Paratekst w służbie propagandy. Wprowadzenia w przekładach literatury pięknej na język polski i czeski w latach 50. XX wieku
Abstract
Paratext Serving Propaganda in the Introductions to Literary Translations to Polish and Czech in the 1950’s
The article describes the role of propaganda and aims of the introductions to Polish and Czech literary translations in the 1950’s. It discusses the influence of the contemporary cultural politics on the selection of literary works that were translation-worthy, and that were provided with mandatory introduction. The article presents the dominant strategies of biographical and literary manipulation in the works of such writers as Bozena Nemcova, Jan Neruda, Alojs Jirasek and Adam Mickiewicz.
Keywords: cultural politics, realism, Romanticism, paratext, propaganda
References
Literatura podmiotu
Jirásek A., 1953: Mroki. Obraz historyczny. Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy.
Mickiewicz A., 1954: Konrád Wallenrod, Dziady. [Knihovna Klasiků]. Praha, Státni Nakladatelství Krásné Literatury, Hudby a Uměni.
Mickiewicz A., 1955: Pan Tadeáš čili Poslední zájezd na Litvě Veršovaná šlechtická historka z r. 1811—1812 ve dvanácti knihách. [Knihovna Klasiků]. Praha, Státni Nakladatelství Krásné Literatury, Hudby a Uměni.
Neruda J., 1952: Wybór opowiadań. Katowice, Czytelnik.
Niemcowa B., 1951: Babunia. [Biblioteka Narodowa, nr 65, seria II]. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Niemcowa B., 1952: Wybór obrazków i opowiadań. J. Magnuszewski, przekł., oprac. [Biblioteka Narodowa, nr 70, seria II]. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Literatura przedmiotu
Barańczak S., 1975: Słowo — perswazja — kultura masowa. „Twórczość”, nr 7, s. 46—57.
Bates J.M., 2000: Cenzura w epoce stalinowskiej. „Teksty Drugie”, nr 1 / 2, s. 95—120.
Bąbiak G.P., Królak J., red., 2012: Polsko-czeskie tropy kulturalne w XX wieku. Warszawa, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Domański H., red., 2000: Encyklopedia socjologii. T. 3: O—R. Warszawa, Oficyna Naukowa.
Dziennik Ustaw z 1948 r., nr 47, poz. 346. Dostępne w Internecie: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19480470346/O/D19480346.pdf [dostęp: 30.11.2017].
Genette G., 1996: Palimpsesty. W: H. Markiewicz, oprac.: Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia. T. 4, cz. 2. Kraków, Wydawnictwo Literackie.
Hierowski Z., 1966: Literatura czeska i słowacka w Polsce Ludowej 1945—1964. Katowice, Wydawnictwo Śląsk.
Janoušek P., 2007: Dějiny české literatury 1945—1989, II 1948—1958. Praha, Academia.
Korolko M., 1998: Sztuka retoryki: przewodnik encyklopedyczny. Warszawa, Wiedza Powszechna.
Krejčí K., 1934: Polská literatura ve vírech revoluce. Wyd. 1. Praha, Orbis.
Krejčí K., 1949: Polská literatura ve vírech revoluce. Wyd. 2. Praha, Orbis.
Lalak M., 1994: Słowo kuszące. O perswazyjności tekstu okazjonalnego w książce literackiej. W: I. Iwasiów, red.: Rozgrywanie światów. Szczecin, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Łapiński Z., Tomasik W., red., 2004: Słownik realizmu socjalistycznego. Kraków, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, przy współpr. Instytutu Badań Literackich PAN .
Nawrocki W., Sierny T., 1983: Czeska i słowacka literatura piękna w Polsce. Katowice, Wydawnictwo Śląsk.
Piętkowa R., 2004: Paratekst o autorze. Biogram i / czy prezentacja? W: D. Ostaszewska, red.: Gatunki mowy i ich ewolucja. T. 2: Tekst a gatunek. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Portrety uczonych. Profesorowie Uniwersytetu Warszawskiego po 1945 L—R, [online]. Dostępne w Internecie: http://www.wuw.pl/data/include/cms/monumentaebook/pdf/Portrety-Uczonych-Profesorowie-UW-po-1945-L-R.pdf [dostęp: 6.12.2016].
Tarajło-Lipowska Z., 2000: Męczennik czeskiej prawdy: Karel Havlíček Borovský. Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Downloads
How to Cite
Issue
Section
License
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
