mirosław. „O subiektywizacji narracji filmowej”. Studia Filmoznawcze, T. 7 (1987): 239–256.

Ptaszek, Grzegorz. Edukacja Medialna 3.0. Krytyczne rozumienie mediów cyfrowych w dobie Big Data i algorytmizacji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2019.

Rishel, Mia. „Effective Animal Campaigning: Current Knowledge And Guiding Principles”. Faunalytics. May 27, 2020. https://faunalytics.org/effective-animal-campaigning-current-knowledge-and-guiding-principles/# (dostęp: 21.11.2020).

Safina, Carl. „Teoria umysłu”. W Poza słowami. Co myślą i czują zwierzęta, 337–345. Tłum. Dominika Dymińska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2018.

Safina, Carl. „Typowo ludzki?” W Poza słowami. Co myślą i czują zwierzęta, 40–47. Tłum. Dominika Dymińska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2018.

Singer, Peter. „The Why and How of Effective Altruism”. TED2013. March 2013. https://www.ted.com/talks/peter_singer_the_why_and_how_of_effective_altruism (dostęp: 16.11.2020).

Singer, Peter. Wyzwolenie zwierząt. Tłum. Anna Alichniewicz i Anna Szczęsna. Warszawa: Wydawnictwo Marginesy, 2018.

Smaill, Belinda. „Introduction”. In Regarding Life. Animals and the Documentary Moving Image, 1–20. Albany: State University of New York Press, 2016.

Sołodki, Paweł. „Rubaszności świata. Seksualność jako atrakcja w filmach mondo”. W Metody dokumentalne w filmie. Red. Dagmara Rode i Marcin Pieńkowski, 163–190. Łódź: Wydawnictwo Biblioteki PWSFTviT, 2013.

Zgudczyński, Michał. „Portret w rzeźni − fotografia w ruchu prozwierzęcym”. Krytyka Polityczna. 25.07.2019. https://krytykapolityczna.pl/kraj/portret-w-rzezni-fotografia-w-ruchu-prozwierzecym/ (dostęp: 16.11.2020).

Opublikowane

2022-06-22

Jak cytować

Chuszcz, P. (2022). W poszukiwaniu perspektywy zoocentrycznej w kinie niefikcjonalnym. Przykład produkcji filmowej Stowarzyszenia Otwarte Klatki. Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, (1 (9), 1–34. https://doi.org/10.31261/ZOOPHILOLOGICA.2022.09.03