W tekście i poza nim. „Poetyka przyjemności” w polskiej poezji awangardowej lat dwudziestych
DOI:
https://doi.org/10.31261/FLPI.2024.08.03Słowa kluczowe:
dyskurs miłosny, erotyki, polska poezja awangardowa, poezja polskaAbstrakt
„Przyjemność kojarzy nam się z czymś, co ściśle do nas należy, z naszą cielesną egzystencją i wewnętrzną witalnością, a mimo to jest od nas oddzielona i niezależna, a zatem może zaskakiwać, dezorientować, obciążać, odrażać, przytłaczać, przerażać, porywać, rodzić konflikty, budzić »niesamowite«, ustawiać poza kontrolą (a czasem wywoływać pożądanie)” – twierdzi Aaron Schuster (2016: 44). Innymi słowy, przyjemność może objawiać się jako swoje przeciwieństwo, zwłaszcza w kontekście jej reprezentacji w literaturze. W niniejszym eseju chciałabym przyjrzeć się awangardowym wierszom erotycznym z okresu międzywojennego, które poruszają temat fascynującego splotu tego, co cielesne i tego, co tekstowe. Metafory czytania i pisania, liryczny dialog pomiędzy niektórymi wierszami, metatekstowe refleksje na temat natury poezji erotycznej, problem ucieleśnienia to tylko niektóre ze strategii, którymi posługuje się Bruno Jasieński (Moja nieśmiertelność, Słowo o słowie, Na bis), Tadeusz Peiper (Nago, Ja, Ty) i Mila Elin (Książka, Głód), omawiając radości i wyzwania związane z próbą przedstawienia jouissance w tekście. Punktem wyjścia moich refleksji będzie diagnoza Alenki Zupančič dotycząca podobnego rodzaju satysfakcji płynącej z seksu i z mówienia o seksie oraz spostrzeżenia słoweńskiej filozofki na temat procedur intelektualizacji seksualności.
Bibliografia
Abraham Mary C. (2010): The Rhetoric of the Troubadours. “Musical Offerings” 2010, vol. 1, no. 1, pp. 1–9.
Akehurst F. R. P. and Davis J. M. (1995): A Handbook of the Troubadours. University of California Press, Berkeley–Los Angeles–London.
Badecki Karol (1936): Polska liryka mieszczańska. Pieśni – Tańce – Padwany. Nakładem Towarzystwa Naukowego, Lwów.
Brach-Czaina Jolanta (1998): Szczeliny istnienia. Wydawnictwo Efka, Kraków.
Czyżewski Tytus (2009a): De profundis. In: Tytus Czyżewski: Wiersze i utwory teatralne. Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Czyżewski Tytus (2009b): Mechaniczny ogród. In: Tytus Czyżewski: Wiersze i utwory teatralne. Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Elin Mila (2023a): Głód. In: Agnieszka Jeżyk: Erasing Herstory: Mila Elin, the Avant-garde’s Forgotten Female Poet. “The Polish Review” 2023, vol. 68, no. 3, pp. 47–48.
Elin Mila (2023b): Książka. In: Agnieszka Jeżyk: Erasing Herstory: Mila Elin, the Avant-garde’s Forgotten Female Poet. “The Polish Review” 2023, vol. 68, no. 3, pp. 49–50.
Jasieński Bruno (2008a): Moja nieśmiertelność. In: Bruno Jasieński: Poezje zebrane. Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Jasieński Bruno (2008b): Na bis. In: Bruno Jasieński: Poezje zebrane. Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Jasieński Bruno (2008c): Słowo o słowie. In: Bruno Jasieński: Poezje zebrane. Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Jeżyk Agnieszka (2023a): Erasing Herstory: Mila Elin, the Avant-garde’s Forgotten Female Poet. “The Polish Review” 2023, vol. 68, no. 3, pp. 23–54.
Jeżyk Agnieszka (2023b): Suitors with Their Stomachs Full of Lovers: Cannibalistic Tropes in the Texts of Polish Futurists. In: Polish Literature as World Literature. Eds. Piotr Florczyk and K. A. Wiśniewski. Bloomsbury, New York 2023, pp. 87–100.
Kłak Tadeusz (1974): Kobiety i konie. “Teksty” 1974, vol. 14, no. 2, pp. 77–85.
Kristeva Julia (1984): Revolution in Poetic Language. Columbia University Press, New York.
Lentas Beata (2008): Komentarz. In: Bruno Jasieński: Poezje zebrane. Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Lorentowicz Jan (2008): Polska pieśń miłosna. Czernecki & Gutowski, Kraków.
Marinetti Filippo Tommaso (1912): Technological Manifesto of Futurist Literature. (http://greeninteger.com/pdfs/marinetti-technical-manifesto-of-futurist-literature.pdf).
Peiper Tadeusz (1972): Tędy. Nowe usta. Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Peiper Tadeusz (2024a): Naga. Available online: https://pisarze.pl/2014/01/03/tadeusz-peiper-naga/ [Accessed: 1.01.2024].
Peiper Tadeusz (2024b): Ja, Ty. Available online: https://milosc.info/tadeusz-peiper/ja-ty/ [Accessed: 1.01.2024].
Schmidt Siegfried (1982): Foundation for the Empirical Study of Literature. The Components of a Basic Theory. University of Michigan Press, Ann Arbour.
Schuster Aaron (2016): The Trouble with Pleasure. The MIT Press, Cambridge.
Warnes H. and Hill G. (1974): Gender Identity and the Wish to be a Woman. “Psychosomatics” 1974, vol. 15, no. 1, pp. 25–29.
Zupančič Alenka (2017): What is Sex? The MIT Press, Cambridge.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
