Specyfika rozwoju mowy u osób z zespołem Downa
DOI:
https://doi.org/10.31261/LOGOPEDIASILESIANA.2022.11.02.02Słowa kluczowe:
zespół Downa, trisomia 21, rozwój umiejętności komunikacyjnychAbstrakt
Zespół Downa jest najlepiej i najwcześniej rozpoznawalnym zespołem genetycznym. Osoby z zespołem Downa cechują wieloukładowe strukturalne i funkcjonalne nieprawidłowości (m.in. wrodzone choroby i wady serca, zaburzenia słuchu i wzroku), ujawniające się w ciągu życia, oraz charakterystyczny fenotyp. Do cech fenotypowych zalicza się m.in. opóźniony rozwój psychoruchowy. Dzieci z tym syndromem wykazują specyficzny profil przyswajania umiejętności komunikacyjnych. Poziom rozwoju kompetencji komunikacyjnej osiągany przez dzieci z ZD jest swoisty, odmienny niż w wypadku innych zaburzeń neurorozwojowych, różny w stosunku do poziomu osiąganego przez dzieci o podobnym poziomie funkcjonowania poznawczego, lecz u których problemy w tym zakresie mają inną etiologię. W artykule podjęto próbę scharakteryzowania czynników kształtujących bazę rozwoju mowy w tej grupie oraz wskazania cech charakterystycznych komunikacji osób z zespołem Downa.
Bibliografia
Abbeduto, L., McDuffie, A. (2014). Zespoły genetyczne związane z niepełnosprawnością intelektualną. W: C. L. Armstrong, L. Morrow (red.), Neuropsychologia medyczna (B. Mroziak, tłum., t. 1, s. 305–350). Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Abbeduto, L., Murphy, M. M. (2004). Language, social cognition, maladaptive behavior, and communication in Down syndrome and fragile X syndrome. W: M. L. Rice, S. F. Warren (eds.), Developmental language disorders: From phenotypes to etiologies (s. 77–98). Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
Abbeduto, L., Warren, S. F., Conners, F. A. (2007). Language development in Down syndrome: From the prelinguistic period to the acquisition of literacy. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 13, 247–261.
Abeleira, M. T., Outumuro, M., Diniz, M., Limeres, J., Ramos, I., Diz, P. (2015). Morphometry of the hard palate in Down’s syndrome through CBCT – image analysis. Orthodontics and Craniofacial Research, 18, 212–220.
Antonarakis, S. E., Epstein, D. J. (2006). The challenge of Down syndrome. Trends in Molecular Medicine, 12, 473–479.
Berglund, E., Eriksson, M., Johansson, I. (2001). Parental reports of spoken language skills in children with Down syndrome. Journal of Speech and Hearing Research, 44(1), 179–191.
Berry-Kravis, E., Myers, K., Roizen, N. J. (2019). Down syndrome and fragile X syndrome. W: M. L. Batshaw, N. J. Roizen L., Pellegrino (eds.), Children with disabilities. Eighth edition (s. 265–284). Paul H. Brookes Publishing Co.
Blankenship, K. M., Weston, Ch. (2012). Syndromes of intellectual disability. W: J. P. Gentile, P. M. Gillig (eds.), Psychiatry of intellectual disability (s. 338–365). John Wiley & Sons, Ltd.
Caselli, C. M., Vicari, S., Longobardi, E., Lami, L., Pizzoli, C., Stella, G. (1998). Gestures and words in early development of children with Down syndrome. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 41, 1125–1135.
Clarke, D. (2006). Common syndromes and genetic disorders. W: A. Roy, M. Roy, D. Clarke (eds.), The psychiatry of intellectual disability (s. 63–80). Radcliffe Publishing.
Deb, S., Hare, M., Prior, L. (2007). Symptoms of dementia among adults with Down’s syndrome: A qualitative study. Journal of Intellectual Disability Research, 51(9), 726–739.
Dodd, B., Crosbie, S. (2011). Language and cognition: Evidence from disordered language. W: U. Goswami (ed.), The Wiley-Blackwell handbook of childhood cognitive development (s. 605–625). Wiley-Blackwell.
Dykens, E. M. (2007). Psychiatric and behavioral disordersin persons with Down syndrome. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 13, 272–278.
Dykens, E. M., Shah, B., Sagun, J., Beck, T., King, B. H. (2002). Maladaptive behaviour in children and adolescents with Down’s syndrome. Journal of Intellectual Disability Research, 46, 484–492.
Dytrych, G. E. (2015). Wpływ stymulacji metodą Vojty na rozwój psychoruchowy dzieci z zespołem Downa. Neurologia Dziecięca, 24(48), 29–35.
Gerenser, J., Forman, B. (2007). Speech and language deficits in children with developmental disabilities. W: J. W. Jacobson, J. A. Mulick, J. Rojahn (eds.), Handbook of intellectual and developmental disabilities: Issues on clinical child psychology (s. 563–580). Springer.
Griffer, M. R. (2012). Language and children with intellectual disabilities. W: V. A. Reed (ed.), An introduction to children with language disorders (s. 229–272). Pearson.
Griffer, M. R., Ramachandra, V. (2012): Language and other special populations of children. W: V. A. Reed (ed.), An introduction to children with language disorders. Fouth edition (s. 412–437). Pearson.
Guimaraes, C. V., Donnelly, L. F., Shott, E. S., Amin, R. S., Kalra, M. (2008). Relative rather than absolute macroglossia in patients with Down syndrome: Implications for treatment of obstructive sleep apnea. Pediatric Radiology, 38, 1062–1067.
Joint Committee on Infant Hearing (2000). Year 2000 position statement: Principles and guidelines for early hearing detection and intervention programs. Pediatrics, 106, 798–816.
Jones, K. L., Crandall Jones, M., Del Campo, M. (2013). Smith’s recognizable patterns of human malformation. Seventh Edition. Elsevier.
Kaczorowska-Bray, K. (2021). Dziecko z niepełnosprawnością intelektualną w przedszkolu i na etapie edukacji wczesnoszkolnej. W: A. Domagała, U. Mirecka (red.), Logopedia przedszkolna i wczesnoszkolna. T. 2: Diagnozowanie i terapia zaburzeń mowy (s. 454–497). Harmonia Universalis.
Kaczorowska, N., Kaczorowski, K. (2020). Pacjenci z zespołem Downa w aspekcie ortodontycznym. Stomatologia po Dyplomie, 11–12.
Kułakowska, Z. (2003). Wczesne uszkodzenie dojrzewającego mózgu. Od neurofizjologii do rehabilitacji. Folium.
Kumin, L. (1994). Intelligibility of speech in children with Down syndrome in natural settings: Parents’ perspective. Perceptual and Motor Skills, 78, 307–313.
Kumin, L., Councill, C., Goodman, M. (1995). The pacing board: A technique to assist the transition from single word to multiword utterances. Infant-Toddler Intervention, 5, 23–29.
Larysz, D., Lubowiecka, K. (2014) Neuropsychologiczne uwarunkowania zespołu Downa. Logopedia Silesiana, 3, 125–132.
Laws, G., Bishop, D. V. M. (2003). A comparison of language abilities in adolescents with Down syndrome and children with specific language impairment. Journal of Speech, Language and Hearing Research, 46, 1324–1339. https://doi.org/10.1044/1092-4388(2003/103)
Masgutova, S., Akhmatova, N., Sadowska, L. (2016). Reflex profile of children with Down syndrome improvement of neurosensorimotor development using the MNRI® Reflex Integration Program. International Journal of Neurorehabilitation. https://www.researchgate.net/publication/298336481_Reflex_Profile_of_Children_with_Down_Syndrome_Improvement_of_Neurosensorimotor_Development_Using_the_MNRIR_Reflex_Integration_Program.
Matthews-Brzozowska, T., Walasz, J., Matthews, Z. (2009). Zespół Downa – wczesna terapia ortodontyczna płytką stymulacyjną Castillo-Moralesa. Nowiny Lekarskie, 78(3–4), 253–255.
McDuffie, A., Abbeduto, L. (2009). Language disorders in children with mental retardation of genetic origin: Down syndrome, fragile X syndrome, and Williams syndrome. W: R. G. Schwartz (ed.), Handbook of Child Language Disorders (s. 44–66). Psychology Press.
Monner Diéguez, A. (2008). Macroglossia and Down syndrome. International Medical Journal on Down Syndrome, 12(3), 17.
Olchowik, B., Sendrowski, K., Śmigielska-Kuzia, J., Jakubiuk-Tomaszuk, A., Sobaniec, P. (2012). Neurofizjologiczne podłoże hipotonii mięśniowej w zespole Downa. Neurologia Dziecięca 21(43), 65–69.
Payne, V. G., Yan, J. H., Block, M. (2010). Human motor development in individuals with and without disabilities. Nova Science Publishers, Inc.
Prawidiastuti, R., Sasmita, I. S., Herdiyati, Y., Indriyanti, R., Soewondo, W. (2018). Prevalence of macroglossia in children with Down syndrome in dental and oral hospital of unpad FKG. Journal of International Dental and Medical Research 3.
Rasmussen, P., Borjesson, O., Wentz, E., Gillberg, C. (2001). Autistic disorders in Down syndrome: Background factors and clinical correlates. Developmental Medicine and Child Neurology, 43, 750–754.
Richards, C., Jones, C., Groves, L., Moss, J., Oliver, C. (2015). Prevalence of autism spectrum disorder phenomenology in genetic disorders: A systematic review and meta-analysis. Lancet Psychiatry, 2, 909–916.
Roberts, J. E., Chapman, R. S., Martin, G. E., Moskowitz, L. (2008). Language of preschool and school-age children with Down syndrome and fragile X syndrome. W: J. E. Roberts, R. S. Chapman, S. F. Warren (eds.), Speech and language development and intervention in Down syndrome and fragile X syndrome (s. 77–115). Paul Brookes Publishing.
Roberts, J. E., Price, J., Malkin, C. (2007). Language and communication development in Down syndrome. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 13, 26–35.
Roizen, N. J. (2003). The early interventionist and the medical problems of the child with Down syndrome. Infants & Young Children 16(1), 88–95.
Short-Meyerson, K., Benson, G. (2014). Intellectual disability and communication. W: L. Cummings (ed.), The Cambridge handbook of communication disorders (s. 109–124). Cambridge University Press.
Smith, M. (2006). Mental retardation and developmental delay. Genetic and epigenetic factors. Oxford University Press.
Szymańska, K., Szczepanik, E. (2017). Opóźnienie rozwoju psychoruchowego. W: B. Steinborn (red.), Neurologia wieku rozwojowego (s. 28–48). PZWL.
Tager-Flusberg, H. (2007). Atypical language development: Autism and other neurodevelopmental disorders. W: E. Hoff, M. Shatz (eds.), Blackwell handbook of language development (s. 432–453). Blackwell Publishing.
Volkmar, F. R., Dykens, E. M., Hodapp, R. M. (2018). Intellectual disability. W: A. Martin, R. A. Ritvo,
M. H. Bloch, F. R. Volkmar (eds.), Lewis’s child and adolescent psychiatry: A comprehensive textbook (s. 1197–1223). Wolters Kluwer.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
