Crossing Borders – Zwischen Geschlecht, Kultur und Identität: Sasha Marianna Salzmanns Debütroman Außer sich (2017)

Autor/innen

DOI:

https://doi.org/10.31261/WSS.2023.07.01

Schlagworte:

Sasha Marianna Salzmann, trans*, non-binär, Zugehörigkeit, Selbstfindung, Familie, Herkunft, Identität, Geschlecht

Abstract

Mit ihrem Debütroman Außer sich (2017) unternimmt Sasha Marianna Salzmann einen Streifzug durch die Geschichte der letzten hundert Jahre und thematisiert anhand von vier Generationen die Themen Flucht, Migration, Geschlecht, Identitätssuche und Generationstraumata. Im Mittelpunkt der Handlung steht die Mitte 20-jährige Alissa, genannt Ali, die getrieben von der Suche nach ihrem Zwillingsbruder Anton nach Istanbul reist. Grenzen und deren Überschreitungen stehen im Zentrum des Romans. Geschlechtliche Grenzen werden in Form transgeschlechtlichen Personen unterlaufen, geographische Grenzen durch Orts- und Zeitwechsel überschritten. Kulturelle und sprachliche Grenzen sind Begleiterscheinungen der in Raum und Zeit changierenden Erinnerungsarbeit. Der Artikel wird sich auf drei für den Roman wesentlichen Grenzbegriffe fokussieren: Geographische/territoriale Grenzen, zeitliche Grenzen, geschlechtliche und individuelle Grenzen.

Autor/innen-Biografie

Tabea Lamberti, Friedrich-Schiller-Universität Jena

Tabea Lamberti ist wissenschaftliche Mitarbeiterin der Friedrich-Schiller-Universität Jena und promoviert am Graduiertenkolleg Modell Romantik zur Romantikrezeption Christa Wolfs. Ihre Schwerpunkte sind weibliche Autorenschaft, Christa Wolf, Schriftstellerinnen der Romantik und Gender Studies.

Literaturhinweise

Aleida Assmann: Einführung in die Kulturwissenschaft. Grundbegriffe, Themen, Fragestellungen. Berlin: Erich Schmidt Verlag, 2011.

Hartmut Böhme: Einleitung. IV. Die Grenzen und das Fremde. In: Topographien der Literatur. Deutsche Literatur Im transnationalen Kontext. Hg. Hartmut Böhme. Stuttgart: Metzler 2016, S. 597–602.

Annette Buehler-Dietrich: Relational Subjectivity. Sasha Marianna Salzmann’s Novel Außer Sich. Modern Languages Open, 2020(1): 12, S. 1–17.

Stephanie Catani: Non-Persons als Akteure der Grenze. Geflüchtete in der jüngeren deutschsprachigen Gegenwartsliteratur. In: Non-Person. Grenzen des Humanen in Literatur, Kultur und Medien. Hg. Stephanie Catani, Stephanie Waldow. Paderborn: Wilhelm Fink Verlag, 2020.

Stephanie Catani, Friedhelm Marx: Über Grenzen. Texte und Lektüren der deutschsprachigen Gegenwartsliteratur. Göttingen: Wallstein Verlag 2015.

Jeanne Cortiel: Intersexions. Towards a Feminist Narratology of Science Fiction. In: Grenzüberschreitungen. Narratologie im Kontext/ Transcending Boundaries. Narratology in Context. Hg. Walter Grünzweig/Andreas Solbach. Tübingen: Narr 1999, S. 195–207.

Max Czollek: Desintegriert Euch! München: Carl Hanser Verlag 2018.

Volker C. Dörr: Topo-Graphie. Das Istanbul der deutsch-türkischen Gegenwartsliteratur. In: Verrottung der Interkulturalität. Die ‚Europäischen Kulturhauptstädte’ Luxemburg und die Großregion (2007), das Ruhrgebiet (2010) und Istanbul (2010). Hg. Thomas Ernst, Dieter Heimböckel. Bd. 1. Bielefeld: Transkript 2012, S. 263–279.

Michel Foucault: Subjekt und Macht. In: Ders.: Dits et Ecrits. Schriften in vier Bänden. Bd. 4. Frankfurt: Suhrkamp 2007 [1984], S. 253–279.

Max Frisch: Heimat – Ein Fragebogen. In: Heimat. Analysen, Themen, Perspektiven, Hg. Will Cremer, Ansgar Klein. Bonn: Bundeszentrale für politische Bildung, 1990 [1971], S. 243–245.

Walburga Hülk, Stephanie Schwerter (Hg.): Mauern, Grenzen, Zonen. Geteilte Städte in Literatur und Film. Heidelberg: Universitätsverlag Winter, 2018.

Luce Irigaray: Speculum. Spiegel des anderen Geschlechts. Frankfurt: Suhrkamp, 1980.

Annabelle Jähnchen: Die dritte Stimme. Migration in der jüngeren deutschsprachigen Literatur. Baden-Baden: Tectum 2019.

Maria Roca Lizarazu: Ec-static Existences: The Poetics and Politics of Non-Belonging in Sasha Marianna Salzmann’s Außer Sich (2017). Modern Languages Open, 2020(1): 9, S. 1–19.

Bernd Neumann: Literatur Grenzen Erinnerungsräume. Erkundungen des deutsch-polnisch-baltischen Ostseeraums als einer Literaturlandschaft. Würzburg: Königshausen & Neumann, 2004.

Dirk Pilz: Aber anders. Nachtkritik.de, 12.09.2017. https://nachtkritik.de/index.php?option=com_content&view=article&id=14382:ausser-sich-sasha-marianna-salzmanns-debuetroman&catid=100&Itemid=86 [Zugriff am: 26.10.2022].

Renate Ruhne: (Sozial-)Raum und Geschlecht als strukturierendes Element des Sozialraums. In: Handbuch Sozialraum. Hg. Fabian Kessl, Christian Reutlinger. Wiesbaden: Springer VS, 2018, S. 203–224.

Anna Rutka: Klassifikation und Desidentifikationen. Zu prekären Identitätsentwürfen in postmigrantischer Literatur junger Generationen – Olga Grjasnows »Der Russe ist einer, der Birken liebt« und Sasha M. Salzmanns »Ausser sich«. In: „Studia Niemcoznawcze“. Warszawa 2018.

Sasha Marianna Salzmann: Außer sich. Berlin: Suhrkamp, 2017.

Sasha Marianna Salzmann: Unsichtbar. In: Eure Heimat ihr unser Albtraum. Hg. Fatma Aydemir, Hengameh Yaghoobifarah. Berlin: Ullstein, 2019, S. 13–26.

Christoph Schröder: Sasha Marianna Salzmann: „Außer sich“. Wenn das Ich sich auflöst. Deutschlandfunk.de, 18.09.2017. https://www.deutschlandfunk.de/sasha-marianna-salzmann-ausser-sich-wenn-sich-das-ich.700.de.html?dram:article_id=396109 [Zugriff am 03.10.2022].

Elena Tichomirova: Literatur der russischen Emigrant/innen. In: Interkulturelle Literatur in Deutschland. Ein Handbuch. Hg. Carmine G. Chiellino. Stuttgart: Metzler, 2000, S. 166–176.

Natascha Würzbach: Raumdarstellung. In: Erzähltextanalyse und Gender Studies. Hg. Vera Nünning. Stuttgart: Metzler 2004, S. 49–71.

Christa Wolf: Nachdenken über Christa T. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 2018.

Downloads

Veröffentlicht

2023-06-27

Zitationsvorschlag

Lamberti, T. (2023). Crossing Borders – Zwischen Geschlecht, Kultur und Identität: Sasha Marianna Salzmanns Debütroman Außer sich (2017). Wortfolge. Szyk Słów, (7), 1–20. https://doi.org/10.31261/WSS.2023.07.01

Ausgabe

Nr. 7 (2023): An der Grenze

Rubrik

Aufsätze

Lizenz

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).