Utopia (w) reportażu. „Sprawozdanie z marzenia” w kontekście teorii trójkąta reportażowego

Autor

DOI:

https://doi.org/10.31261/FLPI.2023.05.09

Słowa kluczowe:

non-fiction, reportaż, utopia, trójkąt autobiograficzny, punkt widzenia

Abstrakt

Artykuł jest próbą zastosowania teorii trójkąta autobiograficznego Małgorzaty Czermińskiej do analizy tekstów reporterskich, w których wizerunek świata jest wypadkową  wierności faktowi, doświadczenia autora i literackiej reprezentacji. W zależności od dominanty można wyróżnić reportaże będące przede wszystkim świadectwem, głównie wyznaniem lub pierwszoplanowo wyzwaniem. Autorka przedstawia koncepcję na przykładzie wybranych współczesnych reportaży o utopii (Eksperyment Utopia Dylana Evansa, Światy wzniesiemy nowe Urszuli Jabłońskiej, Auroville. Miasto z marzeń Katarzyny Boni i Niedźwiedzią przysługę Matthew Hongoltza-Hetlinga). Temat wspólnot intencjonalnych uwypukla wagę przyjętego punktu widzenia i intersubiektywizacji, a zarazem zapewnia pożądaną nadwyżkę reporterską, ułatwiając literacką uniwersalizację.

Bibliografia

Adamczewska-Baranowska Izabella (2022): Łże-reportaże i prawdziwe fikcje. Powieść dziennikarska i reportaż w czasie postprawdy i zwrotu performatywnego. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Bishop Claire (2015): Sztuczne piekła. Sztuka partycypacyjna i polityka widowni. Przeł. J. Staniszewski. Wydawnictwo Bęc Zmiana, Warszawa.

Boynton Robert (2005): The New New Journalism: Conversations With America’s Best Nonfiction Writers on Their Craft. Vintage, New York.

Budzisz Stasia (2020): Nie wierzę w ślepy idealizm. Rozmowa z Katarzyną Boni o utopii Auroville, „Przekrój”, 29.07. https://przekroj.pl/spoleczenstwo/rozmowa-z-katarzyna-boni-o-utopi-auroville-stasia-budzisz [dostęp: 10.10.2022].

Czermińska Małgorzata (2003): „Punkt widzenia” jako kategoria antropologiczna i narracyjna w prozie niefikcjonalnej. „Teksty Drugie”, nr 2–3, s. 11–27.

Czermińska Małgorzata (2020): Autobiograficzny trójkąt: świadectwo, wyznanie, wyzwanie. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.

Davis Fred (1973): The Martian and the Convert: Ontological Polarities in Social Research. „Urban Life and Culture”, no 2(3), s. 333–343, https://doi.org/10.1177/089124167300200305.

Glensk Urszula, Lesiak Milan (2021): Mozaikowanie prawdy. Narracje quasi-faktyczne w reportażu literackim „Konteksty Kultury”, z. 3, s. 314–325.

Głowiński Michał (1982): Dokument jako powieść. W: Studia o narracji. Red. J. Błoński, S. Jaworski, J. Sławiński. Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN, Wrocław, s. 193–206.

Jeziorska-Haładyj Joanna (2013): Tekstowe wyznaczniki fikcji: na przykładzie reportażu i powieści autobiograficznej. IBL PAN, Warszawa.

Markowski Michał Paweł (2019): Wojny nowoczesnych plemion. Spór o rzeczywistość w epoce populizmu. Karakter, Kraków.

Said Edward M. (1991): Orientalizm. Przeł. W. Kalinowski, wstępem opatrzył Z. Żygulski. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Sławek Tadeusz (2011): [Głos w ankiecie na temat utopii]. „Autoportret. Pismo o Dobrej Przestrzeni” nr 2, s. 6.

Szczygieł Mariusz (2022): Fakty muszą zatańczyć. Dowody na Istnienie, Warszawa.

Urbaniak Mike (2020): Niedokończona utopia. „Aby zostać z pełnym przekonaniem w Auroville, trzeba przejść moment rozczarowania miastem”, gazeta.pl, 03.07. https://weekend.gazeta.pl/weekend/7,177333,26093456,niedokonczona-utopia-aby-zostac-z-pelnym-przekonaniem-w-auroville.html [dostęp: 10.10.2022].

White Hayden (2010): Poetyka pisarstwa historycznego. Przeł. E. Domańska [i in.]. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.

Zajas Paweł (2011): Jak świat prawdziwy stał się bajką. O literaturze niefikcjonalnej. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Zweiffel Łukasz (2008): Utopia. Idealna odpowiedź na nieidealną rzeczywistość. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.

Pobrania

Opublikowane

2023-04-07

Jak cytować

Adamczewska-Baranowska, I. (2023). Utopia (w) reportażu. „Sprawozdanie z marzenia” w kontekście teorii trójkąta reportażowego. Fabrica Litterarum Polono-Italica, (1(5), 1–15. https://doi.org/10.31261/FLPI.2023.05.09

Numer

Nr 1(5) (2023): Reportaż

Dział

Artykuły i rozprawy

Licencja

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).