Sprawność narracyjna w chorobie alkoholowej
Abstrakt
Narrative Abilities in Alcohol Use DisorderAlcohol dependence is a chronic disease causing multiple‑system and multiorgan damage. Toxic effects of alcohol on the central nervous system lead to a permanent decrease in the number and size of neurons and neuronal connections, especially in the frontal structures, limbic system and cerebellum, and consequently to cognitive disorders, including executive functions and memory, as well as disorders in the processing of emotional information. The resulting cognitive dysfunctions affect the way in which reality is understood and the ability to present it in linguistic behaviour. Speech disorders in alcohol addicts can be diagnosed by assessing the narrative skills that reflect human knowledge of the world, i.e. the cognitive representation of the world.
Key words: alcoholism, cognitive functions, executive functions, cognitive function disorders, narration, narrative efficiency
Bibliografia
Bartmiński J., Panasiuk J.: Stereotypy językowe. W: Współczesny język polski. Red. J. Bartmiński. Lublin, Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej 2011, s. 368–395.
Bechara A. et al.: Decision‑making deficits, linked to a dysfunctional ventromedial prefrontal cortex, revealed in alcohol and stimulant abusers. “Neuropsychology” 2001, no. 39, s. 376–389.
Bergman H. et al.: Alcohol‑induced cognitive impairment is reversible. Neuropsychological tests but not MRT show improvement after abstinence. “Lakartidn” 1998, no. 95, s. 4231–4236.
Blume A.W., Schmaling K.B., Marlatt G.A.: Memory, executive cognitive function, and readiness to change drinking behavior. “Addictive Behaviors” 2005, no. 30, s. 301–314.
Bochenek A., Reicher M.: Anatomia człowieka. T. 4: Układ nerwowy ośrodkowy. Warszawa, Państwowe Zakłady Wydawnictw Lekarskich 1981, s. 368.
Bokus B.: Świat fabuły w narracji dziecięcej. Warszawa, Energeia 2000.
Bokus B.: Tworzenie opowiadań przez dzieci. O linii i polu narracji. Kielce, Energeia 1991.
Chomsky N.: Zagadnienia teorii składni. Przeł. I. Jakubczak. Wrocław, Ossolineum 1982.
Crews F.T. et al.: Alcoholic neurobiology: changes in dependence and recovery. “Alcoholism: Clinical and Experimental Research” 2005, no. 29, s. 1504–1513.
Cunha P.J., Novaes M.A.: Neurocognitive assessment in alcohol abuse and dependence: implications for treatment. “Revista Brasileira de Psiquiatria” 2004, vol. 26, s. 23–27.
D’Angelo E., Casali S.: Seeking a unified framework for cerebellar function and dysfunction: from circuit operations to cognition. “Front Neural Circuits” 2012, no. 6, s. 116.
Dao‑Castellana M.H. et al.: Frontal dysfunction in neurologically normal chronic alcoholic subjects: metabolic and neuropsychological findings. “Psychological Medicine” 1998, no. 28, s. 1039–1048.
Drake A.I. et al.: Cognitive recovery with abstinence and its relationship to family history for alcoholism. “Journal of Studies on Alcohol and Drugs” 1995, no. 56, s. 104–109.
Edelman G.M.: Przenikliwe powietrze, jasny ogień. O materii umysłu. Przeł. J. Rączaszek. Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy 1998.
Foniatria kliniczna. Red. A. Pruszewicz. Warszawa, Państwowe Zakłady Wydawnictw Lekarskich 1992.
Gabryelewicz T.: Łagodne zaburzenia poznawcze. „Postępy Nauk Medycznych” 2011, nr 8 (24), s. 688–691.
Goldstein K.: Language and Language Disturbances. New York, Ronald Press 1948.
Grabias S.: Język w zachowaniach społecznych. Lublin, Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej 2003.
Grabias S.: Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego. W: Logopedia. Teoria zaburzeń mowy. Red. S. Grabias, M. Kurkowski. Lublin, Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej 2012, s. 15–72.
Grabias S., Kurkowski Z.M., Woźniak T.: Logopedyczny test przesiewowy dla dzieci w wieku szkolnym. Lublin, Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej 2002.
Imaging and Alcoholism: A Window on the Brain. “Alcohol Alert” April 2000, no. 47, https://pubs.niaaa.nih.gov/publications/aa47.htm [data dostępu: 2.04.2017]. Por. Techniki obrazowania a alkoholizm. Podglądanie pracy mózgu. Przeł. M. Ślósarska. „Alkohol i Nauka” 2000, nr 9, http://www.psychologia.edu.pl/czytelnia/51‑alkohol‑i‑nauka/263‑techniki‑obrazowania‑a‑alkoholizm‑podgladanie‑pracy‑mozgu.html [data dostępu: 2.04.2017].
Joyce E.M., Robbins T.W.: Memory deficits in Korsakoff and non‑Korsakoff alcoholics following alcohol withdrawal and the relationship to length of abstinence. “Alcohol and Alcoholism” 1993, issue 2, s. 501–505.
Kaczmarek B.: Płaty czołowe a język i zachowanie człowieka. Lublin, Linea 1993.
Kopera M., Wojnar M., Szelenberger W.: Czynniki wpływające na funkcjonowanie poznawcze u osób uzależnionych od alkoholu. „Alkoholizm i Narkomania” 2011, nr 1 (24), s. 39–52.
Lakoff G., Johnson M.: Metafory w naszym życiu. Przekład i wstęp T.P. Krzeszowski. Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy 1988.
Lamendella J.T.: The Limbic System in Human Communication. “Studies in Neurolinguistics” 1977, no. 3, s. 157–222.
Lezak M.: Neuropsychological assessment. New York, Oxford University Press 1995.
Noël X. et al.: Contribution of frontal cerebral blood flow measured by 99mTcbicisate SPECT and executive function deficits to predicting treatment outcome in alcohol‑dependent patients. “Alcohol and Alcoholism” 2002, issue 37, s. 347–354.
Nowakowska K., Jabłkowska K., Borkowska A.: Zaburzenia funkcji poznawczych pacjentów uzależnionych od alkoholu. „Psychiatria Polska” 2007, nr 5 (41), s. 693–703.
Obuchowski K.: Kody orientacji i struktura procesów emocjonalnych. Warszawa, PWN 1970.
O’Neill J., Cardenas V.A., Meyerhoff D.J.: Effects of abstinence on the brain: quantitative magnetic resonance imaging and magnetic resonance spectroscopic imaging in chronic alcohol abuse. “Alcoholism: Clinical and Experimental Research” 2001, no. 25, s. 1673–1682.
Panasiuk J.: Afazja a interakcja. TEKST – metaTEKST – konTEKST. Lublin, Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej 2012.
Parsons O.A.: Alcohol abuse and alcoholism. W: Neuropsychology for Clinical Practice. Red. S.J. Nixon. Washington DC, American Psychological Press 1996, s. 175–201.
Parsons O.A.: Neurocognitive deficits in alcoholics and social drinkers: A continuum? “Alcoholism: Clinical and Experimental Research” 1998, no. 22, s. 954–961.
Pawłow I.P.: Wykłady o czynności mózgu. Przeł. S. Miller. Oprac. J. Konorski. Warszawa, Państwowe Zakłady Wydawnictw Lekarskich 1951.
Pfefferbaum A., Desmond J.E., Galloway C.: Reorganization of frontal systems used by alcoholics for spatial working memory: An fMRI study. “Neuroimage” 2001, no. 13, s. 1–14.
Pierucci‑Lagha A., DerouesnÉ C.: Alcoholism and aging. 2: Alcoholic dementia or alcoholic cognitive impairment? „Psychology. Neuropsychiatry” 2003, no. 1, s. 237–249.
Rosenbloom M.J. et al.: Persistent cognitive deficits in community‑treated alcoholic men and women volunteering for research: limited contribution from psychiatric comorbidity. “Journal of Studies on Alcohol and Drugs” 2005, no. 66, s. 254–265.
Ryszkowski A. et al.: Objawy i skutki nadużywania alkoholu. “Journal of Clinical Healthcare” 2015, no. 1, s. 2–6.
Schmahmann J.D., Sherman J.C.: The cerebellar cognitive affective syndrome. “Brain” 1998, no. 121, s. 561–579.
Starowicz‑Filip A. et al.: Rola móżdżku w regulacji funkcji poznawczych – ujęcie neuropsychologiczne. „Neuropsychiatria i Neuropsychologia” 2013, nr 8 (1), s. 24–31.
Sullivan E.V. et al.: Longitudinal changes in cognition, gait, and balance in abstinent and relapsed alcoholic men: relationships to changes in brain structure. “Neuropsychology” 2000, no. 14, s. 178–188.
Tedesco A.M. et al.: The cerebellar cognitive profile. „Brain” 2011, no. 134, s. 3672–3683.
Timmann D., Daum I.: Cerebellar contributions to cognitive functions: a progress report after two decades of research. “Cerebellum” 2007, no. 6, s. 159–162.
Tirapu‑Ustarroz J. et al.: Cerebellar contributions to cognitive process: current advances. “Revista de Neurologia” 2011, no. 53, s. 301–315.
Trzebiński J.: Narracyjne konstruowanie rzeczywistości. W: Narracja jako sposób rozumienia świata. Red. J. Trzebiński. Gdańsk, Gdańskie Wydaw. Psychologiczne 2002, s. 17–42.
Trzebiński J.: Autonarracje nadają kształt życiu człowieka. W: Narracja jako sposób rozumienia świata. Red. J. Trzebiński. Gdańsk, Gdańskie Wydaw. Psychologiczne 2002, s. 43–80.
Villee C.A.: Biologia. Cambridge, Harvard University Medical School 1977, s. 545.
Woronowicz B.T.: Alkoholizm jest chorobą. Warszawa, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 1998.
Woronowicz B.T.: Bez tajemnic o uzależnieniach i ich leczeniu. Warszawa, Instytut Psychiatrii i Neurologii 2001.
Woźniak T.: Narracja w schizofrenii. Lublin, Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej 2005.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
