“The fate of the border land”: Cieszyn Silesia in the sociological reflection of Jan Szczepański
DOI:
https://doi.org/10.31261/GSS_SN.2021.12.12Keywords:
Cieszyn Silesia, conflict, socialization, borderline, Protestantism, Polishness, research paradigmsAbstract
The article is an attempt to reconstruct the image of Cieszyn Silesia contained in the works of Jan Szczepański. The author presents the most important elements of the image of Silesia (the Polish part of Silesia, i.e. the Silesian Voivodeship at that time) drawn by Szczepański in the interwar period, and the image of Cieszyn Silesia in the post-war period. In his opinion, the essence of Silesian reality is conflict and struggle. Treating Cieszyn Silesia as a borderland area with a strongly outlined cultural, religious (Protestant) and aesthetic distinctiveness, he argues about its Polishness, emphasizing that it is a misunderstood region in Poland. The author believes that in Jan Szczepański’s deliberations on Cieszyn Silesia, it is not possible to identify a clear “thinking style”, while Szczepański’s way of thinking about Cieszyn Silesia, despite its fragmentary nature and many understatements, is part of the two most important research paradigms identified in the sociology of Silesia: borderland and multiculturalism.
References
Archiwum Stanisława Ossowskiego, sygn. rkp. 338—339: Dziennik 1905—1962, t. 1—14. Połączone Biblioteki Wydziału Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Instytutu Filozofii i Socjologii PAN i Polskiego Towarzystwa Socjologicznego.
Chałasiński J., 1935: Antagonizm polsko-niemiecki w osadzie fabrycznej „Kopalnia” na Górnym Śląsku. „Przegląd Socjologiczny”, t. 3, s. 154—185.
Ossowski S., 1947: Zagadnienia więzi regionalnej i więzi narodowej na Śląsku Opolskim. „Przegląd Socjologiczny”, t. 9, z. 1/4, s. 73—124.
Sołdra-Gwiżdż T., 2010: Socjologia wobec Śląska-jedność czy wielość? Opole: Instytut Śląski.
Sołdra-Gwiżdż T., 2019: Socjologiczny ogląd Śląska w ujęciu Jana Szczepańskiego. W: W kręgu myśli Profesora Jana Szczepańskiego. Red. D. Kadłubiec, E. Ogrodzka-Mazur, A. Kasperek. T. 3. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 85—100.
Szczepański J., 1936: Sprawozdanie z Konkursu na życiorys Ślązaka. „Przegląd Socjologiczny”, t. 4, s. 289—291.
Szczepański J., 1934: Szramek Emil, dr: Śląsk jako problem socjologiczny. Próba analizy. Katowice 1934, str. 78 (recenzja). „Przegląd Socjologiczny”, t. 2, s. 163—164.
Szczepański J., 1935a: Socjologiczne problemy Śląska. „Zaranie Śląskie”, nr 2, s. 91—93.
Szczepański J., 1935b: Przejście z rodziny do szkoły w życiorysach młodzieży. „Przegląd Socjologiczny”, t. 3, s. 293—308.
Szczepański J., 1973: Przykład Jana Wantuły. W: Idem: Odmiany czasu teraźniejszego. Warszawa: Książka i Wiedza, s. 218—225.
Szczepański J., 1984: Korzeniami wrosłem w ziemię. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”.
Szczepański J., 1986: Los granicznej krainy [rec. W. Szewczyk, Syndrom śląski. Katowice 1985]. „Zdanie”, nr 5, s. 26.
Szczepański J., 1988: Pisma niemieckiego pastora [rec. Ks. R. Fiedler, Tam jeszcze kęs Polactwa. Opole 1987]. „Zdanie”, nr 4—5, s. 92.
Szczepański J., 1994: Nasi luteranie [rec. E. Nowicka, M. Majewska, Obcy u siebie. Warszawa 1993]. „Nowe Książki”, nr 3, s. 55.
Szczepański J., 1996: Wola trwania. O Śląsku cieszyńskim, Zaolziu i problemach pogranicza. „Śląsk”, nr 7(9), s. 18—20.
Szczepański J., 1998a: Rodziny na Zaolziu [rec. Z pracy H. Rusek, Kulturowe wzory życia polskich rodzin na Zaolziu a asymilacja. Katowice 1997]. „Nowe Książki”, nr 1, s. 50.
Szczepański J., 1998b: Polacy z Cieszyńskiego [rec. E. Buława, Pierwsi szermierze ruchu narodowego na Śląsku Cieszyńskim. Cieszyn 1997]. „Nowe Książki”, nr 4, s. 61.
Szczepański J., 1998c: Pogranicze polsko-czeskie [rec. K.D. Kadłubiec a kol. Polska Narodni mensina na Tesinsku v Ceske republice. Ostrava 1997]. „Przegląd Humanistyczny”, nr 4, s. 163.
Szczepański J., 1998c: [rec. W. Szeliga przy współudziale K.D. Kadłubca, Tam około Bogumina. Obrazy z życia autochtonicznej ludności północnego Zaolzia. Czeski Cieszyn 1997]. „Przegląd Humanistyczny”, nr 4, s. 163.
Szczepański J., 1998d: Mała Ojczyzna [rec. A. Kupiec, Połatane Żywobyci. Czeski Cieszyn 1997]. „Nowe Książki”, nr 1, s. 51.
Szczepański J., 1999: O zagadnieniach korzeni kulturowych. „Przegląd Humanistyczny”, nr 1, s. 1—4.
Szczepański J., 2013: Dzienniki z lat 1945—1968. Oprac., wstęp D. Kadłubiec. Ustroń: Galeria „Na Gojach”.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
