Sąd przysięgłych według Kodeksu postępowania karnego z 1928 r. – analiza historyczno-prawna

Autor

DOI:

https://doi.org/10.31261/PPK.2024.08.01.06

Słowa kluczowe:

sąd przysięgłych, ława przysięgłych, zasada udziału czynnika społecznego w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, prawo II Rzeczypospolitej, dwudziestolecie międzywojenne, historia procesu karnego, historia prawa, proces karny

Abstrakt

Artykuł przedstawia model funkcjonowania sądów przysięgłych działających na podstawie kodeksu postępowania karnego z 1928 r., będących jak dotąd najpełniejszą i bez wątpienia najbardziej interesującą formy realizacji przez prawodawcę zasady udziału czynnika społecznego w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych.  W tekście omówiono kolejno właściwość i skład sądu przysięgłych, procedurę wyboru przysięgłych, przewód sądowy w postępowaniu przed sądem przysięgłych, naradę, głosowanie i wyrokowanie w oparciu o uchwałę przysięgłych oraz zaskarżalność wyroku sądu przysięgłych.

Bibliografia

Literatura

Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M.: Historia państwa i prawa polskiego. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.

Bereza A.: Polskie sądownictwo powszechne w latach 1917–1988. W: System prawa karnego procesowego. T. 5: Sądy i inne organy postępowania karnego. Red. P. Hofmański, Z. Kwiatkowski. Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2015, s. 43–154.

Cat-Mackiewicz S.: Historia Polski od 11 listopada 1918 do 17 września 1939. Universitas, Kraków 2012.

Glaser S.: Kompetencje sądów przysięgłych. Uniwersytet Lubelski, Lublin 1923.

Janusz-Pohl B.: Zasada udziału czynnika społecznego. W: System prawa karnego procesowego. T. 3: Zasady procesu karnego. Red. P. Hofmański, P. Wiliński. Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2014, s. 1421–1470.

Krzymuski E.: Wykład procesu karnego ze stanowiska nauki i prawa obowiązującego w b. dzielnicy austrjackiej oraz z uwzględnieniem ważniejszych różnic na innych ziemiach polskich. Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków 1922.

Kwiatkowski W.: Geneza i praktyka instytucji przysięgłych w amerykańskim postępowaniu karnym. Wydawnictwo Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2021.

Łukowiak B.: Koncepcja podziału procesu karnego na dwie fazy – 50 lat później. „Problemy Prawa Karnego” 2020, nr 4 (30), s. 11–37.

Materniak-Pawłowska M.: Ustrój sądownictwa powszechnego w II Rzeczypospolitej. Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2003.

Materniak-Pawłowska M.: Z dziejów sądów przysięgłych na ziemiach polskich w XIX wieku. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2014, nr 1, s. 121–148.

Maziarz J.: Sądy przysięgłych w II Rzeczypospolitej w praktyce Sądu Okręgowego w Krakowie. Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2017.

Mogilnicki A.: Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Księgarnia Powszechna, Kraków 1933.

Peiper L.: Komentarz do kodeksu postępowania karnego i przepisów wprowadzających tenże kodeks z dodatkowemi ustawami, rozporządzeniami i umowami międzynarodowemi w przedmiocie wydania przestępców przy szczegółowem uwzględnieniu przepisów kodeksu karnego i ustawy karnej skarbowej. Wyd. 3. Leon Frommer, Kraków 1933.

Stachańczyk P.: Spór o sądy przysięgłych w Polsce (1930–1938). „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze” 1992, nr 141, s. 151–172.

Światłowski A.: Składy orzekające sądu karnego. W: System prawa karnego procesowego. T. 5: Sądy i inne organy postępowania karnego. Red. P. Hofmański, Z. Kwiatkowski. Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2015, s. 491–519.

Tocqueville A. de: O demokracji w Ameryce. T. 1. Tłum. M. Król. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1976.

Wiliński P., Karlik P., w: Konstytucja RP. T. 2: Komentarz. Art. 87–243. Red.M. Safjan, L. Bosek. C.H.Beck, Warszawa 2016, s. 975–1125.

Zakrzewski A.: Sądy przysięgłych w II Rzeczypospolitej w praktyce Sądu Okręgowego w Krakowie – recenzja. „Państwa i Prawo” 2019, nr 5, s. 130–134.

Złamańczuk P.: Prawo oskarżonego do wyłączenia indywidualnie wskazanych przysięgłych (challenge to the polls, in capita) w angielskim procesie karnym (od XIII do I poł. XVI w.). „Studia Iuridica Lublinensia” 2010, nr 13, s. 283–300.

Akty prawne

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483; 2001, nr 28, poz. 319; 2006, nr 200, poz. 1471; 2009, nr 114, poz. 946.

Ustawa z dnia 9 kwietnia 1938 r. o zniesieniu instytucji sądów przysięgłych i sędziów pokoju. Dz.U. 1938, nr 23, poz. 213.

Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 23 października 1944 r. o powoływaniu i ukonstytuowaniu ławy przysięgłych. Dz.U. 1944, nr 9, poz. 47.

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego. Dz.U. 2022, poz. 1375, 1855 i 2582; 2023, poz. 535.

Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych. Dz.U. 2022, poz. 2250.

Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych. Dz.U. 2023, poz. 217 z późn. zm.

Ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym. Dz.U. 2023, poz. 1093.

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych. Dz.U. 1928, nr 12, poz. 93.

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 19 marca 1928 r. – Kodeks postępowania karnego. Dz.U. 1928, nr 33, poz. 313.

Pobrania

Opublikowane

2024-06-11

Jak cytować

Łukowiak, B. (2024). Sąd przysięgłych według Kodeksu postępowania karnego z 1928 r. – analiza historyczno-prawna. Problemy Prawa Karnego, 8(1), 1–21. https://doi.org/10.31261/PPK.2024.08.01.06

Numer

Tom 8 Nr 1 (2024)

Dział

Artykuły Problemowe

Licencja

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).