Ochrona in situ i ex situ składników różnorodności biologicznej w warunkach zmian klimatycznych na podstawie przepisów Konwencji o różnorodności biologicznej z 5 czerwca 1992 r.
DOI:
https://doi.org/10.31261/PPGOS.2025.01.02Słowa kluczowe:
bioróżnorodność, zmiany klimatyczne, ochrona środowiska, prawo międzynarodowe, konwencja o różnorodności biologicznejAbstrakt
Artykuł jest poświęcony ochronie in situ oraz ex situ składników różnorodności biologicznej w warunkach zmian klimatycznych w świetle przepisów Konwencji o różnorodności biologicznej z 5 czerwca 1992 r. W tekście przedstawiono podstawy prawne ochrony różnorodności biologicznej oraz scharakteryzowano cel, strukturę i sposób funkcjonowania konwencji. Poruszono również problem znaczenia obszarów chronionych w ramach ochrony in situ i ex situ składników różnorodności biologicznej zgodnie z art. 8 i art. 9 analizowanej umowy międzynarodowej. Ponadto artykuł traktuje o relacjach między różnorodnością biologiczną a zmianami klimatu.
Bibliografia
Badeni S.H., O łowiectwie polskiem w czasach piastowskich (wiek X, XI, XII, XIII, XIV), Drukarnia Wł. Łozińskiego, Lwów 1896.
Bisby F.A., Characterization of biodiversity, w: Global biodiversity assessment, eds. V.H. Heywood, R.T. Watson, Cambridge University Press, Cambridge 1995, s. 21–106.
Bowman M., Davies P., Redgwell C., The African convention on the conservation of nature and natural resources, w: eidem, Lyster’s international wildlife law, Cambridge University Press, Cambridge 2010, s. 262–296, https://doi.org/10.1017/CBO9780511975301.011.
Chapin III F.S. et al., The future of biodiversity in a changing world, w: Global biodiversity in a changing environment: Scenarios for the 21st century, eds. F.S. Chapin III et al., Springer, New York 2001, s. 1–4, https://doi.org/10.1007/978-1-4613-0157-8_1.
Codex Diplomaticus Maioris Polonia, t. 3, Biblioteka Kórnicka, Poznań 1879.
Ejsmond J., Wielkie łowy królów polskich, Rój, Warszawa 1927.
An introduction to the African convention on the conservation of nature and natural resources, IUCN, Gland–Cambridge 2004.
Kalinowska A., Artykuł 13. W poszukiwaniu społecznego wsparcia w zarządzaniu Konwencją o różnorodności biologicznej. Polska praktyka na tle doświadczeń światowych, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2008.
Kalinowska A., Dla trwałości życia – różnorodność biologiczna a dobrostan ludzkości, w: Różnorodność biologiczna w wielu odsłonach. Wybrane zagadnienia z ekologii i ochrony środowiska, red. A. Kalinowska, Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym, Warszawa 2011, s. 11–19.
Kodeks dyplomatyczny Księstwa Mazowieckiego obejmujący bulle papieżów, przywileje królów polskich i książąt mazowieckich, tudzież nadania tak korporacyj jako i osób prywatnych, przedm. J.T. Lubomirski, Drukarnia Gazety Polskiej, Warszawa 1863.
Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt, red. S. Wajda, J. Żurek, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa [1996].
Konwencje i porozumienia przyrodnicze ratyfikowane przez Polskę, red. A. Weigle et al., Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, Warszawa 2002.
Krzemiński Z., Wdrażanie postanowień Konwencji o różnorodności biologicznej w Polsce, w: Różnorodność biologiczna. Pojęcia, oceny, zagadnienia ochrony i kształtowania, red. R. Andrzejewski, R.J. Wiśniewski, Oficyna Wydawnicza Instytutu Ekologii PAN, Warszawa 1996, s. 157–161.
Mańkowski T., Prawo łowieckie w Polsce w wiekach średnich, „Przewodnik Naukowy i Literacki” 1904.
Marchlewski J., Zwierzęta ginące i ich ochrona. Ssaki i ptaki, Książnica, Lwów–Warszawa 1938.
Międzynarodowe prawo środowiska, wybór i wprow. M.M. Kenig-Witkowska, Wolters Kluwer, Warszawa 2009.
Moritz C., Agudo R., The future of species under climate change: Resilience or decline?, „Science” 2013, vol. 341, issue 6145, s. 504–508, https://doi.org./10.1126/science.1237190.
Od Helsinek do Madrytu. Dokumenty KBWE, red. i wprow. A.D. Rotfeld, Wydawnictwo Spółdzielcze, Warszawa 1983.
Osóbka P., Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z dnia 9 maja 1992 r. Komentarz, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2024.
Popkiewicz M., Kardaś A., Malinowski S., Nauka o klimacie, Wydawnictwo Nieoczywiste, Sonia Draga, Warszawa–Katowice 2018.
Rostafiński J., Teorya różnorodności istot żywych (streszczenie), Akademia Umiejętności, Kraków 1905.
Secretariat of the Convention on Biological Diversity, Handbook of the Convention on biological diversity: Including its Cartagena Protocol on biosafety, 3rd ed., Montreal 2005.
Szczęsny T., Międzynarodowe problemy ochrony przyrodniczego środowiska człowieka, w: Ochrona przyrodniczego środowiska człowieka, red. W. Michajłow et al., wyd. 2, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1976, s. 107–114.
Świeboda M., Air pollution control, w: Protection of man’s natural environment: A collective work, oprac. W. Szafer, Polish Scientific Publishers, Warszawa 1973, s. 437–454.
Wilson E.O., The diversity of life, Harvard University Press, Cambridge 2010.
Wilson E.O., Pół Ziemi. Walka naszej planety o życie, tłum. B. Baran, Aletheia, Warszawa 2017.
Wolfke K., Międzynarodowe prawo środowiska (tworzenie i egzekwowanie), Ossolineum, Wrocław 1979.
Wójcik J.M., Problemy ochrony in situ różnorodności biologicznej na poziomie genetycznym, w: Różnorodność biologiczna. Pojęcia, oceny, zagadnienia ochrony i kształtowania, red. R. Andrzejewski, R.J. Wiśniewski, Oficyna Wydawnicza Instytutu Ekologii PAN, Warszawa 1996, s. 9–20.
Źródła internetowe:
Biodiversity – our strongest natural defense against climate change, United Nations [online], https://www.un.org/en/climatechange/science/climate-issues/biodiversity [dostęp: 19.09.2024].
Biuro Analiz, Dokumentacji i Korespondencji, Konwencja o różnorodności biologicznej i jej praktyczne znaczenie, Opracowania tematyczne OT-652, Kancelaria Senatu, Warszawa 2017, https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/149/plik/ot_652_do_internetu.pdf [dostęp: 30.10.2024].
DIVERSITAS, The UNFCCC Secretariat [online], https://unfccc.int/resource/docs/2011/smsn/ngo/297.pdf [dostęp: 31.05.2023].
End poverty: Millennium Development Goals and beyond 2015, United Nations [online], https://www.un.org/millenniumgoals/ [dostęp: 4.11.2024].
Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Ocena wpływu zmian klimatu na różnorodność biologiczną oraz wynikające z niej wytyczne dla działań administracji ochrony przyrody do roku 2030, Warszawa 2012, https://www.gov.pl/web/gdos/zmiany-klimatyczne-a-bioroznorodnosc [dostęp: 30.10.2024].
Global biodiversity framework, Convention on biological diversity [online], https://www.cbd.int/gbf/targets [dostęp: 17.09.2024].
IPBES, Summary for policymakers of the global assessment report on biodiversity and ecosystem services of the Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services, eds. S. Díaz et al., IPBES Secretariat, Bonn 2019, IPBES/7/10/Add.1, https://doi.org/10.5281/zenodo.3553579.
IPCC, AR6 Synthesis Report: Climate Change 2023, Intergovernmental Panel on Climate Change [online], https://www.ipcc.ch/report/sixth-assessment-report-cycle/ [dostęp: 13.06.2023].
Millennium Ecosystem Assessment, Ecosystems and human well-being: Synthesis, Island Press, Washington 2005, https://www.millenniumassessment.org/documents/document.356.aspx.pdf [dostęp: 30.10.2024].
Ogród Botaniczny UKW [online], https://ogrod.ukw.edu.pl/jednostka/ogrod_botaniczny/lokalizacja [dostęp: 18.09.2023].
Opinia Państwowej Rady Ochrony Przyrody w sprawie uaktualnienia celów Programu ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej, PROP/2024-09, 14.06.2024, Państwowa Rada Ochrony Przyrody [online], https://prop.gov.pl/wp-content/uploads/2024/06/Opinia-PROP-24-09_Aktualizacja-Strategii-Bioroznorodnosci.pdf [dostęp: 19.09.2024].
Strategic plan for biodiversity 2011–2020, Convention on biological diversity [online], https://www.cbd.int/subnational/aichi-biodiversity-targets [dostęp: 17.09.2024].
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
