Zaburzenia językowe w przebiegu choroby alkoholowej. Obraz i dynamika
Słowa kluczowe:
language impairments in alcoholism, cognitive and executive functions disorders, narrative efficiency, exponents of a particular attitude, neurocompensatory mechanismsAbstrakt
Alcohol dependence is a chronic disease which damages many systems and organs. The toxic influence of alcohol on the central nervous system leads to the durable reduction of neurons and neural connections in number and size, especially those within the frontal structures, the limbic system, and the cerebellum. These changes result in cognitive impairments, including executive cognitive impairments, memory deficits, and emotional information processing disorder. Cognitive deficits, in turn, affect the way of understanding human reality and the possibility to represent it in language. The diagnosis of speech disorders among alcohol-dependent patients can be accomplished by evaluating their narrative skills. The article contains selected narrative statements of two men maintaining short- and medium-term alcohol abstinence, and the description of the exponents of a particular attitude and neurocompensatory mechanisms.
Bibliografia
Acker C.: Neuropsychological deficits in alcoholics: the relative contributions of genderand drinking history. „British Journal of Addiction” 1986, no. 81, s. 395–403.
Agartz I. et al.: Hippocampal volume in patients with alcohol dependence, „Archives of General Psychiatry” 1999, no. 56, s. 356–363.Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Fourth edition. Text revision. DSM-IV. Washington, American Psychiatric Association 1994.
Beatty W.W. et al.: Neuropsychological deficits in sober alcoholics: influences of chronicity and recent alcohol consumption. „Alcoholism, Clinical and Experimental Research” 2000, no. 24, s. 149–154.
Bechara A. et al.: Decision-making deficits, linked to a dysfunctional ventromedial prefrontal cortex, revealed in alcohol and stimulant abusers. „Neuropsychology” 2001, no. 39, s. 376–389.
Bergman H. et al.: Alcohol-induced cognitive impairment is reversible. Neuropsychological tests but not MRT show improvement after abstinence. „Lakartidn” 1998, no. 95, s. 4231–4236.
Blume A.W., Schmaling K.B., Marlatt G.A.: Memory, executive cognitive function, and readiness to change drinking behavior. „Addictive Behaviors” 2005, no. 30, s. 301–314.
Ciszewska-Psujek U.: Językowe wykładniki poznawczej deterioracji w chorobie alkoholowej [artykuł w druku; na podstawie referatu przygotowanego na interdyscyplinarną, ogólnopolską konferencję studencko-doktorancką „Język – umysł – poznanie”, Kieleckie Towarzystwo Naukowe, 11–12 października 2017 roku].
Ciszewska-Psujek U.: Sprawność narracyjna w chorobie. „Logopedia Silesiana” 2017, t. 6, s. 159–188.
Ciszewska-Psujek U.: Zaburzenia językowe w uzależnieniu od alkoholu – w poszukiwaniu metodologii badawczej. „Logopedia” 2017, t. 46, s. 175–192
Claiborne J.M., Greene R.L.: Neuropsychological changes in recovering men alcoholics. „Journal of Studies on Alcohol” 1981, no. 42, s. 757–765.
Crews F.T. et al.: Alcoholic neurobiology: changes in dependence and recovery. „Alcoholism: Clinical and Experimental Research” 2005, no. 29, s. 1504–1513.
Cunha P.J., Novaes M.A.: Neurocognitive assessment in alcohol abuse and dependence: implications for treatment. „Revista Brasileira de Psiquiatria” 2004, no. 26, s. 23–27.
D’Angelo E., Casali S.: Seeking a unified framework for cerebellar function and dysfunction: from circuit operations to cognition. „Front Neural Circuits” 2012, no. 6, s. 116.
Dao-Castellana M.H. et al.: Frontal dysfunction in neurologically normal chronic alcoholic subjects: metabolic and neuropsychological findings. „Psychological Medicine” 1998, no. 28, s. 1039–1048.
Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Fifth Revision. DSM-5. Washington, American Psychiatric Association 2013.
Drake A.I. et al.: Cognitive recovery with abstinence and its relationship to family history for alcoholism. „Journal of Studies on Alcohol and Drugs” 1995, no. 56, s. 104–109.
Eckardt M.E. et al.: Effects of moderate alcohol consumption on the central nervous system. „Alcoholism. Clinical and Experimental Research” 1998, no. 22, s. 998–1040.
Fein G. et al.: Cognitive impairments in abstinent alcoholics. „The Western Journal of Medicine” 1980, no. 152, s. 531–537.
Flannery B. et al.: Gender Differences in Neurocognitive Functioning Among Alcohol-Dependent Russian Patients. „Alcoholism. Clinical and Experimental Research” 2007, no. 31, s. 745–754.
Glass J.M. et al.: Effects of alcoholism severity and smoking on executive neurocognitive function. „Adiction” 2009, no. 104, s. 38–48.
Glass J.M. et al.: Smoking is associated with neurocognitive deficits in alcoholism. „Drug and Alcohol Dependence” 2006, no. 82, s. 119–126.
Glenn S.W.: Sex differences in alcohol-induced brain damage. W: Alcohol-Induced Brain Damage. Eds. W.A. Hunt, S.J. Nixon. W: „Rockville National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism Research Monographs” (NIAAA). No. 22. Rockville, The Institute 1993, s. 195–212.
Goldstein K.: Language and Language Disturbances. New York, Ronald Press 1948.
Grabias S.: Język w zachowaniach społecznych. Lublin, Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2003.
Grabias S.: Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego. W: Logopedia. Teoria zaburzeń mowy. Red. S. Grabias, M. Kurkowski. Lublin, Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2012, s. 15–72.
Imaging and Alcoholism: A Window on the Brain. „Alcohol Alert” 2000, no. 47, https://pubs.niaaa.nih.gov/publications/aa47.htm [data dostępu: 2.04.2017].Jacobson R.: W poszukiwaniu istoty języka. T. 1–2. Przeł. M.R. Mayenowa. Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy 1989.
Joyce E.M., Robbins T.W.: Memory deficits in Korsakoff and non-Korsakoff alcoholics following alcohol withdrawal and the relationship to length of abstinence. „Alcohol” 1993, no. 2, s. 501–505.
Kish G.B. et al.: Alcoholics’ recovery from cerebral impairment as a function of duration of abstinence. „Journal of Clinical Psychology” 1980, no. 36, s. 584–589.
Kaczmarek B.: Mózg, język, zachowanie. Lublin, Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1995.
Kopera M., Wojnar M., Szelenberger W.: Czynniki wpływające na funkcjonowanie poznawcze u osób uzależnionych od alkoholu. „Alkoholizm i Narkomania” 2011, nr 1 (24), s. 39–52.
Lezak M.: Neuropsychological assessment. New York, Oxford University Press 1995.
Mann K. et al.: Neuroimaging of gender differences in alcohol dependence: Are women more vulnerable? „Alcoholism. Clinical and Experimental Research” 2005, no. 29, s. 896–901.
Maruszewski M.: Mowa a mózg. Zagadnienia neuropsychologiczne. Warszawa, Państwowe Wydaw. Naukowe 1970.
Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. Rewizja dziesiąta. ICD-10. Przeł. R. Topór-Mądry et al. Kraków, Vesalius, Fundacja Szkoły Zdrowia Publicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego 1994.
Noël X. et al.: Contribution of frontal cerebral blood flow measured by 99mTcbicisate SPECT and executive function deficits to predicting treatment outcome in alcohol-dependent patients. „Alcohol” 2002, no. 37, s. 347–354.
Nowakowska K., Jabłkowska K., Borkowska A.: Zaburzenia funkcji poznawczych pacjentów uzależnionych od alkoholu. „Psychiatria Polska” 2007, nr 5 (41), s. 693–703.
Obuchowski K.: Kody orientacji i struktura procesów emocjonalnych. Warszawa, Państwowe Wydaw. Naukowe 1970.
O’Neill J., Cardenas V.A., Meyerhoff D.J.: Effects of abstinence on the brain: quantitative magnetic resonance imaging and magnetic resonance spectroscopic imaging in chronic alcohol abuse. „Alcoholism. Clinical and Experimental Research” 2001, no. 25, s. 1673–1682.
Panasiuk J.: Afazja a interakcja. Tekst – metatekst – kontekst. Lublin, Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2012.
Parsons, O.A.: Alcohol abuse and alcoholism. W: Neuropsychology for Clinical Practice. Ed. S.J. Nixon. Washington DC, American Psychological Press 1996, s. 175–201.
Parsons O.A.: Neurocognitive deficits in alcoholics and social drinkers: A continuum? „Alcoholism. Clinical and Experimental Research” 1998, no. 22, s. 954–961.
Pawłow I.P.: Wykłady o czynności mózgu. Przeł. S. Miller. Oprac. J. Konorski, Warszawa, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich 1952.
Pfefferbaum A., Desmond J.E., Galloway C.: Reorganization of frontal systems used by alcoholics for spatial working memory: An fMRI study. „Neuroimage” 2001, no. 13, s. 1–14.
Piazza N.J., Vrbka J.L., Yeager R.D.: Telescoping of alcoholism in women alcoholics. „International Journal of the Addictions” 1989, no. 24, s. 19–28.
Pierucci-Lagha A., Derouesne C.: Alcoholism and aging. 2: Alcoholic dementia or alcoholic cognitive impairment? „Psychology. Neuropsychiatry” 2001, no. 1, s. 237–249.
Ryszkowski A. et al.: Objawy i skutki nadużywania alkoholu. „Journal of Clinical Healthcare” 2015, nr 1, s. 2–6.
Samochowiec A. et al.: Zaburzenia używania alkoholu: Czy nowe kryteria diagnostyczne implikują zmianę strategii terapeutycznych? „Alkoholizm i Narkomania” 2015, nr 28, s. 55–63.
Schaeffer K. et al.: Cognitive performance of alcoholics: a longitudinal evaluation of the role of drinking history, depression, liver function, nutrition, and family history. „Alcoholism. Clinical and Experimental Research” 1991, no. 15, s. 653–660.
Sullivan E.V. et al.: Longitudinal changes in cognition, gait, and balance in abstinent and relapsed alcoholic men: relationships to changes in brain structure. „Neuropsychology” 2000, no. 14, s. 178–188.
Tarter R.E. et al.: Hepatic dysfunction and neurological test performance in alcoholics with cirrhosis. „Journal of Studies on Alcohol”, no. 47, 1986, s. 74–77.
Techniki obrazowania a alkoholizm. Podglądanie pracy mózgu. Przeł. M. Ślósarska. „Alkohol i Nauka” 2000, nr 9. http://www.psychologia.edu.pl/czytelnia/51‑alkohol‑i‑nauka/263‑techniki‑obrazowania‑a‑alkoholizm‑podgladanie‑pracy‑mozgu.html [data dostępu: 2.04.2017].
Trzebiński J.: Narracyjne konstruowanie rzeczywistości. W: Narracja jako sposób rozumienia świata. Red. J. Trzebiński, Gdańsk, Gdańskie Wydaw. Psychologiczne 2002, s. 17–42.
Woronowicz B.T.: Alkoholizm jest chorobą. Warszawa, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 1998.
Woronowicz B.T.: Bez tajemnic o uzależnieniach i ich leczeniu. Warszawa, Instytut Psychiatrii i Neurologii 2001.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
