The ritualization of work and everyday life. Jan Szczepański’s experiences and the specificity of new forms of social life
DOI:
https://doi.org/10.31261/GSS_SN.2021.12.11Keywords:
rite, ritualisation, types of rites, work, organizational culture, values, everyday lifeAbstract
The main goal of the study is an attempt to show that rites, regardless of what areas of social life they concern, always occur in an interactive and axionormative context. They are universal in nature, but their content and manner of manifestation in individual and group behavior are changing. Attempts were made to demonstrate this from the perspective of Jan Szczepański’s childhood and his youth experiences, related not only to work but also to selected aspects of everyday life. A broad, processual understanding of the rite (ritualisation process) was adopted as a set of individual and group behaviors based on common beliefs and values, both practical and expressive. Efforts were made to demonstrate the basic types and functions of rites, especially contained in the practices of organizational culture, so distant from the practices related to the work performed by Szczepański on the farm of his parents. The analysis made it possible to show how much the work and everyday life of the adolescent Szczepański was framed by sacred rites creating a coherent, predictable and transcendent image of the world and people.
References
Beck U., 2000: The Brave New World of Work. Cambridge: Cambridge Polity Press.
Becker H., Barnes H.E., 1964: Rozwój myśli społecznej od wiedzy ludowej do socjologii. Historia i interpretacja ludzkich pojęć o współżyciu ludzi. Cz. 1. Przeł. J. Szacki. Warszawa: Książka i Wiedza.
Betlej A., 2019: Społeczeństwo sieciowe. Potencjały zmian i ambiwalentne efekty. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Boltanski L., Thevenot L., 1983: Finding One’s Way in Social Space. A Study Based on Games. “Social Science Information”, Vol. 22, s. 631—680.
Ciołek T.M., Olędzki J., Zadrożyńska A., 1976: Wyrzeczysko. O świętowaniu w Polsce. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Copik I., 2013: Genius loci jako figura antropologiczna — transformacje znaczeniowe, konteksty interpretacyjne. „Transformacje”, nr 1—2(76—77), s. 92—108.
Cossette P., 2004: L’organization. Une perspective cognitiviste. Québec: Presses de l’Université Laval.
Danaher J., 2019: Automation and Utopia. Human Flourishing in a World Without Work. Harvard: Harvard University Press.
Douglas M., 2007: Czystość i zmaza. Przeł. M. Bucholc. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Drozdowicz J., 2009: Symbole w działaniu. Akademickie konteksty nurtu symbolicznego w antropologii. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Dziadzia B., 2016: „Korzeniami wrosłem w ziemię” i przemiany ponowoczesnej lokalności. W: W kręgu myśli profesora Jana Szczepańskiego. T. II. Red. D. Kadłubiec, E. Ogrodzka-Mazur, A. Kasperek. Cieszyn: Oficyna Drukarsko-Wydawnicza Akant, s. 75— 83.
Eliade M., 1959: Methodological Remarks on the Study of Religions Symbolism. W: The History of Religions. Eds. M. Eliade, J.M. Kitagava. Chicago: University Chicago Press, s. 86—107.
Eller J.D., 2012: Antropologia kulturowa. Globalne siły, lokalne światy. Przeł. A. Gąsior-Niemiec, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Gennep A., van, 2006: Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii. Przeł. B. Biały. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Gesteland R.R., 2000: Różnice kulturowe a zachowania w biznesie. Przeł. H. Malarecka-Simbierowicz. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe PWN.
Gherardi S., 2012: How to Conduct a Practice-based Study: Problems and Methods. Cheltenham: Edward Elgar.
Graeber D., 2019: Bullshit Jobs: A Theory. London: Penguin Books Ltd.
Granovetter M.S., 1985: Economic Action and Social Structure. The Problem of Embeddedness. “American Journal of Sociology”, Vol. 91, s. 481—510.
Granovetter M.S., 1990: The Old and the New Economic Sociology: A History and an Agenda. W: Beyond the Marketplace: Rethinking Economy and Society. Eds. R.O. Friedland, A.F. Robertson. New York: Walter de Gruytner Inc., s. 85—102.
Hałas E., 2001: Symbole w interakcji. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Jan Paweł II, 1981: Laborem exercens. Vaticana: Libreria Editrice.
Jaskulska S., 2013: Rytuał przejścia jako kategoria analityczna. Przyczynek do dyskusji nad badaniem rytualnego oblicza rzeczywistości szkolnej. „Studia Edukacyjne”, nr 26, s. 79—97.
Kadłubiec D., 2018: Profesor Jan Szczepański — też trochę osobiście. W: Spotkania filozoficzno-socjologiczne na pograniczu w ramach Polsko-Czeskiej Wolnej Szkoły Nauk Filozoficznych i Społecznych im. Profesora Jana Szczepańskiego. Red. A. Kasperek, H. Böhm. Cieszyn—Katowice: Polska Akademia Nauk Odział w Katowicach, Stowarzyszenie Rozwoju i Współpracy Regionalnej „Olza”. TRANSCARPATHICA, t. VI, s. 11—15.
Kłoskowska A., 1964: Kultura masowa — krytyka i obrona. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kohn M.L., Schooler C., 1986: Praca a osobowość. Studium współzależności. Przeł. i oprac. B.W. Mach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Konecki K., 1992: W japońskiej fabryce. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Maisonneuve J., 1995: Rytuały dawne i współczesne. Przeł. M. Mroczek. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Merton R.K., 2002: Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Przeł. J. Wertenstein-Żuławski, E. Morawska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Polanyi K., 2010: Wielka transformacja. Polityczne i ekonomiczne źródła naszych czasów. Przeł. M. Zawadzka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Porter A.L.,1997: Zmiany w zatrudnieniu, czyli „odtrudnienie”. W: Problemy społeczeństwa informacyjnego. Elementy analizy, ewaluacji i prognozy. Red. L.W. Zacher. Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, Warszawa, s. 172—183.
Rancew-Sikora D., Woroniecka G., Obracht-Prondzyński C., red., 2009: Kreacje i nostalgie. Antropologiczne spojrzenie na tradycje w nowoczesnych kontekstach. Warszawa: Polskie Towarzystwo Socjologiczne.
Rohlen T., 1986: Spiritual Education in Japanese Bank. W: Japanese Culture and Behavior. Eds. T.S. Lebra, W.P. Lebra. Honolulu: University of Hawaii Press, s. 307—335.
Rusek H., 2014: „Inny” Śląsk — południowe rubieże województwa śląskiego. „Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa”. T. 5. Red. E. Budzyńska, s. 42—57.
Schein E.H., 1985: Organizational Culture and Leadership. San Francisco: Jossey, Bass Publishers.
Sikorski C.,1986: Sztuka kierowania. Szkice o kulturze organizacyjnej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Centralnych Związków Zawodowych.
Sołdra-Gwiżdż T., 2017: Socjologiczny ogląd Śląska w ujęciu Jana Szczepańskiego. W: W kręgu myśli Profesora Jana Szczepańskiego. T. III. Red. D. Kadłubiec, E. Ogrodzka-Mazur, A. Kasperek. Cieszyn: Wydawnictwo Arka, s. 85—100.
Szczepański J., 1935: Socjologiczne problemy Śląska. „Zaranie Śląskie”, z. 2, s. 73—94.
Szczepański J., 1970: Elementarne pojęcia socjologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Szczepański J., 1978: Sprawy ludzkie. Warszawa: Czytelnik.
Szczepański J., 2003: Korzeniami wrosłem w ziemię. Wydano z okazji Jubileuszu 90. urodzin Profesora Jana Szczepańskiego. Ustroń: Galeria „Na Gojach”.
Szczepański J., 2009: Dzienniki z lat 1935—1945. Przepisał, opracował i wstępem opatrzył D. Kadłubiec. Ustroń: Galeria „Na Gojach”.
Szczepański J., 2013: Dzienniki z lat 1945—1968. Opracował, wstępem i przypisami opatrzył D. Kadłubiec. Ustroń: Galeria „Na Gojach”.
Świątkiewicz W., 2016: O elementarnych pojęciach socjologii czyli poukładanym społeczeństwie. W: W kręgu myśli profesora Jana Szczepańskiego. T. II. Red. D. Kadłubiec, E. Ogrodzka-Mazur, A. Kasperek. Cieszyn: Oficyna Drukarsko-Wydawnicza Akant, s. 43—48.
Świątkiewicz W., red., 1993: Społeczne problemy Górnego Śląska we współczesnych badaniach socjologicznych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Trice H., Beyer J., 1985: Using Six Organizational Rites to Change Culture. W: Gaining Control of Corporate Culture. Ed. R. Kilmann et al. San Francisco—London: Jossey, Bass Publishers, s. 367—389.
Turner B.A., 1971: Exploring the Industrial Subculture. London: The Macmilland Press Ltd.
Turner V.W., 1974: The Ritual Process: Structure and Anti-Structure. Harmondsworth: Penquin Book.
Turner V.W., 2010: Proces rytualny. Struktura i antystruktura. Przeł. E. Dżurak. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Walczak-Duraj D., 2016: Niepewność i ryzyko jako główne ramy interpretacyjne współczesnych społeczeństw. „Humanizacja Pracy”, r. 49, nr 1, s. 9—21.
Walczak-Duraj D., 2017a: Proces wykorzeniania z pracy w perspektywie społeczeństwa ponowoczesnego. W: W kręgu myśli Profesora Jana Szczepańskiego. T. III. Red. D. Kadłubiec, E. Ogrodzka-Mazur, A. Kasperek. Cieszyn: Wydawnictwo Arka, s. 59—70.
Walczak-Duraj D., 2017b: Wartości etyczne w kulturze zarządzania organizacją. „Humanizacja Pracy”, r. 50, nr 3, s. 9—26.
Walczak-Duraj D., 2019: Praca a nowe technologie. W kierunku transgresji etycznej i pracy nieodpłatnej w gospodarce cyfrowej. „Przegląd Socjologiczny”, nr 3, s. 71—94.
Westman C.N., 2011: Contemporary Studies of Ritual in Anthropology and Related Disciplines. “Reviews in Anthropology”, Vol. 40, s. 210—231.
Woś R., 2020: Czyści, że aż strach. Wywiad przeprowadzony z Johnem Danaherem. „Tygodnik Powszechny”, nr 35, s. 26—29.
Zacher L., 2013: Transformacje świata i ludzi (próba rozpoznania i interpretacji). „Transformacje”, nr 1—2(76—77), s. 2—17.
Zbiegień-Maciąg L., 1999: Kultura w organizacji. Identyfikacja kultury znanych firm. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zimoń H., 1997: Badania nad rytuałami i pojęcie rytuału. „Collectanea Theologica”, t. 67, nr 3, s. 183—190.
Znaniecki F., 1936: Social Actions. New York: Farrar & Rinehart, Inc.
Zukin S., Dimaggio P., 1990: Structures of Capital: The Social Organization of the Economy. New York: Cambridge University Press.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
