Semantyczne zmiany słowa „polityczny" we współczesnej polszczyźnie
DOI:
https://doi.org/10.31261/FL.2023.11.2.10Słowa kluczowe:
polityka, polityczny, apolityczny, protest polityczny, postawa politycznaAbstrakt
Próby podporządkowania języka władzy politycznej nie są zjawiskiem nowym. O propagandzie i jej mechanizmach pisali m.in. Orwell, Klemperer, Barańczak, Baecker, Głowiński, Bralczyk czy Markowski. W artykule skupiono się na analizie mechanizmu wykluczenia z dyskursu (i wspólnoty politycznej) charakterystycznym dla nowej nowomowy (pisomowy, piszczyzny). Chodzi mianowicie o dokonywane przez władzę operacje semantyczne dotyczące słów polityczny, apolityczność i zwrotu protest polityczny, które to zmienione znaczenia wchodzą następnie niestety do uzusu. Prześledzono wybrane przykłady różnego rodzaju wypowiedzi politycznych z ostatnich lat. Tekst stanowi językoznawczo, społecznie i politycznie zaangażowany głos sprzeciwu wobec tego rodzaju prób zawłaszczania i demolowania polskiej kultury.
Bibliografia
Słowniki
ISSJP – Internetowy słownik synonimów języka polskiego online. https://synonim.net/synonim/polityczny
SJPDor – Doroszewski, W. (red.). (1958–1969). Słownik języka polskiego. https://sjp.pwn.pl/doroszewski/
SFJP – S. Skorupka (1999). Słownik frazeologiczny języka polskiego. T. 1–2. Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.
WSJP PAN – Wielki słownik języka polskiego PAN. https://wsjp.pl/
Bibliografia
Cytatybaza. https://quotepark.com/pl/cytaty/430383-arystoteles-czlowiek-jest-z-natury-stworzony-do-zycia-w-pa/
Czajkowski, A. (2011). Polityka w pięciu odsłonach: Metatypologia zjawiska. Wrocławskie Studia Politologiczne, 12, 6–25.
Czajkowski, A. (2015). Dziesięć twierdzeń o polityce. Wydawnictwo Adam Marszałek.
Hassliebe, Ł. (Galopujący Major). 2019. Pancerna brzoza. Słownik prawicowej polszczyzny. Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Jasiński, K. (2008). Koncepcja państwa: Czytając „Politykę” Arystotelesa. Studia Elbląskie 9, 251–257.
Messyasz, K. (2015). Postawy polityczne młodzieży polskiej w świetle badań empirycznych. Władza Sądzenia, 7, s. 57–79, www.wladzasadzenia.pl
Niepytalska-Osiecka, A. (2019). Lewak, lewaczka i lewactwo we współczesnej polszczyźnie. Poradnik Językowy, 9(9), 81–89. https://doi.org/10.33896/PorJ.2019.9.6
Potocki, P., Machalica, B. (2021). Pęknięte pokolenie rewolucjonistów. Młodzi wobec sytuacji w Polsce w 2021 roku. Raport ilościowy i jakościowy. https://library.fes.de/pdf-files/bueros/warschau/19119-20220627.pdf
Prof. Balcerowicz: Z niesmakiem patrzę na młodych Polaków. Nie wiedzą, jak wygląda zmierzanie do dyktatury, 18 czerwca 2018. https://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/prof-balcerowicz-z-niesmakiem-patrze-na-mlodych-polakow-nie-wiedza-jak-wyglada/4mryd8y
Prof. Skarżyńska o młodych Polakach: Będą zieloni, tęczowi czy brunatni? Z Krystyną Skarżyńską rozmawia Ewa Wilk. Polityka. 4 marca 2022. https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/2156341,1,prof-skarzynska-o-mlodych-polakach-beda-zieloni-teczowi-czy-brunatni.read
Rigamonti, M. (2017). Prof. Bralczyk: Może jestem komunistą. Komunista to człowiek, który wierzy w sprawiedliwość społeczną, równość i takie różne rzeczy. 15 września 2017. https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/1071167,profesor-bralczyk-kaczynski-polityka-psl-pis-po-komunizm.html
Spychała-Kulma, B. (b.d.). Dlaczego młodzi ludzie nie interesują się polityką? Pobrano 13 marca 2023 z: http://www.zsmosina.powiat.poznan.pl/e_nauka/internat_074.pdf
Stanisław Karczewski o śledztwie smoleńskim: „Dojście do prawdy to nie jest sprawa polityczna. Możemy ją wyjaśnić siłami naszego wymiaru sprawiedliwości”. wPolityce.pl. 11 grudnia 2015. https://www.tvp.info/23077235/dojscie-do-prawdy-to-nie-polityka-wyjasnienie-katastrofy-smolenskiej-nie-jest-absolutnie-polityczne
Trąmpczyński, W. (2017). Biała Polska w czarnej d***. https://kaczyzm.info/polityka/biala-polska-czarnej-d/
Weber, M. (1998). Polityka jako zawód i powołanie. Tłum. A. Kopacki, P. Dybel. Wydawnictwo Znak.
Wikipedia, hasło: protest polityczny. Pobrano 10 lutego 2022 z: https://pl.wikipedia.org/wiki/Protest_polityczny
Wojciszke, B. (2005), Postawy i ich zmiana. W: J. Strelau (red.). Psychologia. T. 3. Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne.
Zbigniew Brzeziński o Kaczyńskim. Pobrano 20 marca 2020 z: https://www.youtube.com/watch?v=YrGGKLtuB
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
