„Bachory wyblakłe, złośliwe i mądre”. Niepokoje dzieciństwa w prozie Leo Lipskiego – juwenilia i Niespokojni
DOI:
https://doi.org/10.31261/Rana.2021.4.06Słowa kluczowe:
dzieciństwo, niepokój, psychoanaliza, Leo Lipski, literatura polskaAbstrakt
Celem tego artykułu jest wstępna analiza postaci dzieci i wizerunków dzieciństwa w utworach Leo Lipskiego, w szczególności zaś w juweniliach oraz powieści Niespokojni. Dokładnej interpretacji podlegają historie dwóch bohaterów: Jana z utworu Śmierć i Emila z Niespokojnych. Wykorzystując narzędzia zaczerpnięte z psychoanalizy i queerowych studiów nad dzieciństwem, autor bada dialektyczną koncepcję dzieciństwa obecną w tekstach Lipskiego: jest to okres radykalnej wrażliwości i podatności tyleż na zmysłowe bodźce, co
na trudne lub raniące, wręcz traumatyzujące doświadczenia, zarazem jednak stanowi domenę ryzykownych egzystencjalnych eksperymentów o popędowym podłożu, często nabierających charakteru cielesnej eksploracji (w tym erotycznej i autoerotycznej). Artykuł jest pomyślany jako pierwszy z serii tekstów poświęconych opisanemu zagadnieniu.
Bibliografia
Ariès Ph.: Historia dzieciństwa: dziecko i rodzina w czasach ancien régime’u. Przeł. M. Ochab. Aletheia, Warszawa 2010.
Benjamin W.: Pasaże. Red. R. Tiedemann. Przeł. I. Kania. Posłowie Z. Bauman. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005.
Benjamin W.: Precel, pióro, pauza, skargi, fidrygałki. Przeł. A. Lipszyc. „Literatura na Świecie” 2011, nr 5–6, s. 5–6.
Bielik-Robson A.: Erros. Mesjański witalizm i filozofia. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2012.
Bond Stockton K.: The Queer Child, or Growing Sideways in the Twentieth Century. Duke University Press, Durham–London 2009.
Brejnak S.: Poetyki niepokoju. Lipski – Musil – Amiel – Larkin. W: Idem: Niepokój. Nowoczesność w świetle anachronicznych konfiguracji doświadczenia nieswojości. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019, s. 97–121.
Choromański M.: Zazdrość i medycyna. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1997.
Cuber M. [Tomczok M.]: Trofea wyobraźni. O prozie Leo Lipskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2011.
Deleuze G., Guattari F.: Anty-Edyp. Kapitalizm i schizofrenia. Przeł. T. Kaszubski. T. 1. Krytyka Polityczna, Warszawa 2017.
Fink B.: Perwersje. W: Idem: Kliniczne wprowadzenie do psychoanalizy lacanowskiej. Teoria i technika. Przeł. Ł. Mokrosiński. Wydawnictwo Andrzej Żórawski, Warszawa 2002, s. 234–287.
Freud S.: Trzy rozprawy z teorii seksualnej. W: Idem: Życie seksualne. Przeł. R. Reszke. KR, Warszawa 1999, s. 27–129.
Gosk H.: Walizka z bibułkami. Edycja „Paryża ze złota…” Leo Lipskiego. „Narracje o Zagładzie” 2017, nr 3, s. 337–344.
Hańbowski W.: Wstęp do wydania polskiego. W: M. Klein: Pisma. T. 2: Psychoanaliza dzieci. Przeł. M. Lipińska, M. Żylicz, H. Grzegołowska-Klarkowska. Wstęp W. Hańbowski. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2007, s. XI–XIV.
Hoffman H.: Złota różdżka czyli Bajki dla niegrzecznych dzieci. Ilustracje J. Sokołowska. [Adaptacja A. Bańkowska et al. Wstęp i przekład wiersza z okładki M. Rusinek]. Egmont Polska, Warszawa 2017.
Joffe H.: Kafka z ulicy Bograszow. „Nowiny – Kurier”, 10 I 1964, s. 3.
Jonca M.: Enfants terribles. Dzieci złe, źle wychowane w literaturze polskiej XIX wieku. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2005.
Kaliściak T.: Pociąg seksualny. Prus – Freud – Grabiński. „Teksty Drugie” 2015, nr 2, s. 53–81.
Key E.: Stulecie dziecka. Przeł. I. Moszczeńska. https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/key-stulecie-dziecka.pdf [dostęp: 31.03.2021].
Klein M.: Psychologiczne podstawy analizy dziecięcej. Przeł. M. Żylicz. W: M. Klein: Pisma. T. 2: Psychoanaliza dzieci. Przeł. M. Lipińska, M. Żylicz, H. Grzegołowska-Klarkowska. Wstęp W. Hańbowski. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2007, s. 3–16.
Laplanche J.: Life and Death in Psychoanalysis. Transl. J. Mehlman. The Johns Hopkins University Press, Baltimore 1985.
Lipski L.: Apollo. W: Idem: Paryż ze złota. Teksty rozproszone. Wybór i oprac. H. Gosk. Świat Literacki, Izabelin 2002, s. 106–110.
Lipski L.: Miasteczko. W: Idem: Powrót. Instytut Literacki Kultura – Instytut Książki, Paryż–Kraków 2015, s. 257–269.
Lipski L.: Niepokoje księżycowe. W: Idem: Paryż ze złota. Teksty rozproszone. Wybór i oprac. H. Gosk. Świat Literacki, Izabelin 2002, s. 125–127.
Lipski L.: Niespokojni. W: Idem: Powrót. Instytut Literacki Kultura – Instytut Książki, Paryż–Kraków 2015, s. 25–151.
Lipski L.: Opowieść o małym Kurcie. W: Idem: Paryż ze złota. Teksty rozproszone. Wybór i oprac. H. Gosk. Świat Literacki, Izabelin 2002, s. 102–105.
Lipski L.: Sarni braciszek. W: Idem: Powrót. Instytut Literacki Kultura – Instytut Książki, Paryż–Kraków 2015, s. 269–272.
Lipski L.: Śmierć (2). W: Idem: Paryż ze złota. Teksty rozproszone. Wybór i oprac. H. Gosk. Świat Literacki, Izabelin 2002, s. 128–139.
Lipski L., Raskin O.: List (Knajpa). „Archiwum Emigracji” [w druku].
Maciejowska A.: Słowo wstępne. W: L. Lipski: Powrót. Instytut Literacki Kultura – Instytut Książki, Paryż–Kraków 2015, s. 5–23.
Mannoni O.: „I know well, but all the same…”. Transl. G.M. Goshgarian. In: Perversion and the Social Relations. Eds. M.A. Rothenberg, D.A. Foster, S. Žižek. Duke University Press, New York 2003, s. 68–93.
Menninghaus W.: Wstręt: teoria i historia. Przeł. G. Sowiński. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2009.
Moszczeńska I.: Przedmowa tłumaczki do III wydania. W: E. Key: Stulecie dziecka. Przeł. I. Moszczeńska. https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/key-stuleciedziecka.pdf [dostęp: 31.03.2021].
Nałkowska Z.: Hrabia Emil. Czytelnik, Warszawa 1997.
Szester A.: Women, Cats, the Moon. About Leo Lipski’s Prose [Kobiety, koty, księżyc. O prozie Leo Lipskiego]. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Lublin – Polonia”, Sectio FF, vol. XXXVIII, 2020, nr 2, s. 177–190. https://journals.umcs.pl/ff/article/view/10125 [dostęp: 31.03.2021].
Tuwim J.: Wiersz wyszydzający dzieci. W: Dzieci. Red. M. Janion, S. Chwin. T. 1. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1988, s. 126.
Wiebé E.: The Paradise of Childhood: a Manual for Self-instruction in Friedrich Froebel’s Educational Principles, and a Practical Guide to Kinder-gartners. https://archive.org/details/paradiseofchildh00wiebrich/page/16/mode/2up [dostęp: 31.03.2021].
Wierzejska J.: Retoryczna interpretacja autobiograficzna pisarstwa Leo Lipskiego. W: Eadem: Retoryczna interpretacja autobiograficzna. Na przykładzie pisarstwa Andrzeja Bobkowskiego, Zygmunta Haupta i Leo Lipskiego. Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2012, s. 365–463.
Zając A.: Do-świadczenie anomiczne. Święty Paweł Leo Lipskiego. W: Imiona anomii. Literatura wobec doświadczenia stanu wyjątkowego. Red. P. Sadzik. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2019, s. 213–241.
Zając A.: Poniedziałek – Ireny. Fantomowe Kresy Leo Lipskiego. „Narracje o Zagładzie” 2019, nr 5, s. 275–293.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
