Götz Aly und Hans-Ulrich Wehler über Kapitalismus, Antisemitismus und Sozialpolitik
DOI:
https://doi.org/10.31261/WSS.2018.02.02Schlagworte:
Götz Aly, Hans-Ulrich Wehler, Antisemitismus, Egalitarismus, Europa, Interventionismus, Kapitalismus, Nationalismus, Osteuropa, Social Engineering, ‚soziale‘ Gerechtigkeit, ZwischenkriegszeitAbstract
Götz Alys 2017 erschienenes Buch Europa gegen die Juden 1880–1945 schreibt den Ansatz seiner sechs Jahre zuvor publizierten Abhandlung Warum die Deutschen? Warum die Juden? Gleichheit, Neid und Rassenhass fort. Beide Bücher beleuchten den Einfluß von Mißgunst und Neid auf sozialpolitische Maßnahmen im Europa der Zwischenkriegszeit – sowohl auf solche, die ‚soziale‘ Gerechtigkeit verwirklichen sollen, als auch auf solche, die der Schaffung eines möglichst homogenen Nationalstaats dienen sollen. Da Aly auf diese Weise die negative Seite dessen deutlich macht, was üblicherweise als Social Engineering bezeichnet wird, findet sein Buch ein negatives Echo bei Kommentatoren, die staatliche Eingriffe in Wirtschaft und Gesellschaft gutheißen. Unter ihnen ist der Historiker Hans-Ulrich Wehler, ein langjähriger Aly-Kritiker. Der gegenwärtige Aufsatz enthält eine kritische Rekonstruktion des Alyschen Ansatzes und der Reaktionen seiner Kritiker. Außerdem werden die kapitalismuskritischen Anschauungen Hans-Ulrich Wehlers analysiert.
Literaturhinweise
Aly Götz (2006): Hitlers Volksstaat. Raub, Rassenkrieg und nationaler Sozialismus. Frankfurt am Main: Fischer.
Aly Götz (2010): Neid und Gier in Darmstadt. https://www.perlentaucher.de/essay/neid-und-gier-in-darmstadt.html (1.09.2017).
Aly Götz (2011): Warum die Deutschen? Warum die Juden? Gleichheit, Neid und Rassenhass 1800–1933. Frankfurt am Main: Fischer.
Aly Götz (2017): Europa gegen die Juden 1880–1945. Frankfurt am Main: Fischer.
Baader Roland (2007): Geld, Gold und Gottspieler. Am Vorabend der nächsten Weltwirtschaftskrise. Gräfelfing: Resch.
Caldwell Bruce (2004): Hayek’s Challenge. An Intellectual Biography of F.A. Hayek. Chicago: The University of Chicago Press.
Dahlmanns Karsten (2009): Wissenschaftslogik und Liberalismus. Mit dem Kritischen Rationalismus durch das Dickicht der Weltanschauungen. Berlin: Weidler.
Dahlmanns Karsten (2012): Schoeck und Scheler. In: Studia Neofilologiczne. Prace naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, VIII: 61–74.
Dahlmanns Karsten (2017): Zur Kontroverse um Götz Alys ‚Warum die Deutschen? Warum die Juden?’ In: Wortfolge/Szyk Słów, Nr. 1: 39–62.
Distel Barbara (2017): Komplizen des Holocaust. http://www.sueddeutsche.de/politik/2.220/hass-auf-juden-komplizen-des-holocaust-1.3395778 (17.08.2017).
Hayek Friedrich August von (1945): The Use of Knowledge in Society. In: The American Economic Review, Jg. XXXV, Nr. 4 (September 1945): 519–530.
Hayek Friedrich August von (1960): The Intellectuals and Socialism. In: George B. de Huszar, Hrsg., The Intellectuals: A Controversial Portrait. Glencoe: The Free Press: 371–384.
Hayek Friedrich August von (1991): The Fatal Conceit. The Errors of Socialism. Chicago: The University of Chicago Press (=The Collected Works of F.A. Hayek, Bd. I).
Hayek Friedrich August von (2007): The Road to Serfdom. Text and Documents. Chicago: The University of Chicago Press (=The Collected Works of F.A. Hayek, Bd. II).
Hopp Andrea (2017): Die Dokumente in ein Raster gezwängt. http://www.faz.net/aktuell/politik/politische-buecher/antisemitismus-in-europa-die-dokumente-in-ein-raster-gezwaengt-15005926.html (17.08.2017).
Jahr Christoph (2011): Neidhammel und Sündenböcke. http://www.nzz.ch/neidhammel-und-suendenboecke-1.12889279 (12.02.2017).
Jahr Christoph (2017): Führen Neid und Habsucht zu Völkermord? https://www.nzz.ch/feuilleton/holocaust-taeter-und-mittaeter-fuehren-neid-undhabsucht-zu-voelkermord-ld.1302205 (17.08.2017).
Kellerhoff Sven Felix (2017): Warum begann der Holocaust nicht in Frankreich? https://www.welt.de/geschichte/article162509684/Warum-begann-der-Holocaust-nicht-in-Frankreich.html (17.08.2017).
Lakatos Imre (1982): Die Methodologie der wissenschaftlichen Forschungsprogramme. Philosophische Schriften, Bd. 1. Braunschweig, Wiesbaden: Friedr. Vieweg & Sohn.
Merton Robert K. (1936): The Unanticipated Consequences of Purposive Social Action. In: American Sociological Review, 1, Nr. 6: 894–904.
Mises Ludwig von (2002): Liberalism in the Classical Tradition. Auburn: The Ludwig von Mises Institute. https://mises.org/system/tdf/Liberalism%20In%20the%20Classical%20Tradition_3.pdf?file=1&type=document (23.08.2017).
Mises Ludwig von (2008): The Anti-Capitalistic Mentality. Auburn: The Ludwig von Mises Institute. https://mises.org/system/tdf/The%20Anti-Capitalistic%20Mentality_3.pdf?file=1&type=document (16.08.2017).
Nolte Ernst (2011): Späte Reflexionen. Über den Weltbürgerkrieg des 20. Jahrhunderts. Wien, Leipzig: Karolinger.
Popper Karl Raimund (1980): Die offene Gesellschaft und ihre Feinde, Bd. 2: Hegel, Marx und die Folgen. Tübingen: Francke.
Reinecke Stefan (2017): Auf Biegen und Brechen. http://www.taz.de/!5382602/(17.08.2017).
Röpke Wilhelm (1948): Die Gesellschaftskrisis der Gegenwart. Erlenbach-Zürich: Eugen Rentsch.
Rothbard Murray N. (2009): Man, Economy, and State. A Treatise on Economic Principles, with Power and Market. Government and the Economy. Auburn: The Ludwig von Mises Institute. https://mises.org/system/tdf/Man%2C%20Economy%2C%20and%20State%2C%20with%20Power%20and%20Market_2.pdf?file=1&type=document (16.08.2017).
Scheler Max (1972): Das Ressentiment im Aufbau der Moralen. In: ders., Vom Umsturz der Werte. Abhandlungen und Aufsätze. Bern, München: Francke 1972: 33–147.
Schoeck Helmut (1966): Der Neid. Eine Theorie der Gesellschaft. Freiburg im Breisgau, München: Alber.
Sowell Thomas (2008): Do Facts Matter? http://www.jewishworldreview.com/cols/sowell100308.php3 (16.08.2017).
Sowell Thomas (2009): Housing Boom and Bust. http://www.nationalreview.com/article/227468/housing-boom-and-bust-thomas-sowell (16.08.2017).
Sowell Thomas (2011): Intellectuals and Society. Revised and Enlarged Edition. New York: Basic Books.
Sowell Thomas (2015): Wealth, Poverty and Politics. An International Perspective. New York: Basic Books.
Steinbacher Sybille (2017): Hitlers willige Helfer. http://www.zeit.de/2017/25/holocaust-literatur-christian-gerlach-goetz-aly (23.08.2017).
Vanberg Viktor (2009): Die Ökonomik ist keine zweite Physik. http://www.faz.net/aktuell/wirtschaft/wirtschaftswissen/wissenschaft-die-oekonomik-istkeine-zweite-physik-1792335.html (16.08.2017).
Wehler Hans-Ulrich (2014): Die Deutschen und der Kapitalismus. Essays zur Geschichte. München: C.H. Beck.
Widmann Arno (2017): „Europa gegen die Juden“: Die Wirklichkeit ist ein Splattermovie. http://www.berliner-zeitung.de/kultur/literatur/-europa-gegen-diejuden-die-wirklichkeit-ist-ein-splattermovie-25778788 (17.08.2017).
Wippermann Wolfgang (2011): Reiner Neid? Anmerkungen zu Götz Alys Versuch, den deutschen Antisemitismus zu erklären. http://www.juedische-allgemeine.de/article/view/id/11034 (28.07.2016).
Downloads
Veröffentlicht
Zitationsvorschlag
Ausgabe
Rubrik
Lizenz
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
