Przekład omówiony, czyli o statusie i funkcji paratekstu (na przykładzie serii Biblioteka Duchowości Europejskiej)
Abstract
Discussed Translation: On the Status and Function of Paratext in the series Library of European Spirituality
The article discusses the status and function of paratext based on theseries of trans lations titled Biblioteka Duchowości Europejskiej (Library of European Spirituality). The series itself has been initiated by the Polish Paleo-Slavic community and was published more than ten years ago. The article’s authoress refers to the definition and classification of paratext elaborated on by Gérard Genette, which has been applied to considerations over translation studies for a long time and served as the basis for distinguishing strategies selected by translators as well as identifying the reception space. In the discussion on paratext, the role of the author of a translation is also taken into account, especially the issue of his or her presence, namely: the translator’s visibility, intentionality, and subjectivity revealed by his or her choices. The reflection made on paratexts, which regards only one series, does not exploit the complicated matter of the problem — it rather inscribes itself into the broader discussion which seems neither to exhaust the subject nor to provide satisfaction, since it forces the researcher to face the field demanding other explorations and contemplations. Yet even this general or superficial outline of the problem exposes or confirms the academic arrangements concerning usefulness and functionality of paratext in the process of translating literary works from one system to another. The article also postulates that translation should be incorporated in the space of destination culture, which may assure the translator (the secondary author) full reception of their text, thus allowing the translator’s work to come nearer to the primary reception namely, to assimilate to the process occurring in the realm of departure culture.
Keywords: translation, paratext, reception space, translator, series, Library of European Spirituality, Slaviae Orthodoxae
References
Brzostowska-Tereszkiewicz T., 2011: Parateksty w przekładzie literaturoznawczym. „Między Oryginałem a Przekładem”, t. 17: Parateksty przekładu, s. 217—229.
Brzozowski J., 2001: Czytelnik projektowany w przekładzie: problem paratekstu. W: I. Piechnik, M. Świątkowska, red.: Ślady obecności. Traces d’une présence. Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 61—69.
Danek D., 1980: Dzieło literackie jako książka. Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Feliksiak E., 2002: Mowa i milczenie motta. W: K. Handke, red.: Semantyka milczenia 2. Warszawa, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, s. 87—104.
Genette G., 1982: Palimpsestes: La Littérature au second degré. Paris.
Genette G., 1987: Seuils. Paris.
Genette G., 2014: Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia, T. Stróżyński, A. Milecki, przeł. Gdańsk, Słowo / Obraz Terytoria.
Hejwowski K., 2007: Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Henry J., 2000: De l’érudition à l’échec: la note du traducteur. „Meta. Journal des traducteurs / M eta. Translators’ Journal”, 45, 2, s. 228—240.
Hrechorowicz U., 1997: „Przypisy tłumacza: to be or not to be?”. „Między Oryginałem a Przekładem”, t. 3, s. 109—116.
Kovala U., 1996: Translation, Paratextual Mediation and Ideological Closure. „Target. International Journal of Translation Studies”, vol. 8, no. 1, s. 119—147.
Kozak J., 2009: Przekład literacki jako metafora. Między „logos” a „lexis”. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Кuźmina N.А., 1997: Èpigraf v kommunikativnom prostranstve hudožestvennogo teksta. „Vestnik Omskogo Universiteta”, vyp. 2, s. 60—63.
Lalak M., 1994: Słowo kuszące. O perswazyjności tekstu okazjonalnego. W: I. Iwasiów, J. Madejski, red.: Rozgrywanie światów. Formy perswazji w kulturze współczesnej. Szczecin, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, s. 291—300.
Lane Ph., 1994: Les périphéries du texte. Paris.
Loewe I., 2004: Parateksty, pre-teksty czy możliwe para-gatunki? W: D. Ostaszewska, red.: Gatunki mowy i ich ewolucje. Tekst a gatunek. T. 2. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 180—188.
Loewe I., 2007: Gatunki paratekstowe w komunikacji medialnej. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Majkiewicz A., 2007: Wybrane zagadnienia przekładu i ich użyteczność w glottodydaktyce. W: A. Achtelik, J. Tambor, red.: Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego. Katowice, Gnome, s. 255—263.
Markiewicz H., 2002: Świetność i zmierzch przypisów historycznoliterackich. W: I. Opacki, red. nauk., B. Mazurkowa, współudz.: Dzieło literackie i książka w kulturze. Studia i szkice ofiarowane Profesor Renardzie Ocieczek w czterdziestolecie pracy naukowej i dydaktycznej. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 481—492.
Markiewicz H., 2004: O cytatach i przypisach. Kraków, Universitas.
Mayenowa M.R., 1974: Teoria tekstu a tradycyjne zagadnienia poetyki. W: M.R. Mayenowa, red.: Tekst i język. Problemy semantyczne. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Nida E.A., 2009: Zasady odpowiedniości. A. Skucińska, tłum. W: P. Bukowski, M. Heydel, red.: Współczesne teorie przekładu. Antologia. Kraków, Znak, s. 51—69.
Ocieczek R., 1990: Rama literacka. W: T. Michałowska, red.: Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze. Renesans. Barok. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Papadima M., 2011: Głos tłumacza w peritekście jego przekładu: przedmowa, posłowie, przypisy i inne zwierzenia. „Między Oryginałem a Przekładem”, t. 17: Parateksty przekładu, s. 13—31.
Piętkowa R., 2001: Paratekst w tekstach naukowych — informacja i / lub reklama. W: B. Witosz, red.: Stylistyka a pragmatyka. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Piętkowa R., 2004: Paratekstualność w dyskursie naukowym. W: M. Ruszkowski, red.: Wielojęzyczność w perspektywie stylistyki i poetyki. Kielce, Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, s. 119—134.
Sadzińska E., 2011: Kategoria motta we współczesnym literaturoznawstwie. „Folia Litteraria Rossica”, 4, s. 131—141.
Skibińska E., 2009: O przypisach tłumacza. Wprowadzenie do lektury. W: E. Skibińska, red.: Przypisy tłumacza. Wrocław—Kraków, Księgarnia Akademicka, s. 7—19.
Skwarczyńska S., 1954: Schemat konstrukcyjny dzieła literackiego z aspektu kompozycji. W: S. Skawarczyńska: Wstęp do nauki o literaturze. T. 1, cz. 3. Warszawa, „Pax”.
Soliński W., 2012: Parateksty przekładu literackiego a polikulturowość (zarys problematyki). W: W. Bolecki, E. Kraskowska, red.: Kultura w stanie przekładu. Translatologia — komparatystyka — transkulturowość. Warszawa, Instytut Badań Literackich PAN , s. 333—343.
Sztorc W., 2016: Przypisy tłumacza w świetle teorii literatury hipertekstowej. „Między Oryginałem a Przekładem”, nr 32: Teoria tłumaczenia czy teorie tłumaczeń, s. 122—134.
Tokarz B., 2010: Spotkania. Czasoprzestrzeń przekładu artystycznego. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Urbanek D., 2006: Egzystencjalne problemy tłumaczenia a ideologizacja postawy tłumaczy. W: P. Fast, P. Janikowski, red.: Dialog czy nieporozumienie? Z zagadnień krytyki przekładu. Katowice—Warszawa—Częstochowa, Wydawnictwo Śląsk, s. 21—36.
Witosz B., 1995: Przypis w tekście literackim jako jeszcze jeden sposób gry z konwencją. W: E. Jędrzejko, R. Piętkowa, red.: Konteksty. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 87—97.
Wojtak M., 2004: Gatunki prasowe. Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Wojtak M., 2014: O gatunkach wypowiedzi i ich prasowych konkretyzacjach. „Językoznawstwo”, nr 1 (8), s. 95—105.
Venuti L., 1995: The Translator’s Invisibility. A History of Translation. London−New York.
Venuti L., 1999: The Scandals of translation. London.
Downloads
How to Cite
Issue
Section
License
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
