Procedura BID jako narzędzie do oceny procesów fonologicznych w przypadku dzieci dwujęzycznych
DOI:
https://doi.org/10.31261/LOGOPEDIASILESIANA.2021.10.02.02Słowa kluczowe:
dwujęzyczność, BID, procesy fonologiczne, diagnoza, interpretatorAbstrakt
Artykuł przedstawia procedurę BID (ang. briefing, interaction, debriefing) jako użyteczne narzędzie dla logopedów, którzy stykają się z problematyką prawidłowej diagnozy podsystemów i sprawności językowych u dwujęzycznych dzieci. Przykładem wykorzystania BID jest ocena procesów fonologicznych u dzieci reprezentujących dwujęzyczność ukraińsko-polską. Dzięki procedurze BID udało się przeprowadzić dwujęzyczną diagnozę i spośród zebranych danych wyodrębnić procesy rozwojowe, interferencje oraz procesy nietypowe. Niniejszy tekst podkreśla również współpracę logopedy z interpretatorem, czyli neofilologiem języka ukraińskiego, umożliwiającym dokonanie interpretacji zebranych dwujęzycznych danych językowych.
Bibliografia
Bauman-Waengler, J. (2012). Articulatory and phonological impairments: a clinical focus. Boston, MA: Pearson Education.
Bee Chin, N., Wigglesworth, G. (2007). Describing bilingualism. W: N. Bee Chin, G. Wigglesworth (eds.), Bilingualism. An advanced resource book (s. 3–18). London: Routledge.
Billewicz, G., Zioło, B. (2012). Kwestionariusz badania mowy. Kraków: Impuls.
Błasiak-Tytuła, M. (2017). Kształtowanie się i rozwój mowy dziecka dwujęzycznego. W: E. Jeżewska-Krasnodębska, B. Skałbani (red.), Diagnoza i terapia w pracy logopedy i nauczyciela terapeuty: konteksty teoretyczne i praktyka (s. 247–256). Kraków: Impuls.
Błasiak-Tytuła, M. (2018). Terapia logopedyczna dwujęzycznego dziecka z autyzmem. Studia Pragmalingwistyczne, 10, 197–208.
Błasiak-Tytuła, M. (2019). Mowa dzieci dwujęzycznych. Norma i zaburzenia. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Błasiak-Tytuła, M, Orłowska-Popek, Z. (2017). Technika programowania języka (pierwszego i drugiego) w pracy z dzieckiem bilingwalnym. W: M. Rutkiewicz–Hanczewska, J. Sławek, E. Kaptur (red.), Mózg – język – komunikacja (s. 41–54). Poznań: Rys.
Bryndal, M. (2013). Fonologiczna interpretacja procesów doskonalenia wymowy dziecięcej na tle współczesnych teorii fonologicznych. Gliwice: Fonem.eu.
Cheng, L. (1997). Diversity: challenges and implications for assessment. Journal of Children’s Communication Development, 19(1), 55–62.
Cheng, L. (2007). Improve your assessment of bilingualclients with communication disorders. Therapy Insider, 37, 10.
Cieszyńska-Rożek, J. (2012). Rozwój mowy polskich dzieci na obczyźnie – zjawiska normatywne czy zaburzenia rozwojowe? W: M. Michalik, A. Siudak, Z. Orłowska-Popek (red.), Diagnoza różnicowa zaburzeń komunikacji językowej (s. 67–82). Kraków: Collegium Columbinum.
Cieszyńska-Rożek, J. (2014). Zaburzenia rozwoju języka polskich dzieci za granicą. W: D. Praszałowicz, M. Łużniak-Piecha, M. Kulpińska (red.), Młoda polska emigracja w UE jako przedmiot badań psychologicznych, socjologicznych i kulturowych. http://www.euroemigranci.pl/dokumentacja.html [data dostępu: 1.06.2021].
Czaplewska, E. (red.). (2018). Logopedia międzykulturowa (s. 209–234). Gdańsk: Harmonia.
De Lamo White, C., Jin, L. (2011). Evaluation of speech and language assessment approaches with bilingual children. International Journal of Language & Communication Disorders, 46(6), 613–662.
Dębski, R., Młyński, R., Redkva, M. (2020). The phonological skills of bilingual preschool children speaking Polish and Ukrainian in Poland. International Journal of Bilingual Education and Bilingualism. https://doi.org/10.1080/13670050.2020.1791047.
Gaweł, K., Langdon, H., Węsierska, K. (2015). Współpraca polskiego logopedy z tłumaczem – potrzeby, możliwości i perspektywy. Neurolingwistyka Praktyczna, 1, 50–65.
Goldstein, B., Kohnert, K. (2005). Speech, language, and hearing in developing bilinguals: Current findings and future directions. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 36, 264–267.
Gutierrez-Clellen, V., Peña, E. (2001). Dynamic assessment of diverse children. Language, speech, and hearing services in schools, 31(4), 212–224.
Jaroszewicz, M. (2018). Migracje z Ukrainy do Polski. Stabilizacja trendu. Warszawa: Ośrodek Studiów Wschodnich.
Jassem, W. (2003). Polish. Journal of the International Phonetic Association, 33(1), 103– 107.
Kohnert, K., Medina, A. (2009). Bilingual children and communication disorders. A 30-year research
retrospective. Seminars in Speech and Language, 30(4), 219–233.
Kohnert, K. (2013). Language disorders in bilingual children and adults. San Diego: Plural Publishing.
[Korol, A.] Король, A. (2017). Мовленнєва картка з картинками. Логопедичне обстеження рівня мовленнєвого розвитку дитини. Тернопіль: Мандрівець.
Langdon, H. (2002).Interpreters and translators in communication disorders. California: Thinking-Publication.
Langdon, H., Cheng, L. (2002). Collaborating with interpreters and translators: A guide for communication disorders professionals. Eau Claire, WI: Thinking Publications.
Langdon, H., Gaweł, K., Węsierska, K. (2018). Diagnozowanie zaburzeń w komunikacji językowej u osób bilingwalnych–praca w zespole logopedy i tłumacza. W: E. Czaplewska (red.), Logopedia międzykulturowa (s. 209–234). Gdańsk: Harmonia.
Langdon, H., Saenz, T. (2016). Working with interpreters and translators. San Diego: Plural Publishing Inc.
Lidz, C., Peña, E. (1996). Dynamic assessment: the model, its relevance as a nonbiased approach, and it’s application to Latino American preschool children. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 27(4), 367–372.
Łobacz, P., (1996). Polska fonologia dziecięca. Studia fonetyczno-akustyczne. Warszawa: Energeia.
Młyński, R., Redkva, M. (2019). Diagnoza logopedyczna kompetencji językowych u wielojęzycznych dzieci z Ukrainy. Logopedia Silesiana,8, 282–294. https://doi.org/10.31261/LOGOPEDIASILESIANA.2019.08.18.
Paul, D., Ashby, T., McNielly, L., Ritch, S. (2021). Support personel in audiology and speech language pathology. W: M. Hudson, M. Deruiter (eds.), Professional issues in speech language pathology and audiology (s. 249–227). San Diego: Plural Publishing,
Peña, E., Quinn, R., Iglesias, A. (1992). The application of dynamic assessment: a nonbiased procedure. Journal of Special Education, 26(3), 269–280.
Pert, S., Bradley, B. (2018). Clinical Guidelines for Speech and Language Therapists: Bilingualism. Working with bilingual clients/patients with speech, language and communication needs. https://www.rcslt.org/clinical_resources/bilingualism/bilingualism_overview [data dostępu: 7.06.2021].
Pluta-Wojciechowska, D. (2017). Dyslalia obwodowa. Diagnoza i terapia logopedyczna wybranych form zaburzeń. Bytom: Ergo-Sum.
Pompino-Marshall, B., Steriopolo, E., Żygis, M. (2017). Ukrainian. Journal of the International Phonetic Association, 47(3), 349–357.
Syrnyk, M. (2017). Polityka oświatowa wobec migrantów – dzieci i uczniowie z Ukrainy w Polsce. Acta Politica Polonica, 2(40), 53–72.
[Szeremet, M.K.] Шеремет, M.K. (red.), (2014). Логопедія. Підручник. Київ: Слово.
Tarkowski, Z., Majewska-Tworek, A. (2018). Terapia logopedyczna dziecka dwujęzycznego. W: A. Domagała, U. Mirecka (red.), Metody terapii logopedycznej (s. 261–286). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Tarkowski, Z., Wiewióra, D. (2017). Bilingwizm a rozwój mowy dziecka. W: S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray, B. Kamińska (red.), Studia logopedyczno-lingwistyczne: księga jubileuszowa z okazji 70-lecia Profesora Edwarda Łuczyńskiego (s. 109–129). Gdańsk: Harmonia.
Ukrainetz, T., Harpell, S., Walsh, C., Coyle, C. (2000). A preliminary investigation of dynamic assessment with native American kindergartners. Language, Speech and Hearing Services in Schools, 31, 142–154.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
