Wybór, elastyczność organizacji pracy i konieczność zapewnienia opieki w erze cyfrowej: porównanie niemieckiego i włoskiego podejścia prawnego
DOI:
https://doi.org/10.31261/zpppips.2024.22.09Słowa kluczowe:
czas pracy, elastyczna organizacja pracy, potrzeby opiekuńcze, Włochy, NiemcyAbstrakt
Niniejszy artykuł ma dwojaki cel: podkreślenie potencjału i ograniczeń nowego prawa do żądania elastycznej organizacji pracy w celach opiekuńczych, ustanowionego w dyrektywie nr 2019/1158, oraz rozważenie, poprzez przegląd prawa UE, czy i w jakim stopniu prawo to można interpretować w sposób, który rzeczywiście faworyzuje interesy pracowników mających obowiązki opiekuńcze nad interesami pracodawców.
W artykule przeanalizowano niektóre przykłady podejść przyjętych w odniesieniu do wdrażania prawa do żądania elastycznej organizacji pracy w dwóch różnych jurysdykcjach, takich jak Niemcy i Włochy, oraz porównano decyzje transponujące dokonane w dwóch różnych kontekstach prawnych. Autor argumentuje, również w świetle tego badania, że potencjał obowiązku zapewnienia elastycznej organizacji
pracy można w pewnym stopniu zwiększyć poprzez zastosowanie zakazu dyskryminacji pośredniej, z którego można wywnioskować rodzaj obowiązku dostosowania. Obowiązek zapewnienia elastycznej organizacji pracy może stanowić narzędzie proceduralne do stosowania i wzmacniania testu proporcjonalności i racjonalnego
usprawnienia.
Bibliografia
Aimo, M., D. Izzi: Disability and workers’ well-being in collective agreements: practices and potential. In: T. Treu, G. Casale (eds): Transformations of Work: Challenges for the National of Labour Law and Social Security. XXII World Congress of the International Society for Labour and Social Security Law, Wolters Kluwer 2019, p. 41.
Alessi, C.: Flessibilità del lavoro e potere organizzativo. Giappichelli 2012, p. 69.
Alessi, C., O. Bonardi, L. Calafà, M. D’Onghia: Per una trasposizione responsabile della dir. 2019/1158/UE relativa all’equilibrio tra attività professionale e vita familiare per i genitori e i prestatori di assistenza. “Rivista giuridica del lavoro” 2022, p. 111.
Alessi, C.: La flessibilità del lavoro per la conciliazione nella direttiva 2019/1158/UE e nel d.lgs. 30 giugno 2022 n. 105. “Quaderno di DLM n. 14 dal titolo” ‘Diritto di conciliazione. Prospettive e limiti della trasposizione della dir. 2019/1158/UE’. Editoriale scientifica 2023.
Alexy, R.: Constitutional Rights, Balancing, and Rationality. “Ratio Juris” 2003, vol. 16, no. 2, pp. 131–40.
Bano, F.: “Tempo scelto” e diritto del lavoro: definizioni e problemi. In: B. Veneziani, V. Bavaro (eds): Le dimensioni giuridiche dei tempi di lavoro. Cacucci 2009, p. 237.
Barbera, M., S. Borelli: Principio di uguaglianza e divieti di discriminazione. “WP CSDLE “Massimo D’Antona”. IT – 451/2022”.
Bayreuther, F.: Arbeitszeiterfassung auf richterrechtlicher Basis. “Neue Zeitschrift für Arbeitsrecht” 2023, pp. 6–7.
Benkert, D.: Pflicht zur Arbeitszeiterfassung – was bedeutet dies für Arbeitgeber? “Neue Juristische Wochenschrift-Spezial” 2023, pp. 50–51.
Bonardi, O.: Il diritto di assistere. L’implementazione nazionale delle previsioni a favore dei caregivers della direttiva 2019/1158 in materia di conciliazione. In: Quaderno di DLM n. 14, cit.
Brose, W.: Die Reform des PflegeZG. Eine halbherzige Umsetzung der Vereinbarkeitsrichtlinie 2019/1158/EU. “ZESAR” 2023, p. 313.
Busby, N.: A Right to Care? Unpaid Care Work in European Employment Law. Oxford University Press 2011, p. 182.
Cairoli, S.: Tempi e luoghi di lavoro nell’era del capitalismo cognitivo e dell’impresa digitale. Jovene 2020.
Calvellini, G.: La funzione del part-time: tempi della persona e vincoli di sistema. Esi 2020.
Calvellini, G.: Work–life balance e diritto antidiscriminatorio, oggi. In: G. Calvellini, A. Loffredo (eds): Il tempo di lavoro tra scelta e imposizione. Editoriale scientifica 2023, p. 73.
Caracciolo di Torella, E.: An emerging right to care in the EU: a “New Start to Support Work–Life Balance for Parents and Carers”. ERA Forum 2017.
Caracciolo di Torella, E., M. Masselot: Caring Responsibilities in European Law and Policy – Who Cares? Abingdon 2020.
Casillo, R.: Permessi e agevolazioni per i lavoratori caregivers familiari (art. 3, comma 1, lett. B,d.lgs. n. 105/2022). In: D. Garofalo, M. Tiraboschi, A. Filì,
A. Trojsi (eds): Trasparenza e attività di cura nei contratti di lavoro. Commentario ai decreti legislativi n. 104 e n. 105 del 2022, p. 568.
Cester, C.: Lavoro e tempo libero nell’esperienza giuridica. “Quaderni di diritto del lavoro e delle relazioni industriali” 1995, vol. 17, p. 10.
Chieregato, C.: A Work–Life Balance for All? Assessing the Inclusiveness of EU Directive 2019/1158. “International Journal of Comparative Labour Law and Industrial Relations” 2020, p. 59.
Collins, H.: Justices for Foxes: Fundamental Rights and Justification of Indirect Discrimination. In: H. Collins, T. Khaitan (eds): Foundations of Indirect Discrimination Law. Hart Publishing 2018, p. 249.
Conaghan, J.: The Family-friendly Workplace in Labour Law Discourse: Some Reflections on London Underground Ltd v Edwards. In: H. Collins, P. Davies, R. Rideout (eds): Legal Regulation of the Employment Relation. Oxford University Press 2001, p. 161. Contouris, N.: Defining and Regulating Work Relations for the Future of Work. International Labour Organisation 2019.
Dagnino, E.: Dalla fisica all’algoritmo: una prospettiva di analisi giuslavoristica. Adapt, University Press 2019.
De Luca Tamajo, R.: Il tempo di lavoro e (il rapporto individuale di lavoro), in A.a.V.v., Il tempo dilavoro. Atti delle giornate di studio di diritto del lavoro AIDLaSS. Giuffré 1987, p. 9.
De Simone, G.: Discriminazione. In: M. Novella, P. Tullini (eds): Lavoro digitale. Giappichelli 2022, p. 127.
Del Punta, R.: Leggendo “The Idea of Justice”, di Amartya Sen. “Giornale di diritto del lavoro e di relazioni industriali” 138/2013, p. 197.
Del Punta, R.: Labour Law and the Capability Approach. “Int. Journal Comp. Lab. Law and Industrial Relations” 2016, p. 383.
European Economic and Social Committee: Teleworking and gender equality – conditions so that teleworking does not exacerbate the unequal distribution of unpaid care and domestic work between women and men and for it to be an engine for promoting gender equality, 2021.
Ferrante, V.: Lavoro a tempo parziale. “Enciclopedia giuridica Treccani” 2008, p. 1.
Fredman, S.: Discrimination Law. Oxford University Press 2012.
Fredman, S.: Women at Work: the Broken Promise of Flexicurity. “Industrial Law Journal” 2004, p. 299.
Genin, E.: Proposal for a theoretical framework for the analysis of time porosity. “Int. Journal Comp. Lab. Law and Industrial Relations” 2016, vol. 32, no. 3, pp. 280–300.
Graue, B.: Auswirkungen der Richtlinie 2019/1158/EU zur Vereinbarkeit von Beruf und Privatleben für Eltern und pflegende Angehörige auf das deutsche Arbeitsrecht. “ZESAR” 2020, pp. 62–71.
Hiessl, C.: Caring for Balance? Legal Approaches to those who Struggle to Juggle Work and Adult Care. “International Journal of Comparative Labour Law and Industrial Relations” 2020, p. 107 (111).
Ichino, P.: Le conseguenze dell’innovazione tecnologica sul diritto del lavoro. “Rivista italiana di diritto del lavoro” 2017, vol. 4, p. 525.
Inapp plus report: Lavoro e formazione: L’Italia di fronte alle sfide del futuro. November 2022.
International Labour Office: Working Time and Work-Life Balance Around The World. 2022.
James, G.: The Work and Families Act 2006: Legislation to Improve Choice and flexibility? “Industrial Law Journal” 2006, pp. 272–278.
Janda, C., H. Hermann: Die assoziierte Benachteiligung im Arbeitsrecht. “ZESAR” 2023, vol. 11–12, p. 455.
Klein, T.: Flexible Arbeitsregelungen zur Förderung der Vereinbarkeit von Familien und Berufsleben und die Grenzen des Arbeitszeitrechts. “Neue Zeitschrift für Arbeitsrecht” 2021, p. 474.
Leccese, V.: La misurazione dell’orario di lavoro e le sue sfide. “Labour & Law Issues” 2022.
Leccese, V.: Lavoro agile e misurazione della durata dell’orario per finalità di tutela della salute, nota a Cge 14 maggio 2019 – C-55/18. “Rivista giuridica del lavoro” 2020, p. 428.
Malzani, F.: Il lavoro agile tra opportunità e nuovi rischi per il lavoratore. “Diritti Lavori Mercati” 2018, p. 21.
Militello, M.: Conciliare vita e lavoro. Strategie e tecniche di regolazione. Giappichelli 2021.
Mitchell, G.: A Right to Care: Putting Care Ethics at the Heart of UK Reconciliation Legislation. “Ind. Law Journal” 2020, vol. 49, no. 2, p. 199.
Occhino, A. (ed.): Il lavoro e i suoi luoghi. Giuffré 2018.
Perulli, A., V. Speziale: Dieci tesi sul diritto del lavoro. Il Mulino 2022.
Perulli, A., T. Treu: “In tutte le sue forme ed applicazioni”. Per un nuovo Statuto del lavoro. Giappichelli 2022.
Peruzzi, M.: Sicurezza e agilità: quale tutela per lo smart worker? “Diritto della sicurezza sul lavoro” 2017, p. 26.
Picker, C.: Rechtsanspruch auf Homeoffice? “Zeitschrift für Arbeitsrecht” 2019, p. 269.
Santagata de Castro, R.: Discriminazione diretta e indiretta. Una distinzione da ripensare? “Lavoro e diritto” 2022, p. 509.
Saraceno, C.: Childcare needs and childcare policies: A multidimensional issue. “Current Sociology” 2011, p. 78.
Saraceno, C.: Ancora 50 anni per l’uguaglianza alle donne solo il 77% dei diritti. “La stampa” 3 March 2023, p. 25.
Scarponi, S.: ‘Work life balance’ fra diritto Ue e diritto interno. “WP C.S.D.L.E. “Massimo D’Antona”. INT –156/2021”.
Sen, A.: Development as Freedom. Oxford University Press 1999.
Senatori, I., C. Spinelli: (Re-)Regulating Remote Work in the Post-pandemic scenario: Lessons from the Italian experience. “Italian Labour Law e-Journal” 2021, vol. 14, Issue 1.
Spinelli, C.: Disability, Reasonable Accommodation and Smart Working: a virtuous matching? In: T. Treu, G. Casale (eds): Transformations of work: challenges for the national systems of labour law and social security. Giappichelli 2018.
Spinelli, C.: Tecnologie digitali e lavoro agile. Cacucci 2018.
Sullivan, C.: Gender equality, work-life balance and the “right to disconnect”. “International Labour Review” 2022.
Supiot, A.: Alla ricerca della concordanza dei tempi (le disavventure europee del ”tempo di lavoro”). “Lavoro e diritto” 1997, p. 15.
Supiot, A.: Transformation of labour and future of labour law in Europe, Final Report 1998. European Union.
Tiraboschi, M.: Il lavoro agile tra legge e contrattazione collettiva: la tortuosa via italiana verso la modernizzazione del diritto del lavoro. “WP CSDLE “Massimo D’Antona”. IT – 335/2017”.
Treu, T.: Introduzione. In: A. Occhino (ed.): Il lavoro e i suoi luoghi. Vita e Pensiero 2018, XIII.
Tufo, M.: Il lavoro digitale a distanza. Editoriale scientifica 2021.
Ulber, D.: Entscheidungsanmerkung: Aufzeichnung der Arbeitszeit als neue Arbeitgeberpflicht. “Neue Zeitschrift für Arbeitsrecht” 2023, pp. 7–8.
Valente, R.: Forme atipiche di lavoro: una nuova frontiera? “Rivista giuridica del lavoro” 2021, p. 119.
Vettor, A.: La durata della prestazione lavorativa tra tempo di lavoro e tempo di non lavoro. “Labour & Law Issues” 2019, p. 26.
Vettor, A.: Lavoro e non lavoro nella transizione digitale: note per una “contabilità” rinnovata del tempo lavorativo. “Diritti Lavori Mercati” 2020, p. 172.
Waddington, L.: Reasonable Accommodation – Time to Extend the Duty to Accommodate Beyond Disability? “NJCM-Bulletin” 2011, p. 186.
Waddington, L., M. Bell: The right to request flexible working arrangements under the Work–Life Balance Directive – A comparative perspective. “European Labour Law Journal” 2021.
Wahl, T.: ArbZG-Anpassung: Arbeitszeitgesetz soll EU-Vorgaben erfüllen. “Zeitschrift für Arbeitsrecht” 2018, p. 72.
Weiss, M.: Challenges for Labour Law and Industrial Relationship. In: M. Weiss (ed.): A Legal Scholar Without Borders. Adapt 2023, p. 69.
Weldon-Johns, M.: EU work-family policies revisited: Finally challenging caring roles? “European Labour Law Journal” 2021, p. 310 (317).
Weske, H.: Frauen in der Arbeitswelt 4.0: Die digitale Revolution gleichberechtigt mitgestalten. “Neue Zeitschrift für Arbeitsrecht” 2019, p. 13.
Zagrebelsky, G.: Il diritto mite. Legge, diritti, giustizia. Einaudi 1997.
Zito, M.: Lavoro agile e durata dell’orario di lavoro. “Diritti Lavori Mercati” 2020, p. 4.
Zoppoli, A.: Prospettiva rimediale, fattispecie e sistema nel diritto del lavoro. Editoriale Scientifica 2022, p. 39.
Zoppoli, L.: I riders tra fattispecie e disciplina: dopo la sentenza della Cassazione n. 1663/2020. “Massimario della Giurisprudenza del lavoro” 2020, p. 265.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
