Domniemanie stosunku pracy pracowników cyfrowych a ochronna funkcja prawa pracy
DOI:
https://doi.org/10.31261/zpppips.2025.23.01Słowa kluczowe:
praca platformowa, platformy cyfrowe, stosunek pracy, wzruszalne domniemanie prawne, funkcja ochronna prawa pracyAbstrakt
Niniejszy artykuł zawiera przegląd kluczowych kwestii związanych z platformami cyfrowymi i ich wpływem na rynek pracy. W pierwszej kolejności omówiono koncept i rozpowszechnienie się platform cyfrowych, które mogą pogłębiać nierówności na rynku pracy i pogarszać warunki pracy. Następnie przeanalizowano dyrektywy europejskie dotyczące pracowników nietypowych, w szczególności pracowników platform cyfrowych, koncentrując się na zakresie podmiotowym i wzruszalnym domniemaniu stosunku pracy. Dyrektywy te mają znaczący wpływ na pracowników platform cyfrowych, ale budzą wątpliwości co do ich przyjęcia na szczeblu krajowym. W artykule przeanalizowano również polskie przepisy dotyczące stosunku pracy oraz możliwość wprowadzenia wzruszalnego domniemania do polskiego prawa w kontekście ochronnej funkcji prawa pracy.
Bibliografia
Aloisi, A.: Platform Work in Europe: Lessons Learned, Legal Developments and Challenges Ahead. “European Labour Law Journal” 2022, vol. 13, no. 1, pp. 4–29.
Bakalarz, T.: Zatrudnienie za pośrednictwem platformy internetowej jako przejaw „uberyzacji” pracy. „Przegląd Prawa i Administracji” 2019, vol. 117, pp. 9–19.
Bednarowicz, B.: Delivering on the European Pillar of Social Rights: The New Directive on Transparent and Predictable Working Conditions in the European Union. “Industrial Law Journal” 2019, vol. 48, no. 4, pp. 604–623.
Berg, J.: Income Security in the On-Demand Economy: Findings and Policy Lessons from a Survey of Crowdworkers. “Comparative Labor Law and Policy Journal” 2016, vol. 3, no. 37, pp. 543–576.
Christin, A.: Counting Clicks: Quantification and Variation in Web Journalism in the United States and France. “American Journal of Sociology” 2018, vol. 123, no. 5, pp. 1382–1415.
De Stefano, V.: The EU Commission’s Proposal for a Directive on Platform Work: an Overview. “Italian Labour Law e-Journal” 2022, pp. 1–11.
De Stefano, V.: The Rise of the ‘Just-in-Time Workforce’: On-Demand Work, Crowd Work and Labour Protection in the ‘Gig-Economy’. “Conditions of Work and Employment” 2015, no. 71, pp. 1–44.
Dral, A.: Powszechna ochrona trwałości stosunku pracy. Tendencje zmian. Warszawa 2009.
Duffy, B. E.: (Not) Getting Paid to Do What You Love: Gender, Social Media, and Aspirational Work. Yale University Press 2017.
European Commission. Directorate General for Employment, Social Affairs and Inclusion, CEPS: Digital Labour Platforms in the EU: Mapping and Business Models: Fnal Report. LU 2021.
European Commission. Directorate General for Employment, Social Affairs and Inclusion, PPMI: Study to Support the Impact Assessment of an EU Initiative to Improve the Working Conditions in Platform Work: Final Report. LU 2021.
European Commission. Joint Research Centre: European Legal Framework for “Digital Labour Platforms.” LU 2018.
Gersdorf, M.: Cechy konstrukcyjne umowy o pracę. In: Prawo zatrudnienia. Warszawa 2013.
Hendrickx, F.: Foundations and Functions of Contemporary Labour Law. “European Labour Law Journal” 2012, vol. 3, no. 2, pp. 108–129.
Hendrickx, F.: Platform Work and Beyond. “European Labour Law Journal” 2023, vol. 14, no. 4, pp. 465–673.
Hießl, C.: The Classificaton of Platform Workers in Case Law: A Cross-European Comparative Analysis. “Comparative Labor Law & Policy Journal” 2022, vol. 42, no. 2, pp. 1–43.
Irani, L.: Difference and Dependence among Digital Workers: The Case of Amazon Mechanical Turk. “South Atlantic Quarterly” 2015, vol. 114, no. 1, pp. 225–234.
Kahn-Freund, O.: Labour and the Law. London 1972.
Kelkar, S.: Engineering a Platform: The Construction of Interfaces, Users, Organizational Roles, and the Division of Labor. “New Media & Society” 2018, vol. 20, no. 7, pp. 1–29.
Kullmann, M.: ‘Platformisation’ of Work: An EU Perspective on Introducing a Legal Presumption. “European Labour Law Journal” 2022, vol. 13, no. 1, pp. 66–80.
Lehdonvirta, V.: Algorithms that Divide and Unite: Delocalisation, Identity and Collective Action in ‘Microwork’. In: Space, Place and Global Digital Work. Ed. J. Flecker. London 2016, pp. 53–80.
Orłowski, G.: Umowa zlecenia a „miękkie” domniemanie stosunku pracy. “Monitor Prawa Pracy” 2007, no. 3, pp. 134–136.
Owczarek, D., Pańków, M., Koziarek, M.: Nowe formy pracy w Polsce. Warszawa 2019.
Piasna, A., Drahokoupil, J.: Digital Labour in Central and Eastern Europe: Evidence from the ETUI Internet and Platform Work Survey. “ETUI Research Paper” 2019, pp. 1–51.
Potocka-Sionek, N.: Niewidzialni pracownicy, czyli kto stoi za sztuczną inteligencją. “Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej” 2022, vol. 29, no. 2, pp. 105–119.
Ratti, L.: A Long Road Towards the Regulation of Platform Work in the EU. In: Collective Bargaining and the Gig Economy. A Traditional Tool for New Business Models. Eds. J. M. Miranda Boto, E. Brameshuber. Oxford–New York 2022, pp. 39–60.
Rączka, K.: Czy domniemanie stosunku pracy? “Przegląd Ubezpieczeń Społecznych i Gospodarczych” 1997, no. 2, pp. 11–12.
Risak, M., Dullinger T.: The Concept of Worker in EU Law: Status Quo and Potential for Change. “ETUI Research Paper”, pp. 1–66.
Schlachter, M.: The Initiative of the European Commission for Improving Working Conditions in Platform Work. “Miskolci Jogi Szemle” 2022, vol. 17, no. 2, pp. 384–392.
Sobczyk, A.: Prawo pracy w świetle Konstytucji RP. Teoria publicznego i prywatnego indywidualnego prawa pracy. Vol. 1. Warszawa 2013.
Świątkowski, A. M.: Cywilnoprawne zatrudnienie niepracownicze. In: System Prawa Pracy. Vol. 7: Zatrudnienie niepracownicze. Ed. K. W. Baran. Warszawa, 2015, pp. 47–160.
Tomanek, A.: Ustawowe określenie stosunku pracy jako narzędzie delimitacji zatrudnienia pracowniczego i niepracowniczego. “Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej” 2023, vol. 30, no. 3, pp. 189–200.
Tomanek, A.: Ciężar dowodu w prawie pracy. In: System Prawa Pracy. Vol. 1: Część ogólna. Ed. K. W. Baran. Warszawa 2017, pp. 1431–1484.
Tyc, A.: Ciężar dowodu w prawie pracy. Studium na tle prawnoporównawczym. Warszawa 2016.
Unterschütz, J.: Come Together Now! New Technologies and Collective Representation of Platform Workers. “Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica” 2021, vol. 95, pp. 61–69.
Unterschütz, J.: Ograniczenie w zakresie zawierania umów na czas określony a „miękkie” domniemanie istnienia stosunku pracy (uwagi na marginesie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2012 r., i pk 222/11). “Rozprawy Naukowe i Zawodowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Elblągu” 2013, no. 16, pp. 123–140.
Vallas, S., Schor, J. B.: What Do Platforms Do? Understanding the Gig Economy. “Annual Review of Sociology” 2020, vol. 46, no. 1, pp. 273–294.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
