Motywacja i motywowanie w terapii logopedycznej. Implikacje praktyczne
DOI:
https://doi.org/10.31261/LOGOPEDIASILESIANA.2023.12.01.01Słowa kluczowe:
motywacja, motywacja wewnętrzna, zmiana zachowań, skuteczność działania, dialog motywujący, terapia logopedycznaAbstrakt
W artykule przedstawiono opis wybranych teorii motywacji oraz modeli teoretycznych z nią związanych, a także czynników psychologicznych i społecznych wpływających na motywację do działania (jego podjęcia i utrzymania), ze szczególnym uwzględnieniem motywacji i czynników mających wpływ na skuteczność terapii logopedycznej. Opisano czynniki zewnętrzne (forma i rodzaj oddziaływań w ramach terapii), wewnętrzne (zasoby psychologiczne i intelektualne) oraz pośredniczące (płeć, wiek i miejsce zamieszkania). Analizie poddano wyniki różnorodnych badań w tym zakresie. Uwagę poświęcono zwłaszcza strategiom rozbudzania motywacji wewnętrznej. Opisana została również koncepcja dialogu motywującego (DM), z uwzględnieniem krótkich interwencji i protokołu sesji w ramach terapii wzmacniającej motywację (MET), który może być stosowany w zwiększaniu wśród pacjentów motywacji do terapii.
Bibliografia
Abrahamsson, M., Milgard, M., Havstam, Ch., & Tuomi, L. (2018). Effects of voice therapy: a comparison between individual and group therapy. Journal of Voice, 32(4), 437–442. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2017.06.008
Behrman, A. (2006). Facilitating behavioral change in voice therapy: the relevance of motivational interviewing. American Journal of Speech-Language Pathology, 15(3), 215–225. https://doi.org/10.1044/1058-0360(2006/020)
Boswell, J. F. (2017). Włączanie elementu zwiększającego motywację do ujednoliconego protokołu transdiagnostycznej terapii zaburzeń emocjonalnych. In: H. Arkowitz, W. R. Miller & S. Rollnick (eds.), Dialog motywujący w terapii problemów psychologicznych (pp. 55–80). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Bridgman, T., Cummings, S., & Ballard, J. (2018). Who built Maslow’s pyramid? A history of the creation of management studies’ most famous symbol and its implications for management education. Academy of Management Learning & Education, 18(1), 81–98. https://doi.org/10.5465/amle.2017.0351
Carver, Ch. S., & Scheier, M. F. (1982). Control theory: a useful conceptual framework for personality social, clinical and health psychology. Psychological Bulletin, 92, 111–135.
Chęciek, M., & Bijak., M. (2015) Fragmentaryczne wyniki badań nad motywacją do terapii jąkania uczniów szkoły średniej. Logopedia Silesiana, 4, 158–169.
Chrupała-Pniak, M., & Grabowski D. (2016). Skala motywacji zewnętrznej i wewnętrznej do pracy (WEIMS-PL): Wstępna charakterystyka psychometryczna polskiej wersji kwestionariusza Work Extrinsic and Irinsic Motivation Scale. Psychologia Społeczna, 3, 339–355. https://doi.org/10.7366/1896180020163808
Daniecki, W. (2004). Strategie zmian. Refleksje nad praktyką. Academica
Deci, E. L., Koestner, R., & Ryan, R. M. (1999). A meta-analytic review of experiments examining the effects of extrinsic rewards on intrinsic motivation. Psychological Bulletin, 125(6), 627–668. https://doi.org/10.1037/0033-2909.125.6.627
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1990). A motivational approach to self: Integration in personality. Nebraska Symposium on Motivation, 38, 237–288.
DiClemente, C. C. (2007). The transtheoretical model of intentional behavior change. Drugs and Alcohol Today, 7(1), 29–33.
Duval, J., Rubin, Z., Goldman, E., Antrilli, N., Zhang Y., Wang, S.-H., & Kurniawan, S. (2017). Designing towards maximum motivation and engagement in an interactive speech therapy game. In: Proceedings of the 2017 Conference on Interaction Design and Children (pp. 589–594). https://dl.acm.org/doi/pdf/10.1145/3078072.3084329
Geen, R. G. (1999). Motywacja społeczna. In: B. Parkinson, & A. M. Colman (eds.), Emocje i motywacja (pp. 61–85). Transl. I. Sowa. Zysk i S-ka.
Góral-Półrola, J., & Tarkowski, Z. (2012). Skala motywacji do terapii jąkania. Wydawnictwo Fundacji „Orator”.
Góźdź, J. (2015). Konstrukcja kwestionariusza motywacji do nauki w oparciu o koncepcję Self-Determination Theory E. Deciego, R. M. Ryana. Przegląd Psychologiczny, 1, 263–270.
Hamerlińska, A. (2018). Udział w terapii logopedycznej przejawem motywacji wobec zmagań z niepełnosprawnością na przykładzie osób po laryngektomii całkowitej. Niepełnosprawność – Zagadnienia, Problemy, Rozwiązania, 3(28), 47–56.
Hapner, E., Partone-Maira, C., & Johns, M. M. (2009). A study of voice therapy dropout. Journal of Voice, 22(3), 337–340. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2007.10.009
Higgins, E. T., & Spiegel, S. (2004). Promotion and prevention strategies for self-regulation: a motivated cognition perspective. In: R. F. Baumeister & K. D. Vohs (eds.), Handbook of self-regulation. Research, theory, and applications (pp. 171–187). Guilford.
Hodgins, D. C., Currie, S. R., el-Guebaly, N., & Peden, N. (2004). Brief motivational treatment for problem gambling: a 24-month follow-up. Psychology of Adictive Behaviours, 18, 293–296.
Hodgins, D. C., Swan, J. L., & Diskin, K. M. (2017). Krótkie interwencje motywujące w pracy z osobami z problemami hazardu. In: H. Arkowitz, W. R. Miller & S. Rollnick (eds.), Dialog motywujący w terapii problemów psychologicznych (pp. 320–346). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Jaraczewska, J. M., Adamczyk-Zientara, M., & Banaszak, J. (2015). Zastosowanie dialogu motywującego w terapii uzależnień behawioralnych: Badania naukowe i wskazówki praktyczne. In: J. M. Jaraczewska & M. Adamczyk-Zientara (eds.), Dialog motywujący. Praca z osobami uzależnionymi behawioralnie (pp. 117–152). Eneteia.
Kadzikowska-Wrzosek, R. (2011). Wytrwałość i skuteczność działania: wpływ kontekstu sytuacyjnego i siły woli. Roczniki Psychologiczne 15(2), 159–187.
Kleczewska-Albińska, A., & Skudlarek, M. (2020). Motywacja do udziału w terapii i style radzenia sobie ze stresem u kobiet i mężczyzn uzależnionych od alkoholu. Alcohol Drug Addict, 33(3), 219–238. https://doi.org/10.5114/ain.2020.101799
Koole, S. L., & Kuhl, J. (2007). Dealing with unwanted feelings: the role of affect regulation in volitional action control. In: J. Shah & W. Gardner (eds.), Handbook of motivation science (pp. 295–307). The Guilford Press.
Kubacka-Jasiecka, D. (2002). Psychologia wobec problematyki zmiany. In: D. Kubacka-Jasiecka (ed.), Człowiek wobec zmiany. Rozważenia psychologiczne (pp. 11–21). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Law, T., Lee, K. Y-S., Ho, F. N.-Y., Vlantis, A. C., Hasselt, A. C. van, & Tong, M. C.-F. (2012). The effectiveness of group voice therapy: a group climate perspective. Journal of Voice, 26(2), e41–e.48. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2010.12.003
Leer, E. van, & Connor, N.P (2012). Use of portable digital media player increases patient motivation and practice in voice therapy. Journal of Voice, 26(4), 447–453. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2011.05.006
Leer, E. van, Hapner, E. R., & Connor N. P. (2008). Transtheoretical model of health behavior change applied to voice therapy. Journal of Voice, 22(6), 688–698. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2007.01.011
Łukaszewski, W. (2006). Motywacja w najważniejszych systemach teoretycznych. In: J. Strelau (ed.), Psychologia: Podręcznik akademicki (vol. 2). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Madsen, K. B. (1980). Współczesne teorie motywacji: Naukoznawcza analiza porównawcza. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Maruszewski, T., Doliński D., Łukaszewski W., & Marszał-Wiśniewska M. (2011). Emocje i motywacja. In: Psychologia: Podręcznik akademicki (vol. 1, pp. 511–650). Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe.
Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370–396.
McClelland, D. C. (1955). Measuring motivation in fantasy: the achievement motive. In: D. C McClelland (ed.), Studies in motivation (pp. 401–413). Appleton-Century-Crofts.
Miller, W. R. (2015). Terapia uzależnień-proces ewolucji i oddawania władzy. In: J. M. Jaraczewska & M. Adamczyk-Zientara (eds.), Dialog motywujący. Praca z osobami uzależnionymi behawioralnie (pp. 31–52). Eneteia.
Miller, W. R., & H. Arkowitz. (2015). Uczenie się dialogu motywującego, korzystanie z niego i rozszerzanie jego zastosowań. In: H. Arkowitz, W. R. Miller, & S. Rollnick (eds.), Motivational interviewing in the treatment of psychology problems. The Guilford Press.
Miller, W. R., & Rollnick, S. (2002). Motivational interviewing: preparing people for change. The Guilford Press.
Miller, W. R., & Rollnick, S. (2013). Motivational interviewing: helping people change. Guilford Press.
Moćko, N., & Węsierska, K. (2012). Wykorzystanie wideocoachingu w pracy nad emisją i ekspresją głosu. Forum Logopedyczne, 20, 168–178.
Mróz, B. (2013). Znaczenie koncepcji potrzeb H. A. Murraya, R. M. Ryana i E. L. Deciego w badaniach obrazu siebie u kierowników wyższego szczebla. Psychological Journal, 19(2), 239–250. https://doi.org/10.14691/CPPJ.19.2.239
Murray, H. A. (1964). Próba analizy sił kierunkowych osobowości. In: J. Reykowski (ed.), Problem osobowości i motywacji w psychologii amerykańskiej (pp. 165–191). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ohlsson, A.-Ch., Dotevall, H., Gustavsson, I., Hofling, K., Wahle, U., & Österlind, C. (2020). Voice therapy outcome – a randomized clinical trial comparing individual voice therapy, therapy in group and controls without therapy. Journal of Voice, 34(2), 303e17–303e.26. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2018.08.023
Portone, C., Johns, M., & Hapner, E. (2008). A review of patient adherence to the recommendation for voice therapy. Journal of Voice, 22(2), 192–196. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2006.09.009
Prochaska, J. O., & DiClemente, C. C. (1992). Stages of change in modification of problems behaviors. Progress in Behavior Modification, 28, 184–218.
Prochaska, J. O., Norcross, J. C., & DiClemente, C. C. (1994). Changing for good: a revolutionary six-stage program for overcoming bad habits and moving your life positively forward. Avon Books.
Ralph, J. B. (1960). Determinants of motivation in speech therapy. Journal of Speech-Language & Hearing Disorders, 25(1), 13–17. https://doi.org/10.1044/jshd.2501.13
Rowicka, M. (2015). Uzależnienia behawioralne. In: J. M. Jaraczewska & M. Adamczyk-Zientara (eds.), Dialog motywujący. Praca z osobami uzależnionymi behawioralnie (pp. 53–72). Eneteia.
Ryan, R. M., &Deci, E. L.(2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68–78. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.68
Sansone, C., & Harackiewicz, J. M. (1996). “I don’t feel like it”: the function of interest in self-regulation. In: L. L. Martin & A. Tesser (eds.), Interactions among goals, affect, and self-regulation (pp. 175–202). Lawrence Erlbaum.
Sęk, H. (2004). Wypalenie zawodowe u nauczycieli: Uwarunkowania i możliwości zapobiegania. In: H. Sęk (ed.). Wypalenie zawodowe (pp. 149–167). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Simberg, S., Sala, E., Tuomainen, J., Sellman, J., & Rönnemaa, A.-M. (2006). The effectiveness of group therapy for students with mild voice disorders: a controlled clinical trial. Journal of Voice, 20(1). 97–109. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2005.01.002
Simon, G. E., Ludman, E. J., Tutty, S., Operskalski, B., & Von Korff, M. (2004). Telephone psychotherapy and telephone care management for primary care patients starting antidepressant treatment: a randomized controlled trial. Journal of the American Medical Association, 292, 935–942.
Skarżyńska, K. (2004), Poszukiwać przyjaciół czy zdobywać majątek? Cele życiowe a zadowolenie z życia. Roczniki Psychologiczne, 7, 7–31.
Smith, B., Kempster, G. B., & Sims, H. S. (2010). Patient factors related to voice therapy attendance and outcomes. Journal of Voice, 24(6), 694–701. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2009.03.004
Stemple, J. C., & Hapner, E. R. (2019) Voice therapy: clinical case studies. Plural Publishing.
Stoner, J. A. F., & Wankel, C. (1996). Kierowanie. Tłum. A. Ehrlich. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Strecher, V. J., Seijts, G. H., Kok, G. J., Latham, G. P., Glasgow, R., DeVellis, B., Meertens, R.M., & Bulger D.W.(1995). Goal setting as a strategy for health behavior change. Health Education Quarterly, 22, 190–200. https://doi.org/10.1177/109019819502200207
Szulawski, M. (2017). Pozafinansowe metody motywowania pracowników – ujęcie perspektywy teorii autodeterminacji. Edukacja Ekonomistów i Menedżerów, 44(2), 69–82. https://doi.org/10.5604/01.3001.0010.5939
Walencik-Topiłko, A. (2005). Ćwiczenia wstępne w terapii logopedycznej. In: T. Gałkowski, E. Szeląg & G. Jastrzębowska (eds.), Podstawy neurologopedii: Podręcznik akademicki (pp. 303–327). Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Westra, H. A. (2012). Motivational interviewing in the treatment of anxiety. Guilford.
Wiśniewska-Kin, M. (2011). Z obawy przed zmianą: O konstytuowaniu podstawowych pojęć wyznaczających sens życia w podręczniku i myśleniu dzieci. Studia Pedagogiczne, 64, 225–236.
Witkowski, S. A. (2003). Prognozowanie sukcesów zawodowych na podstawie danych biograficznych. In: S. A. Witkowski (ed.), Psychologiczne wyznaczniki sukcesu w zarządzaniu (vol. 6, pp. 239–250). Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Wojdyło, K., & Retowski, S. (2012). Kwestionariusz Celów związanych z osiągnięciami (KCO) – konstrukcja i charakterystyka psychometryczna. Przegląd Psychologiczny, 55(1), 9–28.
Wojtowicz, E. (2014). Motywowanie do szczęścia poprzez wspieranie autonomii dziecka – perspektywa teorii autodeterminacji. Kwartalink Naukowy, 3(19). https://www.stowarzyszeniefidesetratio.pl/Presentations0/04Wojtowicz.pdf
Van Voorhees, B. W., Fogel J., Pomper, B. E., Marko, M., Reid, N., & Watson, N. (2009). Adolescent dose and ratings of an internet-based depression prevention program: a randomized trial of primary care physician brief advice versus a motivational interview. Journal of Cognitive and Behavioral Psychotherapies, 9, 1–19.
Zając, S. (2014). Wpływ motywowania pracowników na jakość i efektywność pracy w przedsiębiorstwie. Prace Naukowo-Dydaktyczne PWSZ im. J. Pigonia w Krośnie, 67, 185–202.
Zimbardo, P., Johnson, R. L., & McCann, V. (2010). Psychologia. Kluczowe koncepcje (vol. 2). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
