Zeit des Aufschwungs und Zeit der Krise im Wirtschaftswortschatz des ausgehenden 19. und 20. Jahrhunderts in ausgewählten Zitaten aus der Wirtschaftspresse
DOI:
https://doi.org/10.31261/WSS.2020.04.05Schlagworte:
Sprache der Wirtschaft, 19. Jahrhundert, 20. Jahrhundert, Aufschwung und Krise, WirtschaftspresseAbstract
Der Beitrag umfasst in ausgewählten Zitaten, die der Wirtschaftspresse des ausgehenden 19. und 20. Jahrhunderts entnommen wurden, Wortschatzbeispiele aus Wirtschaftsartikeln aus den Jahren 1885–1886 und 1993–1996, die die Zeit des Aufschwungs und später die Zeit der aufkommenden Krise beschreiben. Sie werden anhand von Wirtschaftswörterbüchern definiert und erläutert. Dabei soll gezeigt werden, wie sich die Sprache der Wirtschaft, insbesondere im Bereich Handel, in der Zeitspanne von etwa 100 Jahren entwickelt und verändert hat. Die Gruppierung des Wortschatzes soll einen besseren Überblick über die von der Wirtschaftspresse
behandelten Themen geben. Der sprachwissenschaftliche Nutzen der Arbeit liegt, wie erhofft, in einem Beitrag zur diachronischen Beschreibung der Lexik der Sprache der Wirtschaft. Der Vergleich mit dem 20. Jh. zeigt, wie sich die Sprache der Wirtschaft in dem gewählten Bereich entwickelte, welche Wörter aus dem Gebrauch gekommen sind, welche einem Bedeutungswandel unterlagen und welche bis heute in unveränderter Form fungieren.
Literaturhinweise
Bülow, Friedrich (1936): Wörterbuch der Wirtschaft. Leipzig: Körner.
Dichtl Erwin / Issing Ottmar (1994): Vahlens Großes Wirtschaftslexikon in 4 Bänden. München: C.H. Beck.
Engelsing Rolf (1983): Sozial- und Wirtschaftsgeschichte Deutschlands. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.
Erker, Paul (2002): Dampflok, Daimler, DAX. Die deutsche Wirtschaft im 19. und 20. Jahrhundert. München: DVA.
Franz-Willing Georg (1988): Die technische Revolution im 19. Jahrhundert. Der Übergang zur industriellen Lebensweise. Tübingen, Zürich, Paris: Hohenrain.
Gabler, Theodor (1995): Gabler Wirtschaftslexikon in 6 Bänden. Wiesbaden: Gabler.
Hoffmann Lothar (1985): Kommunikationsmittel Fachsprache. Tübingen: Narr.
Kalverkämper Hartwig (1994): Diachrone Fachsprachenforschung – Plädoyer für eine Öffnung in neue Perspektiven. In: Spillner Bernd (Hg.): Fachsprachen. Forum für Angewandte Linguistik 27: 28–32.
Reger Harald (1980): Metaphern und Idiome in szenischen Texten, in der Werbeund Pressesprache. Hamburg: Buske.
Roelcke Thorsten (1999): Fachsprachen. Berlin: Schmidt.
Schirmer Alfred (1911): Wörterbuch der deutschen Kaufmannssprache auf geschichtlichen Grundlagen. Straßburg: Trübner.
Strzelecka Grażyna (2017): Zur Wirtschaftssprache des ausgehenden 19. Jahrhunderts – Bezeichnungen aus dem Bereich Arbeit und Soziales in ausgewählten Pressezitaten. In: Bartoszewicz Iwona / Szczęk Joanna / Tworek Artur: Grenzen der Sprache – Grenzen der Sprachwissenschaft. Wrocław: Neisse: 2252–40.
Strzelecka Grażyna (2020): Die Krise in der Phrase: Das Bild der wirtschaftlichen Lage in ausgewählten Phrasen aus der Wirtschaftspresse des ausgehenden 19. Jahrhunderts. In: Gondek Anna / Jurasz Alina / Kałasznik Marcelina / Szczęk Joanna (Hg.): Deutsche Phraseologie und Parömiologie im Kontakt und im Kontrast II. Beiträge der 2. internationalen Tagung zur Phraseologie und Parömiologie in Wrocław/Polen, 23.–25. Mai 2019. Hamburg: Verlag Dr. Kovač: 127–146.
Quellen:
Zeitungen aus dem 19. Jahrhundert:
BBZ – Berliner Börsenzeitung (1886)
BFH – Berliner Finanz- und Handelsblatt (1886)
DLP – Deutsche Landwirtschaftliche Presse (1886)
HUG – Handels- und Gewerbezeitung (1885)
Zeitungen aus dem 20. Jahrhundert:
DW – Die Wirtschaft. Unternehmen-Märkte-Unternehmensführung (1995)
DH – Deutsche Handwerkszeitung (1993)
WK – Wirtschaftskurier. Nachrichten und Kommentare aus dem Industrieund Finanzbereich (1995–1996)
Internetquellen:
Wikipedia: https://wikipedia.org/wiki/Gründerzeit, www.boerse.de (10.06.2019)
Bundesministerium für Wirtschaft: https://www.bmwi.de/Redaktion/DE/Artikel/Ministerium/90-98.html (10.06.2019)
Die Welt: https://www.welt.de/print-welt/article414610/Die-deutsche-Wirtschaftim-19-und20-Jahrhundert.html (10.06.2019)
Downloads
Veröffentlicht
Zitationsvorschlag
Ausgabe
Rubrik
Lizenz
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
