Komunikacja alternatywna i wspomagająca w procesie rozwoju mowy i komunikacji dzieci z zaburzeniem ze spektrum autyzmu
DOI:
https://doi.org/10.31261/LOGOPEDIASILESIANA.2020.09.14Słowa kluczowe:
zaburzenie ze spektrum autyzmu, mowa, komunikacja, wspomaganie zdolności mówienia, zastępcze sposoby komunikacjiAbstrakt
W artykule przybliżono zagadnienia dotyczące mowy i szerzej pojmowanego procesu komunikacji dzieci z zaburzeniem ze spektrum autyzmu. Scharakteryzowano prawidłowości rozwoju mowy i komunikacji dzieci z ASD. Starano się także ukazać konsekwencje zaburzonego rozwoju mowy przekładające się na funkcjonowanie psychospołeczne. Wyjaśniono, czym jest komunikacja alternatywna i wspomagająca, oraz wskazano wykorzystywane metody w terapii dzieci ze spektrum autyzmu.
Bibliografia
Błeszyński, J.J. (2010). Analiza różnicująca wybranych zespołów zaburzeń autystycznych. Zarys rewalidacji. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Błeszyński, J.J. (2014). Biologiczne uwarunkowania rozwoju komunikacji – mowy i języka dzieci z całościowymi zaburzeniami rozwoju: autyzmem i zespołami ze spektrum autyzmu. W: S. Milewski, J. Kuczkowski, K. Kaczorowska-Bray (red.), Biomedyczne podstawy logopedii (s. 311–329). Gdańsk: Harmonia Universalis.
Bobkowicz-Lewartowska, L. (2011). Autyzm dziecięcy. Zagadnienia diagnozy i terapii. Kraków: Impuls.
Borkowska, A.R., Robak, A. (2016). SLI a afazja/dysfazja rozwojowa i dziecięca afazja nabyta – ujęcie neuropsychologiczne. W: K. Kaczorowska-Bray, S. Milewski (red.), Wczesna interwencja logopedyczna (s. 247–259). Gdańsk: Harmonia Universalis.
Bronk, D., Meslin, A. (2017). Rozwój mowy u dziecka z autyzmem. W: D. Marzec, J. Miękina (red.), Autyzm wyzwaniem XXI wieku (s. 56–73). Częstochowa: Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza.
Chojnicka, I., Płoski, R. (2012). Polska wersja wywiadu do diagnozowania autyzmu ADI-R (Autism Diagnostic Interview – Revised). Psychiatria Polska, 46(2), 249–259.
Czaplewska, E. Kaczorowska-Bray, K. (2005). Kompetencja komunikacyjna i jej zaburzenia u dzieci. W: M. Młynarska, T. Smereka (red.), Logopedia. Teoria i praktyka (s. 448–454). Wrocław: A Linea.
Grabias, S. (2012). Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego. W: S. Grabias, M. Kurkowski (red.), Logopedia. Teoria zaburzeńmowy (s. 15–73). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Grycman, M. (2004). Teoretyczne podstawy komunikacji wspomagającej i alternatywnej. W: M. Grycman, A. Smyczek (red.), Wiem, czego chcę! Doświadczenia polskich terapeutów i użytkowników wspomagających sposobów porozumiewania się (AAC) (s. 13–22). Kraków: Stowarzyszenie „Mówić bez Słów”.
Hycnar-Kamińska, M. (2017). MÓWik jako narzędzie komunikacji wspomagającej i alternatywnej. W: D. Marzec, J. Miękina (red.), Autyzm wyzwaniem XXI wieku (s. 106–117). Częstochowa: Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza.
Iwańczak, H. (2017). Mowa i komunikacja w autyzmie. W: D. Marzec, J. Miękina (red.), Autyzm wyzwaniem XXI wieku (s. 74–86). Częstochowa: Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza.
Janik, I. (2012). Mutyzm dziecięcy. W: J. Skibicka, D. Larysz (red.), Neurologopedia w teorii i praktyce. Wybrane zagadnienia diagnozy i terapii dziecka (s. 79–94). Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe Akademii Techniczno-Humanistycznej.
Kaczmarek, B.B. (2014). Zamiast wstępu. Koncepcje polskiego programu Makaton. W: B.B. Kaczmarek (red.), Makaton w rozwoju osób ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi (s. 13–37). Kraków: Impuls.
Kaniecka, K. (2008). Picture Communication Symbols. W: J.J. Błeszyński (red.), Alternatywne i wspomagające metody komunikacji (s. 353–362). Kraków: Impuls.
Kielar-Turska, M. (2012). Rozwój sprawności językowych i komunikacyjnych. W: E. Czaplewska, S. Milewski (red.), Diagnoza logopedyczna. Podręcznik akademicki (s. 15–63). Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Krzemiński, M. (2015). Komunikacja, emocje, stres, asertywność i empatia. Student wobec wyzwań współczesności. Włocławek: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej.
Lipski, W. (2015). Standard postępowania logopedycznego w przypadku autyzmu. W: S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego (s. 461–516). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Loebl, W. (2008). Szkic rozwoju wspomagającej i alternatywnej komunikacji w Polsce. W: J.J. Błeszyński (red.), Alternatywne i wspomagające metody komunikacji (s. 21–31). Kraków: Impuls.
Minczakiewicz, E.M. (2001). Edukacyjny i pragmatyczny aspekt rozwoju komunikacji u dzieci ze sprzężonymi zaburzeniami rozwoju. W: E.M. Minczakiewicz (red.), Komunikacja – mowa – język w diagnozie i terapii zaburzeń rozwoju u dzieci i młodzieży niepełnosprawnej (s. 26–39). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Obrębowski, A. (2014). Biologiczne podstawy mowy. W: S. Milewski, J. Kuczkowski, K. Kaczorowska-Bray (red.), Biomedyczne podstawy logopedii (s. 23–35). Gdańsk: Harmonia Universalis.
Olechnowicz, H. (2012). Jak uwolnić w dzieciach z autyzmem wrodzone wzorce przywiązania? W: H. Olechnowicz, R. Wiktorowicz (red.), Dziecko z autyzmem. Wyzwalanie potencjału rozwojowego (s. 23–32). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Panasiuk, J. (2016a). Neurologiczne uwarunkowania rozwoju mowy. W: K. Kaczorowska-Bray, S. Milewski (red.), Wczesna interwencja logopedyczna (s. 36–51). Gdańsk: Harmonia Universalis.
Panasiuk, J. (2016b). Specyficzne zaburzenia rozwoju mowy w diagnozie i terapii logopedycznej. W: K. Kaczorowska-Bray, S. Milewski (red.), Wczesna interwencja logopedyczna (s. 211–246). Gdańsk: Harmonia Universalis.
Patrzykont, K. (2017). Praktyczne wykorzystanie systemów komunikacji alternatywnej na zajęciach szkolnych i terapeutycznych. W: D. Marzec, J. Miękina (red.), Autyzm wyzwaniem XXI wieku (s. 143–150). Częstochowa: Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza.
Pilch, A. (2004). Rozmawiamy gestami. W: M. Grycman, A. Smyczek (red.), Wiem, czego chcę! Doświadczenia polskich terapeutów i użytkowników wspomagających sposobów porozumiewania się (AAC) (s. 75–84). Kraków: Stowarzyszenie „Mówić bez Słów”.
Pisula, E. (2012). Autyzm. Od badań mózgu do praktyki psychologicznej. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Przybyla, O. (2015). Motoryczne zdolności koordynacyjne w świetle badań nad mową. W: S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray (red.), Metodologia badań logopedycznych z perspektywy teorii i praktyki (s. 322–363). Gdańsk: Harmonia Universalis.
Rynkiewicz, A., Kulik M. (2013). Wystandaryzowane, interaktywne narzędzia do diagnozy zaburzeń ze spektrum autyzmu a nowe kryteria diagnostyczne DSM-5. Psychiatria, 10(2), 41–48.
Smyczek, A. (2008). Zastosowanie wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (AAC approach) w terapii małych dzieci zagrożonych poważnymi zaburzeniami w porozumiewaniu się. W: J.J. Błeszyński (red.), Alternatywne i wspomagające metody komunikacji. Kraków: Impuls.
Stecko, E. (2002). Zaburzenia mowy u dzieci – wczesne rozpoznawanie i postępowanie logopedyczne. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Twardowski, A. (2002). Kształtowanie dialogowej kompetencji komunikacyjnej u uczniów niepełnosprawnych intelektualnie. Kalisz–Poznań: Wydawnictwo Instytutu Pedagogiczno-Artystycznego UAM.
Winczura, B. (2013). Zaburzenia rozwoju mowy i komunikacji u małych dzieci z autyzmem. Dylematy wczesnej diagnozy autyzmu. W: B. Winczura (red.), Dzieci o specjalnych potrzebach komunikacyjnych. Diagnoza – edukacja – terapia (s. 35–51). Kraków: Impuls.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
