Die Welt auf zwölf Quadratmetern. Weltflüchtige, Hausmenschen und moderne Einsiedler im Spiegel der deutschsprachigen Gegenwartsliteratur. Ein Überblick
DOI:
https://doi.org/10.31261/WSS.2022.06.08Schlagworte:
neue Häuslichkeit, sozialer Rückzug, Weltflucht, Hikikomori, Homing, CocooningAbstract
Der vorliegende Beitrag versucht einen Überblick über neue Motive, Protagonisten und Konzepte literarischer Werke zu geben, die als ästhetische Repräsentationen verschiedener Modelle des sozialen Rückzugs und der Isolation konzipiert sind. Zur Beleuchtung des gesellschaftlichen Kontextes wurden nachhaltige Lebensstile und Trends herangezogen, die um die Wende des 20. und 21. Jahrhunderts entstanden sind (homing, cocooning, Hikikomori-Syndrom) und als Gegenentwürfe zu den durch Globalisierung und Digitalisierung hervorgerufenen gesellschaftlichen Veränderungen gedeutet werden.
Literaturhinweise
Primärliteratur
J. v. Düffel,: Beste Jahre. Köln: DuMont, 2007.
M. M. Flašar: Ich nannte ihn Krawatte. Taschenbuchausgabe. München: btb Verlag, 2014.
K. Kittelberger: Die Kunst des Sein-Zimmer-nicht-mehr-Verlassens. Schönaich: Papermoon Verlag, 2020.
D. v. Petersdorff: Lebensanfang: eine wahre Geschichte. München: C.H. Beck, 2007.
K. Kuhn: Hikikomori. Berlin: Berlin Verlag, 2012
Sekundärliteratur
Aristoteles: Nikomachische Ethik, 1162a, übers. von Eugen Rolfes, 1921. https://www.textlog.de/33528.html [Zugriff am: 22.01.2022]
M. Baldauf, F. Luschnat: Homing – der Rückzug ins pralle Leben. In: Living Trends. 15 Beiträge zur Zukunft des „Homing“. Burda Medien Park Hg., Offenburg 2008, o.S.
H. Christmann: Rückkehr des Biedermeier? „Frankfurter Allgemeine Zeitung“, 06.11.2001. https://www.faz.net/aktuell/gesellschaft/gesellschaft-rueckkehr-des-biedermeier-138495.html [Zugriff am: 20.01.2022].
H. S. Daemmrich, I. G. Daemrich (Hg.): Themen und Motive in der Literatur, 2 Auflage. Tübingen / Basel: Francke Verlag, 1995.
E. Frenzel: Motive der Weltliteratur, 6. überarbeitete und ergänzte Auflage. Stuttgart: Alfred Kröner Verlag, 2008.
Gabler Wirtschaftslexikon. https://wirtschaftslexikon.gabler.de/definition/cocooning-31125 [Zugriff am: 10.01.2022].
R. Gross: Allein oder einsam? Die Angst vor der Einsamkeit und die Fähigkeit zum Alleinsein. Wien / Köln: Böhlau Verlag, 2021.
A. Gutowska: Hikikomori – samotność w XXI wieku. In: Zrozumieć samotność. Studium interdyscyplinarne. Hg. P. Domeracki, W. Tyburski. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2006, S. 217–228.
F. Illies: Generation Golf zwei. München: Goldmann Verlag, 2005.
Ch. Kantz: „Homing“ als literarische „Absetzbewegung“ von den Selbstverwirklichungsexzessen der älteren Generation (John von Düffel, Bürkhard Spinnen und Dirk von Petersdorff). In: Erfüllte Körper. Inszenierungen von Schwangerschaft. Hg. S. Heimgartner, S. Sauer-Kretschmer. Paderborn: Wilhelm Fink Verlag, 2017, S. 49–65.
B. Konopka: Fobia społeczna, hikikomori, kokonizm ‒ o potrzebie odosobnienia w społeczeństwie informacyjnym. „Media – Kultura – Komunikacja Społeczna” 2020, Nr. 3(16), S. 33–50. https://doi.org/10.31648/mkks.6610.
Metzler Lexikon Literatur. 3., völlig neu bearbeitete Auflage. Hg. D. Burdorf, Ch. Fasbender, B. Moennighoff. Stuttgart / Weimar: Verlag J.B. Metzler, 2007.
G. Minois: Historia samotności i samotników. Übers.von Wanda Klenczon. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2018.
Neo-Biedermeier: Zurück zur Alltäglichkeit. https://www.zukunftsinstitut.de/artikel/wohnen/neo-biedermeier-zurueck-zur-alltaeglichkeit/ [Zugriff am: 20.01.2022].
F. Popcorn: Der Popcorn Report. Trends für die Zukunft, übers. von Ilse Utz. München: Heyne, 1992.
W. Putz: Neo-Biedermeier: Zurück zur Alltäglichkeit. https://www.zukunftsinstitut.de/artikel/wohnen/neo-biedermeier-zurueck-zur-alltaeglichkeit/ [Zugriff am: 20.01.2022].
U. Schürmann: Komfortable Wüsten: Das Interieur in der Literatur des europäischen Realismus des 19. Jahrhunderts. Köln: Böhlau, 2015.
S. Tamaki: Hikikomori: Adolescence without End. Übers. von Jeffrey Angles. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2013.
Downloads
Veröffentlicht
Zitationsvorschlag
Ausgabe
Rubrik
Lizenz
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
