Witkacy nie istnieje. Uwagi na temat motywu sobowtóra w pisarstwie Stanisława Ignacego Witkiewicza
DOI:
https://doi.org/10.31261/Rana.2020.1.03Słowa kluczowe:
sobowtór, ojciec, tożsamość, psychoanaliza, schizoid, MaciejAbstrakt
Pisarstwo Stanisława I. Witkiewicza, którego światowa kariera zaczęła się w latach 50. minionego stulecia, traktowane jest dzisiaj w wielu aspektach jako prekursorskie w stosunku do postmodernizmu. W jego dramatach i powieściach znalazło to swój wyraz w kreowaniu postaci bohaterów rozbitych wewnętrznie, działających niczym rozregulowane maszyny ludzkie i niebędących w stanie panować nad własnymi popędami. Z tymi motywami korespondowała równie rozbita, targana przez różnego rodzaju sprzeczności („węzłowiska”) i nieustannie się podwajająca tożsamość pisarza, co znajdowało swój wyraz w jego obsesji sobowtóra. W artykule autor chce pokazać, jak dalece obsesja ta miała swoje źródło w instrumentalnym traktowaniu go przez ojca, który chciał w nim widzieć doskonalsze artystyczne wcielenie samego siebie. Rozpatrywana z tej perspektywy cała twórczość Witkacego jest buntem przeciwko ojcu, wyrażającym się w (nadaremnym) dążeniu do wyłamania się z bycia jego lepszą kopią, sobowtórem.
Bibliografia
Artaud A.: Teatr i jego sobowtór. Tłum. i wstęp J. Błoński. Warszawa 1992.
Barthes R.: Śmierć autora. Tłum. M.P. Markowski. „Teksty Drugie” 1999, nr 1/2, s. 247–251.
Błoński J.: Wstęp. W: S.I. Witkiewicz: 622 upadki Bunga czyli Demoniczna kobieta. Warszawa 1992.
Błoński J.: Witkacy na zawsze. Kraków 2003.
Degler J.: Witkacego teoria teatru. W: Stanisław Ignacy Witkiewicz. Czysta Forma w teatrze. Red. J. Degler. Warszawa 1986, s. 5–28.
Gerould D.: Witkacy i jego sobowtóry. Tłum. J. Kosicka. „Pamiętnik Teatralny” 1985, nr 1–4, s. 148–161.
Gondowicz J.: W kółko Macieju. Witkacy w teatrze własnej wyobraźni. „Teatr” 2010, nr 4, s. 11–15.
Łaszowski A.: Wspomnienie o St. I. Witkiewiczu. „Życie i Myśl” 1968, nr 3, s. 73–79.
Micińska A.: Istnienie poszczególne. Stanisław Ignacy Witkiewicz. Wrocław 2003.
Okołowicz S.: Wstęp. W: Przeciw Nicości. Fotografie Stanisława Ignacego Witkiewicza. Red. E. Franczak, S. Okołowicz. Kraków 1986, s. 11–37.
Płomieński J.E.: Polski pontifex maximus katastrofizmu. W: Stanisław Ignacy Witkiewicz. Człowiek i twórca. Red. T. Kotarbiński, J.E. Płomieński. arszawa 1957, s. 177–266.
Przeciw Nicości. Fotografie Stanisława Ignacego Witkiewicza. Red. E. Franczak, S. Okołowicz. Kraków 1986.
Rutkowski K., Dembińska E.: Karol de Beaurain – sylwetka psychiatry. „Psychiatria Polska” 2016, nr 50, s. 1–13.
Słodczyk R.: Poe a motyw sobowtóra w literaturze XIX wieku. „Tekstualia” 2009, nr 1, s. 35–52.
Tarnowski J.: Narodziny Witkacego z ducha Witkiewicza. „Idea” 2018, nr 1, s. 111–121.
Witkiewicz S.: Listy do syna. Oprac. B. Danek‑Wojnarowska, A. Micińska. Warszawa 1969.
Witkiewicz S.I.: Dramaty. Oprac. K. Puzyna. T. 1–2. Warszawa 1972.
Witkiewicz S.I.: Listy. Oprac. i przypisami opatrzył T. Pawlak. T. 1–2. Warszawa 2016.
Witkiewicz S.I.: Niemyte dusze. Warszawa 1975.
Witkiewicz S.I.: 622 upadki Bunga czyli Demoniczna kobieta. Oprac. A. Micińska. Warszawa 1992.
Witkiewicz S.I.: 622 upadki Bunga czyli Demoniczna kobieta. Wstępem poprzedziła i oprac. A. Micińska. Warszawa 1972.
Žižek S.: Wzniosły obiekt ideologii. Tłum. J. Bator, P. Dybel. Wstęp P. Dybel. Wrocław 2001.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
