CONTRIBUTION OF MICHAŁ KLEPACZ IN THE PROJECTS OF THE POLISH CONFERENCE OF BISHOPS AND ITS SPECIAL COMMITTEES (1947-1967)
Keywords:
Michał Klepacz, Polish Episcopate, Polish Conference of Bishops, General Committee of the Polish Conference of Bishops, Committee on Matters of Theological Studies on Church Faculties and in Seminaries/Academic Committee, School Committee, Committee on Talks between Polish Government (PRL) and Polish Episcopate, Press Committee, Vatican Council CommitteeAbstract
Bishop Michał Klepacz played a key role in the projects of the Polish Conference of Bishops after Second World War. Appointed as a bishop of Łódź diocese in 1946, he was called to be a member of the General Committee of the Polish Conference of Bishops. His duties were directly related to the work of the Committee responsible for talks between the representatives of the Polish Government (PRL) and the Polish Episcopate (1949-1967). He was also a member of various committees: the Theological Studies Committee overseeing Church Faculties and Seminaries (member in 1947-1951 and chairman in 1951-1953/1956), which was later changed to Academic and Seminary Committee (chairman in 1959-1967), School Committee (member in 1947-1953/1956), Press Committee (member in 1950-1953/1956), and Vatican Council Committee (member in 1959-1967). Bishop Klepacz played a major role in the last committee because he participated in all four sessions of the Second Vatican Council. The bishop of Łódź was also a key figure of the Polish Episcopate during the imprisonment and isolation of the Primate of Poland Cardinal Stefan Wyszyński (1953-1956). He was chosen to be the President of the Polish Conference of Bishops at the time of direct interference of the government (PRL) into the Church matters. During that time, he achieved the following: 1) drafted general direction and content of the pastoral teaching; 2) shaped difficult relationship with the government (PRL); 3) controlled and managed chapter vicars with the authority of bishops in the Western and Northern Territory; 4) supervised the activities of the religious societies. Difficult decisions undertaken by the President of the Polish Conference of Bishops at the time of complicated socio-political context call for new biographical studiem encompassing the governance of bishop Michał Klepacz in its entirety.
References
I. Źródła archiwalne
Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie (AAG):
AAG, Acta Hlondiana, oprac. S. Kosiński, Protokoły Konferencji Episkopatu Polskiego z lat 1945-1948.
AAG, S. Wyszyński, Pro memoria 1952.
AAG, S. Wyszyński, Pro memoria 1957.
AAG, S. Wyszyński, Pro memoria 1962.
AAG, S. Wyszyński, Pro memoria 1963.
AAG, S. Wyszyński, Pro memoria 1964.
AAG, S. Wyszyński, Pro memoria 1967.
Archiwum Archidiecezjalne Warszawskie (AAW):
Zespół Sekretariatu Prymasa Polski (SPP)
Protokoły Komisji Głównej Episkopatu Polski (KGEP)
AAW, SPP, Protokoły KGEP, sygn. II 4/4.
AAW, SPP, Protokoły KGEP, sygn. II 4/5.
AAW, SPP, Protokoły KGEP, sygn. II 4/6.
AAW, SPP, Protokoły KGEP, sygn. II 4/7.
AAW, SPP, Protokoły KGEP, sygn. II 4/8.
AAW, SPP, Protokoły KGEP, sygn. II 4/9.
AAW, SPP, Protokoły KGEP, sygn. II 4/11.
AAW, SPP, Protokoły KGEP, sygn. II 4/13.
AAW, SPP, Protokoły KGEP, sygn. II 4/21.
Protokoły Konferencji Plenarnej Episkopatu Polski (KEP)
AAW, SPP, Protokoły KEP, sygn. II 4/12.
AAW, SPP, Protokoły KEP, sygn. II 4/158.
AAW, SPP, Protokoły KEP, sygn. II 4/167.
AAW, SPP, Protokoły KEP, sygn. II 4/169.
AAW, SPP, Protokoły KEP, sygn. II 4/170.
AAW, SPP, Protokoły KEP, sygn. II 4/171.
AAW, SPP, Protokoły KEP, sygn. II 4/173.
AAW, SPP, Protokoły KEP, sygn. II 4/183.
AAW, SPP, Protokoły KEP, sygn. II 4/184.
AAW, SPP, Protokoły KEP, sygn. II 4/187.
AAW, SPP, Protokoły KEP, sygn. II 4/200.
AAW, SPP, Protokoły KEP, sygn. II 4/208.
AAW, SPP, Protokoły KEP, sygn. II 4/246.
AAW, SPP, Protokoły KEP, sygn. II 4/247.
Komisja Szkolna i Katechizacji Episkopatu Polski
AAW, SPP, Komisja Szkolna i Katechizacji, sygn. II 4/60.
Komisja Studiów Episkopatu Polski
AAW, SPP, Komisja Studiów, sygn. II 4/68.
II. Źródła drukowane
Komunikaty Konferencji Episkopatu Polski 1945-2000, Poznań-Warszawa 2006.
Listy pasterskie Episkopatu Polski 1945-1974, Paris 1975.
S. Wyszyński, Dzieła Zebrane, t. XIX: styczeń – lipiec1967, Warszawa 2019.
III. Opracowania
Bagrowicz J., Tym, których spotkałem. Zapiski wspomnienia z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2020.
Bartnicki R., Wielki Kanclerz Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, w: Kardynał Stefan Wyszyński. Droga życia i posługi pasterskiej, red. R. Czekalski, Warszawa 2021, s. 231-262.
Bejze B., Kronika Soboru Watykańskiego II, Częstochowa 2000.
Białkowski M., Antoni Baraniak SDB jako członek Konferencji Episkopatu Polski i jej komisji specjalistycznych w latach 1951-1977, w: Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski „ludowej”, t. 2, red. Rafał Łatka, Warszawa 2022, s. 185-215.
Białkowski M., Działalność Antoniego Baraniaka SDB na forum Konferencji Episkopatu Polski i jej komisji (1951-1977), „Studia Pelplińskie” 54 (2020), s. 47-86.
Białkowski M., Działalność Karola Wojtyły na forum Konferencji Episkopatu Polski i jej komisji (1958-1978), „Przegląd Zachodni” 3 (2018), s. 197-232.
Białkowski M., Działalność Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego na forum Komisji/Rady Głównej Episkopatu Polski (1949-1953, 1956-1981), „Przegląd Zachodni” 2 (2021), s. 127-152.
Białkowski M., Karol Wojtyła jako członek Konferencji Episkopatu Polski i jej komisji specjalistycznych w latach 1958-1978, w: Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski „ludowej”, t. 1, red. R. Łatka, Warszawa 2020, s. 139-176.
Białkowski M., Ojciec i pasterz. Działalność Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego na forum Komisji/Rady Głównej Episkopatu Polski (1949-1953, 1956-1981) „Studia Pelplińskie” 55 (2021), s. 37-71.
Białkowski M., Polscy ojcowie Soboru Watykańskiego II, Wstęp do badań nad episkopatem Kościoła katolickiego w PRL w latach sześćdziesiątych XX wieku, „Nasza Przeszłość” 132 (2019), s. 269-315.
Białkowski M., Polscy ojcowie Soboru Watykańskiego II, Wstęp do badań nad episkopatem Kościoła katolickiego w PRL w latach sześćdziesiątych XX wieku, „Studia Pelplińskie” 53 (2019), s. 33-73.
Białkowski M., Protokoły konferencji polskich ojców soborowych. Zbiór dokumentów 1962-1965, Lublin 2019.
Białkowski M., Prymas Polski kard. Stefan Wyszyński jako przewodniczący Komisji/Rady Głównej Episkopatu Polski (1949-1953, 1956-1981), w: Prymas i Papież. Studia poświęcone prymasowi Stefanowi Wyszyńskiemu i papieżowi Janowi Pawłowi II, red. M. Białkowski, W. Rozynkowski, Toruń 2021, s. 11-34.
Białkowski M., Prymas Polski Kardynał Stefan Wyszyński jako przewodniczący Komisji/Rady Głównej Episkopatu Polski (1949-1953, 1956-1981), w: Kardynał Stefan Wyszyński. Droga życia i posługi pasterskiej, red. R. Czekalski, Warszawa 2021, s. 263-290.
Białkowski M., Prymas Stefan Wyszyński jako ordynariusz wiernych obrządku ormiańskiego. Szkic do dziejów religijnych diaspory Ormian polskich w latach 1957-1981, „Studia Gdańskie” 45 (2019), s. 149-171.
Białkowski M., Prymas Stefan Wyszyński jako ordynariusz wiernych obrządku ormiańskiego. Szkic do dziejów religijnych diaspory Ormian polskich w latach 1957-1981, w: Kardynał Stefan Wyszyński, arcybiskup gnieźnieński i warszawski, prymas Polski, red. E. K. Czaczkowska, E. Sukiennik, Warszawa 2021, s. 77-104.
Białkowski M., Prymas Stefan Wyszyński jako ordynariusz wiernych obrządku ormiańskiego. Szkic do dziejów religijnych diaspory Ormian polskich w latach 1957-1981, w: Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski „Ludowej”, t. 2, red. Rafał Łatka, Warszawa 2022, s. 32-52.
Białkowski M., Prymas Stefan Wyszyński jako ordynariusz wiernych obrządku ormiańskiego. Szkic do dziejów religijnych diaspory Ormian polskich w latach 1957-1981, „Studia Gdańskie” 45 (2019), s. 149-171.
Białkowski M., Rola Prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego jako ordynariusza wiernych obrządku ormiańskiego (1957-1981), w: Scientia magnam laetitiam parat. Studia z historii kultury, społeczeństwa i polityki ofiarowane Profesorowi Kazimierzowi Maliszewskiemu, red. A. Kucharski, A. Laddach, W. Piasek, Toruń 2020, s. 533-562.
Białkowski M., Rzecznik Kościoła katolickiego na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Działalność Bolesława Kominka na forum Konferencji Episkopatu Polski i jej komisji (1956-1974), „Przegląd Zachodni” 3 (2019), s. 89-128.
Białkowski M., Udział Antoniego Baraniaka SDB w pracach Konferencji Episkopatu Polski i jej komisji specjalistycznych (1951-1977), „Ecclesia. Studia z dziejów Wielkopolski” 14 (2019), s. 121-158.
Białkowski M., Udział Antoniego Baraniaka SDB w pracach Konferencji Episkopatu Polski i jej komisji specjalistycznych (1951-1977), „Studia Pastoralne” 17 (2021), s. 293-325.
Białkowski M., Udział Antoniego Baraniaka SDB w pracach Konferencji Episkopatu Polski i jej komisji specjalistycznych (1951-1977), „Studia Salvatoriana Polonica”, 14 (2020), s. 95-133.
Białkowski M., Udział Bolesława Kominka w pracach Konferencji Episkopatu Polski i jej komisji specjalistycznych (1956-1974), „Studia Salvatoriana Polonica” 13 (2019), s. 155-204.
Białkowski M., Udział Bolesława Kominka w pracach Konferencji Episkopatu Polski i jej komisji specjalistycznych (1956-1974), „Studia Pastoralne” 16 (2020), s. 164-212.
Białkowski M., Udział Karola Wojtyły w pracach Konferencji Episkopatu Polski i jej komisji specjalistycznych (1958-1978), „Studia Salvatoriana Polonica” 12 (2018), s. 275-321.
Białkowski M., Udział Karola Wojtyły w pracach Konferencji Episkopatu Polski i jej komisji specjalistycznych (1958-1978), „Studia Pastoralne” 15 (2019), s. 13-57.
Białkowski M., Wkład Bolesława Kominka w prace Konferencji Episkopatu Polski i jej komisji specjalistycznych (1956-1974), w: Kardynał Bolesław Kominek, biskup, dyplomata, wizjoner, red. W. Kucharski, R. Łatka, Wrocław 2020, s. 213-267.
Białkowski M., Wokół Soboru Watykańskiego II. Studia i szkice, Toruń 2016.
Budziarek M., Łódź Piotrowa. Krótka historia Kościoła w Łodzi, Łódź 2005.
Choromański Z., Z dziejów i prac Konferencji Episkopatu Polski, „Ateneum Kapłańskie” 16 (1966), s. 162-163.
Czaczkowska E. K., Kardynał Wyszyński. Biografia, Kraków 2013.
Czyżewski S., Wspomnienia o Księdzu Doktorze Romualdzie Jałbrzykowskim Arcybiskupie Metropolicie Wileńskim spisane w 1959 roku, Wrocław 2015.
Czyżewski T., Wileńskie środowisko filozoficzne, „Przegląd Filozoficzny” 44 (1948) z. 1-3, s. 37-41.
Dąbrowski K., Arcybiskup Włodzimierz Jasiński 1873-1965. Życie i działalność, Łódź 1990, Łódź 2015.
Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2003.
Dzieje prymasostwa polskiego, red. Ł. Krucki, Gniezno 2017.
Dziurok A., Uwięzienie Prymasa Polski Stefana kardynała Wyszyńskiego – okoliczności i konsekwencje, w: Prymas Polski Stefan Kardynał Wyszyński na ziemi pomorskiej i Kujawach, red. M. Białkowski, W. Polak, Toruń 2014, s. 11-25.
Fąka M., Unia personalna Gniezno-Poznań w świetle źródeł prawnohistorycznych, „Prawo Kanoniczne. Kwartalnik Prawno-Historyczny” 24/1-2 (1981), s. 189-236.
Fijałkowska B., Partia wobec religii i Kościoła w PRL, t. I: 1944-1955, Olsztyn 1999.
Fijałkowska B., Partia wobec religii i Kościoła w PRL, t. II, cz. I: 1956-1963, Olsztyn 2000.
Gigilewicz E., Klepacz Michał bp, w: Encyklopedia Katolicka, t. IX, Lublin 2002, kol. 123-125.
Grad S., Biskup Michał Klepacz (1893-1967) – zarys biografii, „Łódzkie Studia Teologiczne” 16 (2007), s. 69-87.
Grad S., Działalność biskupa Michała Klepacza jako przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski. Omówienie źródeł z Archiwum Prymasowskiego, „Łódzkie Studia Teologiczne” 2 (1993), s. 209-220.
Gruczyński M., Biskup Michał Klepacz 1893-1967, Łódź 1993.
Historia Kościoła łódzkiego. Wydarzenia, dokumenty, ilustracje, oprac. K. Dąbrowski, Łódź 2012.
Hołodok S., Wydział Teologiczny Uniwersytetu Stefana Batorego w Białymstoku (1945-1951), „Studia Teologiczne” 10 (1992), s. 117-136.
Humanista – Biskup Michał Klepacz (1893-1967), w: W nurcie zagadnień posoborowych, t. 1, red. B. Bejze, Warszawa 1967, s. 447-464.
Jakubowski W., Solarczyk M., Organizacja Kościoła Rzymskokatolickiego na ziemiach polskich od X do XXI wieku, Warszawa–Olsztyn 2011.
Jakubowski W., Solarczyk M., Rzymskokatolicka organizacja kościelna na ziemiach polskich, Warszawa 2007.
Just A., Michała Klepacza ideały wychowawcze, „Łódzkie Studia Teologiczne” 2 (1993), s. 93-125.
Kiełbasa A., Salwatorianie na Ziemiach Zachodnich i Północnych 1945-1970, Rzym 1970.
Klechta J., Biskup Michał Klepacz w dokumentach bezpieki, Łódź 2012.
Klima E., Struktury Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce, „Acta Universitatis Lodzensis”, Folia Geographica Socio-Oeconomica 11 (2011), s. 45-77.
Kononowicz M. J., Biskup Michał – prolegomena do portretu, Warszawa 1968.
Krahel T., Działalność Ks. Prof. Michała Klepacza w Wilnie i Białymstoku, „Łódzkie Studia Teologiczne” 2 (1993), s. 11-19.
Krukowski J., Uprawnienia nadzwyczajne Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Polski, wobec zagrożeń Kościoła ze strony reżimu komunistycznego, „Studia Prymasowskie” 5 (2011), s. 29-42.
Kumor B., Rozwój organizacji metropolitalnej i diecezjalnej na historycznych ziemiach polskich (1000-1992), „Resovia Sacra. Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej” 4 (1997), s. 213-221.
Lagosz Kazimierz, w: Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. M. Pater, Katowice 1996, s. 226-227.
Micewski A., Współrządzić czy nie kłamać? Pax i Znak w Polsce 1945-1976, Warszawa 1981.
Michalski K., Działalność Komisji Wspólnej przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski 1980-1989, Warszawa 2012.
Mikołajczuk K., Uprawnienia Kardynała Stefana Wyszyńskiego wobec Kościoła Greckokatolickiego w archiwaliach Prymasa i Konferencji Episkopatu Polski, Lublin 2014.
Mirek A., Trudne lata. Wielkie dni. Zakony żeńskie w PRL, Ząbki 2015.
Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce. Słownik biograficzny, Warszawa 1992.
Noszczak B., Polityka państwa wobec Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce w okresie internowania prymasa Stefana Wyszyńskiego 1953-1956, Warszawa 2008.
Pawluk T., Ustanowienie nowej organizacji kościelnej wyzwaniem dla Kościołów partykularnych w Polsce, „Prawo Kanoniczne. Kwartalnik Prawno-Historyczny” 35/3-4 (1992), s. 5-8.
Przybysz M., Aparat bezpieczeństwa wobec kurii biskupiej w Łodzi w latach 1945-1967, w: Aparat bezpieczeństwa wobec kurii biskupich w Polsce, red. A. Dziurok, Warszawa 2009, s. 155-180.
Przybysz M., Kościół rzymskokatolicki w Łodzi w latach 1945-1956, Łódź 2007.
Przybysz M., Saran M., Pasterz cierpliwego dialogu. Biskup Michał Klepacz w polskiej delegacji na Sobór Watykański II, w: Studia Soborowe, t. 2, cz. 2: Historia i recepcja Vaticanum II, red. M. Białkowski, Toruń 2015, s. 161-191.
Przybysz M., Wyspy wolności. Duszpasterstwo akademickie w Łodzi 1945-1989, Łódź 2008.
Skobel S., Biskup Michał Klepacz – pasterz cierpliwego dialogu. Przyczynek do analizy watykańskich konferencji radiowych, „Łódzkie Studia Teologiczne” 2 (1993), s. 135-141.
Smoliński M. G., Biskup Negocjator Zygmunt Choromański (1892-1968). Biografia niepolityczna?, Warszawa 2014.
Stefaniak J., Polityka władz państwowych PRL wobec prasy katolickiej w latach 1945-1953, Lublin 1998.
Stępień M., Pozycja prawna Konferencji Episkopatu Polski. Studium prawno-historyczne, Łomża 2014.
Stopniak F., Michał Klepacz, w: Słownik biograficzny katolicyzmu polskiego, t. 3, Lublin 1994, s. 25-26.
Sukiennik E., Stefan Wyszyński jako arcybiskup metropolita warszawski (1948-1981), w: Kardynał Stefan Wyszyński. Droga życia i posługi pasterskiej, red. R. Czekalski, Warszawa 2021, s. 207-230.
Ślaga Sz. W., O doktoracie „honoris causa” biskupa Michała Klepacza, „Łódzkie Studia Teologiczne” 2 (1993), s. 21-25.
Ślązak E., Uległy czy niezależny? Biskup Michał Klepacz w optyce aparatu bezpieczeństwa, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2/36 (2020), s. 530-548.
Śmigiel K., Prymasostwo polskie. Instytucja, prymasi, dokumenty, Warszawa 2018; Uprawnienia wyjątkowe prymasa Stefana Wyszyńskiego. Wybór dokumentów 1948-1979, wybór i oprac. K. Śmigiel, P. Lewandowski, Pelplin 2020.
Tomaszewski L., Kronika Wileńska 1939-1941, Warszawa 1990.
Tomaszewski L., Kronika Wileńska 1941-1945. Z dziejów polskiego państwa podziemnego, Warszawa 1992.
Umiński J., Episkopat Polski z pierwszej połowy XX wieku, przyg. do druku, wstęp i przyp. S. Grochowina, J. Sziling, Toruń 2016.
W kierunku chrześcijańskiej kultury. W 10. rocznicę śmierci Biskupa Michała Klepacza, red. B. Bejze, Warszawa 1977.
Wieczorek E., Działalność pedagogiczna biskupa Michała Klepacza, Łódź 2007.
Wilk S., Struktura administracyjna Kościoła w Polsce przed bullą „Totus Tuus Poloniae Populus”, w: Kościół w Polsce. Dzieje i kultura, t. 12, red. J. Walkusz, Lublin 2013, s. 129-144.
Władze komunistyczne wobec Kościoła katolickiego w Łódzkiem 1945-1967, red. J. Wróbel, L. Próchniak, Warszawa 2005.
Wodzianowska I., Rzymskokatolicka Akademia Duchowna w Petersburgu 1842-1918, Lublin 2007.
Zakrzewski T. P., Wspomnienia, wydał i oprac. M.M. Grzybowski, Ciechanów–Płock 2016.
Ziółkowska A., Diecezja łódzka i jej biskupi w świetle dokumentów, Łódź 1987.
Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003.
Żaryn J., Kościół a władza w Polsce (1945-1950), Warszawa 1997.
Żurek J., Ruch „księży patriotów” w województwie katowickim w latach 1949-1956, Warszawa–Katowice 2009.
"100-lecie Konferencji Episkopatu Polski. Księga Jubileuszowa", red. A. Miziński, Kielce 2019.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Publication Fees Policy
Authors do not bear any costs associated with the publication of their articles, i.e. article processing charges (APCs), language editing fees, colour charges, submission fees, page charges, membership fees, print subscription costs, other supplementary charges. Authors also do not receive any financial gratification for the published articles.
3. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
4. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
5. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
