Karol Wojtyla’s Conception of Personhood from the Perspective of Cognitive Sciences
DOI:
https://doi.org/10.31261/PaCL.2021.07.1.06Słowa kluczowe:
Karol Wojtyla, person, human nature, free will, cognitive sciencesAbstrakt
We use the term “person” when we want to point out that human existence is unrepeatable and unique. The assumption that man is a person constitutes a basis for the belief in the dignity, efficacy, and responsibility of the human individual. Karol Wojtyla built his conception of the person in the context of theological and philosophical discussions. Even though Wojtyła’s conception has been given a great deal of scholarly attention, it is worthwhile to juxtapose it with contemporary anthropological theories that derive from cognitive sciences. Cognitivists usually base their theories on biological and sociological premises. Some conclusions arrived at in the area of the cognitive sciences lead to mind-brain reductionism, a theory in which the human being is regarded as a body endowed with the function of the brain and as an entity whose individual traits are shaped by its social and cultural environment. This position undermines the ideas of free will and the substantial singularity of the human person. However, debates with this position have worked out a non-reductionist alternative, a theory known as emergentism. This theory treats the human mind as a distinct faculty, one which emerges as a phase in the brain’s development. Emergentists base their reasoning on the assumptions that the body is a unity and that the mind is not identical with it. It is my belief that emergentism can be fruitfully applied to the dynamic understanding of the person put forward by Wojtyła in the middle of the 20th century.
Bibliografia
Basic Writings of Thomas Aquinas, edited by Anton C. Pegis, vol. 2: Man and the Conduct of Life. Cambridge: Hackett Publishing Company, 1997.
Boethius, Ancius M. S. Theological Trectates and the Consolution of Philosophy. Translated by Hugh. F. Steward Eedward K. Rand and Jim Tester. Oxford: The Project Gutenberg, 2004.
Bremer, Józef. Osoba – fikcja czy rzeczywistość. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2008.
Bremer, Józef. Neoronaukowcy i potoczny obraz osoby w kognitywistyce. Kraków Wydawnictwo WAM, 2016.
Bremer, Józef. Problem osoby w świetle neuronauk. Czy osoba to jedynie użyteczna metafora? STD 2018, nr 4, 11–27. https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/handle/11320/7803.
Boler, John. “Transcending the Natural: Duns Scotus on the Two Affections of the Will.” American Catholic Philosophical Quarterly no. 67 (1993), 109–126.
Chalmers, David J., The Conscious Mind: In Search of Fundamental Theory (Oxford: Oxford University Press, 1996).
D’Andradde, Roy. The Development of Cognitive Anthropology. Cambridge, UK: Cambidge University Press, 1995.
Dennett, Daniel C. Consciousness Exlplained. London: Penguin Books Ltd., 1993.
Duch, Włodzisław. Czy jesteśmy automatami? Mózgi, wolna wola i odpowiedzialność. In Na ścieżkach neuronauki, edited by Piotr Franzuz, 219–264. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2010.
Gazzaniga, Michael. The Law and Neuroscience Project. https://www.macfound.org/media/article_pdfs/law_and_neuroscience_0408.pdf.
Kant, Immanuel. Groundwork of the Metaphsics of Morals: A German-English Edition, edited and translated by Mary Gregor and Jens Timmermann. Cambridge: Cambridge University Press, 2011.
Locke, John. An Essay Concerning Human Understanding, edited by Roger Woolhouse. London Publishing Books Ltd., 1997.
Nagel, Thomas. “The Limits Objectivity.” In The Tanner Lectures on Human Values. Oxford: Oxford University Press, 1979.
Pala, Amadeusz. Struktura dynamizmu człowieka-osoby w antropologii adekwatnej Karola Wojtyły. Logos i Ethos nr 1 (47) (2018): 131–151.
Parfit, Darek. Reasons and Persons. Oxford: Clarendon Press, 1986.
Popper, Karl, and Eccles John. The Self and Its Brain. An Argument for Interactionism, 355–376. London and New York: Routledge, 1977.
Reforging the Great Chain of Being, Studies of the History of Modal Theories. Edited by Simo Knuuttila. Synthese Historical Library 20. Dordrechet: Springer Netherlands 1981.
Shihiu, Han, Georg Northoff, Kai Vogeley, E. Bruce Wexler, Shinobu Kitayama, and Michael E. W. Varnum. A Cultural Neuroscience Approach to the Biosocial Nature of the Humane Brain. Annual Review of Psychology vol. 64 (2013). https://doi.org/10.1146/annurev-psych-071112-054629.
Strawson, Peter S. Individuals. An Essay in Desciriptive Mataphisics. London:, Methuen & Co., Ltd.. 1959.
Sperry, Roger. “A Modified Concept of Consciousness.” Psychological Review, vol. 76, no. 6 (1969): 532–536.
Swinburne, Richard. The Evolution of the Soul. Oxford: Clarendon Press, 2007.
Taylor, Jameson. “Beyond Nature: Karol Wojtyla’s Development of the Traditional Definition of Personhood.” The Review of Metaphisics, vol. 63, no. 2 (2009): 415–454.
Wojtyła, Karol. “Ocena możliwości zbudowania etyki chrześcijańskiej przy założeniach systemu Maksa Schelera.” In Człowiek i moralność II: Zagadnienie podmiotu moralności, edited by Tadeusz Styczeń, Jerzy W. Gałkowski, Adam Rodziński, and Andrzej Szostek. Lublin: TN KUL.
Wojtyła, Karol. The Acting Person, edited by Anna T. Tymieniecka. Translated from Polish by Andrzej Potocki. Analecta Husserliana, vol. X. Dordrecht: D. Reidel Publishing Company, 1979.
Wojtyła, Karol. “The Transcendence of the Person in Action and Man’s Self-Teleology.” Analecta Husserlina, vol. IX: The Teleologies in Husserlian Phenomenology, edited by Anna T. Tymieniecka, 203–212. Dordrecht: D. Reidel Publishing Company.
Żegleń, Urszula. „Znaczenie filozofii dla kognitywistyki.” In Przewodnik po kognitywistyce, edited by Józef Bremer, 39–78. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2016.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
