“Zdychanie” – animal dying, or “umieranie” – human dying? – aesthetic and ethical dimensions of death in modern dramatic art

Authors

DOI:

https://doi.org/10.31261/ZOOPHILOLOGICA.2019.05.19

Keywords:

animal dying, human dying, drama, aesthetics, ethics

Abstract

An extremely interesting issue in the field of literature is the question of aesthetic and ethical dimensions of animal death. Is a calm death while being asleep, in a friendly environment, with no streaming blood involved,more ethical,because it is aesthetically “nicer”? How do these two categories relate to one another when it comes to animal death? In the Polish language, the verb used to refer to an animal that stops to be alive is “zdychać” (die), whereas to a human– “umierać” (pass away). Is there a sense of community betweenthe animal and human fate in the face of death? Attempts to find the answers to these questions may be found in modern dramas, withPawitren by Iwona Korszańska as one of the most interesting ones in terms of the discussed problem. In the text written by this author, animals and humans are equalized sharing the common fate, and their death is not differentiated between“zdychanie” (dying of animals) and“umieranie” (passing away of humans), but rather equivalent and equal. In the social performances presented in the drama, the inseparable couple, Eros and Thanatos,marks the life of a human and an animal to the same degree.

Author Biography

Monika Błaszczak, Adam Mickiewicz University in Poznan

Doktor, adiunkt w Zakładzie Estetyki Literackiej Instytutu Filologii Polskiej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Literaturoznawca, kulturoznawca i teatrolog. Autorka monografii Ekrany i lustra w polskim dramacie współczesnym (Poznań 2009) oraz współautorka książki Estetyka. Między działaniem a emocją (Poznań 2016) wraz z dr hab. Ireną Górską i dr Ewą Szkudlarek. Autorka artykułów naukowych i recenzji wydarzeń kulturalnych. Do jej najnowszych publikacji należą artykuły  Dyskurs teatralno-filmowo-literacki – o „Dyskretnym uroku burżuazji” Marcina Libera w: Dyskursy sztuki. Dyskursy o sztuce, (red. Teresa Pękala, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2018) oraz Chory znaczy inny – studium przypadku całkowitej inności / obcości na przykładzie dramatu „Psychosis 4:48” Sarah Kane i spektaklu Grzegorza Jarzyny w: Studia nad odmiennością na przestrzeni dziejów, (red. Justyna Żychlińska i Anetta Głowacka-Penczyńska, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2018). Należy do Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych i Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego.

References

Agamben Giorgio. 2008. Co zostaje z Auschwitz. Archiwum i świadek. Przeł. S. Królak. Warszawa: Sic!.

Agamben Giorgio. 2008. Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie. Przeł. M. Salwa. Warszawa: Prószyński i S-ka.

Agamben Giorgio. 2008. Stan wyjątkowy. Przeł. M. Surma-Gawłowska. Kraków: Ha!art.

Bekoff Marc. Manifest zwierząt. Przeł. Marzena Kotyczka, 15-20. W Śmierć zwierzęcia. Współczesne zootanatologie Red. Marzena Kotyczka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Bekoff Marc. 2010. The Animal Manifesto: Six Reasons for Expanding Our Compassion Footprint. Novato: New World Library.

Braidotti Rosi. 2014. Po człowieku. Przeł. J. Bednarek, A. Kowalczyk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Braidotti Rosi. 2012. Wbrew czasom. Zwrot postsekularny w feminizmie. Przeł. M. Glosowitz. Przekł. przejrzała A. Mitek-Dziemba, 284-314. W Drzewo poznania. Postsekularyzm w przekładach i komentarzach. Red. P. Bogalecki, A. Mitek-Dziemba, Katowice: Wydawnictwo FA-art, Uniwersytet Śląski.

Buber Martin. 1992. Ja i Ty, 39-125. W Idem. Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych. Przeł. J. Doktór. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.

Czaja Dariusz. 2009. „Zwierzęta w klatce (języków)”. Konteksty 4 (287) : 2-9.

Czapliński Jan. 2015. Łysek z pokładu Idy, 387-407. W Transfer! Teksty dla teatru. Antologia. Red. Joanna Krakowska, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

DeMello Margo. 2012. Animals and Society. An Introduction to Human-Animal Studies. New York: Columbia University Press.

Domańska Ewa. 2017. Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Dröscher Vitus B.. 1969. Instynkt czy doświadczenie. Zachowanie się zwierząt. Przeł. K. Kowalska. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Dröscher Vitus B..1997. Rodzinne gniazdo. Jak zwierzęta rozwiązują swoje problemy rodzinne. Przeł. A. Czapik. Warszawa: Wydawnictwo Cyklady .

Dröscher Vitus B.. 1971. Świat zmysłów. Przeł. B. Witkowska. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Freud Zygmunt. 2010. Wstęp do psychoanalizy. Przeł. S. Kempnerówna, W. Zaniewicki. Przedmowa i opracowanie K. Obuchowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Goffman Erving. 2009. Człowiek w teatrze życia codziennego. Przeł. H. Datner-Śpiewak, P. Śpiewak, Warszawa: Aletheia.

Haraway Donna. 2012. Manifest gatunków stowarzyszonych. Przeł. J. Bednarek, 241-260. W Teorie wywrotowe. Antologia przekładów. Red. A. Gajewska. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

http://slowacki.krakow.pl/pl/spektakle/aktualne_spektakle/_get/spektakl/1436 (dostęp: 06.09.2017).

http://www.polskieradio.pl/17/76/Artykul/1720442,Pawi-tren-na-falach-Trojki-Recenzja-sluchowiska (dostęp: 06.09.2017).

Kłocińska Agata. 2014. Relacja ja – Ty z bytami nieosobowymi. Filozofia Martina Bubera jako myśl prekursorska wobec posthumanizm, 269-280. W Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i maszyn w kulturze, Tom 2. Od humanizmu do posthumanizmu. Red. Nauk. Justyna Tymieniecka-Suchanek. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Korszańska Iwona. 2016. „Pawi tren”. Dialog 6 : 59-77.

Korszańska Iwona. Pawi tren. pdf, http://www.gnd.art.pl/wp-content/uploads/2016/04/Pawi-tren-Iwona-Korszanska.pdf (10.05.2017).

Kotyczka Marzena. 2014. Słowo wstępne, 7-14. W Śmierć zwierzęcia. Współczesne zootanatologie. Red. Marzena Kotyczka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Kultura afektu – afekty w kulturze. Humanistyka po zwrocie afektywnym. 2015. Red. R. Nycz, A. Łebkowska, A. Dauksza. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN.

Lorenz Konrad. 1975. Opowiadania o zwierzętach. Przeł. W. Kragen. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Ożóg Maciej. 2014. Oblicza zoe-filii. Nowe interpretacje dychotomii bios/zoe we współczesnej humanistyce, 79-90. W: Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i maszyn w kulturze. Tom 1. Aspekt posthumanistyczny i transhumanistyczny. Red. Nauk. Justyna Tymieniecka-Suchanek. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Powalisz Monika. 2005. Córka myśliwego albo polakożerczyni, 185-219. W Echa, repliki fantazmaty. Antologia nowego dramatu polskiego. Red. Małgorzata Sugiera, Anna Wierzchowska-Woźniak. Kraków: Księgarnia Akademicka.

Remane Adolf. 1965. Życie społeczne zwierząt. Przeł. W. Serafiński. Warszawa: PWN.

Sikorska-Miszczuk Małgorzata. 2007. „Śmierć człowieka-wiewiórki”. Dialog 5 : 18-40.

Singer Peter. 2004. Wyzwolenie zwierząt. Przeł. A . Alichniewicz, A. Szczęsna. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Weil Kari. 2012. A Report on the Animal Turn. W Eadem. Thinking Animals. Why Animal Studies Now?. New York: Columbia University Press.

Published

2019-12-25

How to Cite

Błaszczak, M. (2019). “Zdychanie” – animal dying, or “umieranie” – human dying? – aesthetic and ethical dimensions of death in modern dramatic art. Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, (5), 237–252. https://doi.org/10.31261/ZOOPHILOLOGICA.2019.05.19