„Piszę w powietrzu, bo chcę szybko wrócić, zrobić, żeby nie było”. Zdrój Barbary Klickiej jako powieść o traumie
DOI:
https://doi.org/10.31261/Rana.2022.5.08Słowa kluczowe:
trauma, psychoanaliza, pamięć, dzieciństwo, chorobaAbstrakt
Artykuł stanowi próbę interpretacji Zdroju Barbary Klickiej przy użyciu koncepcji traumy Sigmunda Freuda oraz pracy Ego i mechanizmy obronne autorstwa Anny Freud. Celem badawczym jest prześledzenie wpływu dziecięcej traumy na konstrukcję psychiczną dorosłej podmiotki oraz opisanie językowych strategii pozwalających jej na podtrzymywanie oporu przeciwko przemocowym strukturom instytucji.
Bibliografia
Bielik-Robson A.: Pamięć, czyli farmakon. „Teksty Drugie” 2016, nr 6, s. 68–78.
Bielik-Robson A.: Słowo i trauma: czas, narracja, tożsamość. W: Narracja i tożsamość (I): narracje w kulturze. Red. W. Bolecki i R. Nycz. Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2004, s. 14–25.
Bojarska K.: Teoria traumy jako siła lektury. Cathy Caruth w rozmowie z Katarzyną Bojarską. „Teksty Drugie” 2010, nr 6, s. 125–136.
Chomiszczak T.: Empuzy, czyli rekwizytornia grozy i zabawy Olgi Tokarczuk. https://nowynapis.eu/tygodnik/nr-156/artykul/ empuzy-czyli-rekwizytornia-grozy-i-zabawy-olgi-tokarczuk [dostęp: 5.02.2023].
Czechowicz J.: „Zdrój” Barbara Klicka. http://krytycznymokiem.blogspot.com/2019/02/zdroj-barbara-klicka.html [dostęp: 4.06.2022].
Foucault M.: Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Przeł. T. Komendant. Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2009.
Freud A.: Ego i mechanizmy obronne. Przetł., przedmowę i notę o autorze napisała M. Ojrzyńska. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
Freud S.: Niesamowite. W: Idem: Pisma psychologiczne. Przeł. R. Reszke. Wydawnictwo KR, Warszawa 1997, s. 233–262.
Freud S.: O „dzikiej” psychoanalizie. W: Idem: Technika terapii. Przeł. R. Reszke. Wydawnictwo KR, Warszawa 2007, s. 103–112.
Freud S.: O psychicznym mechanizmie zjawisk histerycznych. W: Idem: Histeria i lęk. Przeł. R. Reszke. Wydawnictwo KR, Warszawa 2014, s. 5–16.
Freud S.: Poza zasadą przyjemności. Przeł. J. Prokopiuk. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Freud S.: Przypominanie, powtarzanie, przepracowywanie. W: Idem: Technika terapii. Przeł. R. Reszke. Wydawnictwo KR, Warszawa 2007, s. 165–174.
Fryc O.: Turnus mija. http://malyformat.com/2019/02/turnus-mija/ [dostęp: 2.06.2022].
Gawinecka M., Łucka I., Cebella A.: Pamięć zdarzeń traumatycznych. „Psychiatria” 2008, nr 2, s. 65–69.
Goffman E.: Instytucje totalne. O pacjentach szpitali psychiatrycznych i mieszkańcach innych instytucji totalnych. Tłum. O. Waśkiewicz, J. Łaszcz. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2011.
Kierkosz I.: Gruźlicy na rykowisku. https://www.dwutygodnik.com/artykul/10167-gruzlicy-na-rykowisku.html [dostęp: 5.02.2022].
Kieżun P.: Studium wyobcowania. Recenzja „Zdroju” Barbary Klickiej. https://kulturaliberalna.pl/2019/03/05/piotr-kiezun-recenzja-barbara-klicka-zdroj/ [dostęp: 3.06.2022].
Kisiel A.: Uraz – bliskość – nie-pamięć Psychoanalityczny dyskurs traumy od Freuda do Ettinger. „Narracje o Zagładzie” 2016, nr 2, s. 115–132.
Klicka B.: Zdrój. Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2019.
Kotuła D.: „Teraz, myślę, ale wcale nie”. „Zdrój” Barbary Klickiej jako narracja maladyczna. „Prace Literaturoznawcze” 2020, nr 8, s. 101–113.
Koziołek R.: Kraina czarownic. Nowa powieść Tokarczuk to feministyczno-ekologiczny horror na motywach „Czarodziejskiej góry”. https://wyborcza.pl/ksiazki/7,154165,28341188,kraina-czarownic.html [dostęp: 5.02.2023].
Lacan J.: Imiona-Ojca. Tłum. R. Carrabino, T. Gajda, J. Kotara, B. Kowalów, A. Kurek. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.
Leys R.: Freud i trauma. Tłum. A. Rejniak-Majewska. W: Antologia studiów nad traumą. Red. T. Łysak, przekł. T. Bilczewski, K. Bojarska, J. Burzyński,
A. Kowalcze-Pawlik, A. Rejniak-Majewska. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2015, s. 109–138.
Lipszyc A.: Posłowie. Piekło, Oddział drugi. W : C. Lavant : Zapiski z domu wariatów. Przeł. M. Łukasiewicz. Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 2018, s. 95–108.
Ochędowska M.: Żyj, zasuwaj, pozuj. O powieściowych debiutach Pająk, Słomczyńskiego i Klickiej. https://kulturaliberalna.pl/2019/03/26/monika-ochedowska-recenzja-debiut-powiesc-pajak-slomczynski-klicka/ [dostęp: 31.03.2021].
Padoł E.: Barbara Klicka: w obliczu umierania większość ma ochotę szybko skoczyć na dansing i poczuć, jak bije im serce [Wywiad], portal Onet Kultura. https://kultura.onet.pl/ksiazki/barbara-klicka-w-obliczu-umierania-wiekszosc-ma-ochote-szybko-skoczyc-na-dansing-i/713yclh [dostęp: 2.06.2022].
Skurtys J.: Przypadłość (czyli o brakach „Zdroju”). „Mały Format” 2019, nr 4. http://malyformat.com/2019/04/przypadlosc-czyli-o-brakach-zdroju/ [dostęp: 31.03.2021].
Stachyra J.: Wpływ rodziny na kształtowanie się osobowości dziecka. „Sympozjum” 2000, nr 2, s. 85–104.
Szot W.: Zdaniem Szota 003 – Barbara Klicka. https://open.spotify.com/episode/1ejpQGKdYWxxOQVEqk52Ie?si=OGEea9UBSLGiSxChLaVcOw [dostęp: 31.03.2021].
Szubert M.: Dyskurs maladyczny – perspektywy badawcze. W: Fragmenty dyskursu maladycznego. Red. M. Ganczar, I. Gielata, M. Ładoń. Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk 2019, s. 17–35.
Tokarczuk O.: Empuzjon. Horror przyrodoleczniczy. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2022.
Wojciechowska A.: Literacki eksperyment myślowy. Czas fizyczny w „Czarodziejskiej górze” Tomasza Manna „Teksty Drugie” 2020, nr 4, s. 332–349.
Wróbel O.: Klicka: Chcę być zawsze debiutantką. https://krytykapolityczna.pl/kultura/czytaj-dalej/olga-wrobel-barbara-klicka-zdroj-wywiad/ [dostęp: 31.03.2021].
Zaleski M.: Formy pamięci. O przedstawianiu przeszłości w polskiej literaturze współczesnej. Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 1996.
Kubisiak D., Gańcarczyk I.: Turnus mija, a ja niczyja. Operetka sanatoryjna.Reż. C. Tomaszewski, Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie 2019.
Rozmowa z… | Barbara Klicka | Zdrój – sanatorium na odwrót. Film w serwisie YouTube https://www.youtube.com/watch?v=kcEwoxJBCWg [dostęp: 31.03.2021].
What is chondrosarcoma https://www.webmd.com/cancer/what-is-chondrosarcoma [dostęp: 2.06.2022].
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
