The making of a heretic. The case of Bolko V of Opole
DOI:
https://doi.org/10.31261/SPiP.2020.16.06Keywords:
Bolko V of Opole, heresy, Jan Długosz, Kaspar Borgeni, Peter Eschenloer, Eneas Silvio Piccolomini, narrative strategies, the Hussite movementAbstract
The aim of the present study is to draw attention to the common stereotypes and literary topoi, which were used by medieval chroniclers to describe the so-called Hussite movement. I focus on the person of Bolko V (ca. 1400—1460), the Duke of Opole, who became infamous as an ally of the Hussite troops. For that reason, numerous authors, not only from Silesia, described him as a Hussite and heretic. Also the actions taken by Bolko V after the Hussite wars attracted the attention of his contemporary writers (e.g. Jan Długosz, Peter Eschenloer, Eneas Silvio Piccolomini, Kaspar Borgeni) in a negative way. As I try to show in my study, to a number of the authors mentioned above, the most important thing was Bolko V’s support for King George of Podĕbrady (Peter Eschenloer, Kaspar Borgeni), his attacks on the Polish Kingdom in the 1440s and 1450s (Jan Długosz), and his ally with the Hussites at the beginning of the 1430s. Those very actions taken by the Duke of Opole on the political map of his age decided about the fact that his contemporary chroniclers depicted him as a heretic. In the descriptions of his person we can find numerous stereotypes and rhetorical figures that were commonly used in the Middle Ages to refer to heretics. First of all, Bolko V is accused of pride, a deadly sin that a true Christian should avoid. Some authors mention Bolko V’s non-Christian sexual misconduct, and E. S. Piccolomini in this context additionally doubts his accountability. A common stereotype is the accusation of contacts with the Devil or dark powers. A peculiar stereotype is the Duke of Opole’s learnedness. Kaspar Borgeni mentions Bolko V’s studies at the University of Prague. As I try to show, the information concerning Bolko’s studies in Prague cannot be proven with any other source. Kaspar Borgeni uses that claim as one of his narrative figures in order to convince his readers that the Duke of Opole really was a censurable heretic. The picture of Bolko V created in such a way was very lively and the claims concerning the Duke of Opole’s heresy are formulated even today.
References
Nevydané
Archiwum Państwowe ve Wrocławiu, fond Akta miasta Wrocławia.
Vydané
Borgeni K.: Rocznik głogowski do roku 1493 (Annales Glogovienses bis z. J. 1493). Oprac. M. Mrozowicz. Głogów 2013.
Enea Sylvio: Historica Bohemica — Historie česká. Edd. D. Martínková, A. Hadravová, J. Matl. Praha 1998.
Enee Silvii Piccolominei postea PII PP. II De Europa. Ed. A. van Heck. Città del Vaticano 2001.
Ioannis Dlugossii Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae. Lib. 11. Red. J. Wyrozumski. Warszawa 2000.
Joannis Dlugossii Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae. Lib. 12. Red. J. Wyrozumski. Warszawa 2003.
Peter Eschenloer, Geschichte der Stadt Breslau, T. I Chronik bis 1466, T. II Chronik ab 1467. Hrsg. G. Roth. Münster—New York—München—Berlin 2003.
Scriptores rerum Silesiacarum oder Sammlung schlesischer Geschichtschreiber IX. Politische Correspondenz Breslaus im Zeitalter Georgs von Podiebrad. Hrsg. H. Markgraf. Breslau 1874.
Scriptores rerum Silesiacarum oder Sammlung schlesischer Geschichtschreiber X. Annales Glogovienses bis z. J. 1493. Nebst urkundlichen Beilagen. Hrsg. H. Markgraf. Breslau 1877.
Literatura
Bereszyński Z.: Książę opolsko-głogówecki Bolesław V Wołoszek. „Ziemia Prudnickaˮ 2009/2010.
Bereszyński Z.: Sprawcy i polityczne tło napadów na Będzin i ziemię wieluńską w 1447 r. Przyczynek do biografii politycznej księcia opolsko- głogówieckiego Bolesława V Wołoszka. „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótkaˮ 2004, nr 2 (60).
Bisaha N.: Pope Pius II and the Crusade. In: Crusading in the Fifteenth Century. Message and Impact. Ed. N. Housley. Basingstoke 2004.
Biskup M.: Trzynastoletnia wojna z Zakonem Krzyżackim 1454—1466. Oświęcim 2014.
Brodko S.: Piast — husyta. Książę opolski Bolko V i jego ród. W: Z dziejów postępowej ideologii na Śląsku w XIV—XV w. Red. E. Maleczyńska. Warszawa 1956.
Bruschi C., Biller P.: Text and the Repression of Medieval Heresy: Introduction. In: Text and the Repression of Medieval Heresy. Eds. C. Bruschi, P. Biller. York 2003.
Bylina S.: Religijność późnego średniowiecza. Chrześcijaństwo a kultura tradycyjna w Europie Środkowo-Wschodniej w XIV—XV w. Warszawa 2009.
Drabina J.: Kontakty Wrocławia z Rzymem w latach 1407—1517. Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk—Łódź 1981.
Drabina J.: Rola argumentacji religijnej w walce politycznej w późnośredniowiecznym Wrocławiu. Kraków 1984.
Dvořáková D.: Barbora Celjská. Čierna kráľovná. Životný príbeh uhorskiej, rimsko-nemeckej a českej kraľovnej (1392—1451). Budmerice—Bratislava 2013.
Dziewulski W.: Herezja Bolka Opolskiego. „Studia z Dziejów Kościoła Katolickiegoˮ 1960, nr 1.
Dziewulski W.: Pierwszy wolnomyśliciel polski. „Kwartalnik Opolskiˮ 1965, nr 2 (42).
Dziewulski W.: Terytorialne podziały Opolszczyzny w XIII—XV w. „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótkaˮ 1973, nr 3.
Grundmann H.: Ausgewählte Aufsätze t. I. Stuttgart 1976.
Grundmann H.: Der Typus des Ketzers in mittelalterlicher Anschauung. In: Kultur- und Universalgeschichte: Walter Goetz zu seinem 60. Geburtstage. Leipzig—Berlin 1927.
Heck R.: Główne linie rozwoju dziejopisarstwa śląskiego. „Studia Źródłoznawczeˮ 1977, T. 22.
Hlaváček P.: Čeští františkáni na přelomu středověku a novověku. Praha 2005.
Housley N.: Religious Warfare in Europe 1400—1536. Oxford 2008.
Jasiński K.: Rodowód Piastów śląskich. Piastowie wrocławscy, legnicko-brzescy, świdniccy, ziębiccy, głogowscy, żagańscy, oleśniccy, opolscy, cieszyńscy i oświęcimscy. Kraków 2007.
Kacíří, barbaři, nepřátelé. Odlišnost a stereotypy v pozdním středověku. Edd. V. Bažant, V. Vejrychová. Praha 2016.
Kaminsky H.: The Problematics of Later-Medieval „Heresy“. V: Husitství — reformace — renesance. Sborník k 60. narozeninám Františka Šmahela. Edd. J. Pánek, M. Polívka, N. Rejchrtová. Praha 1994.
Karczewski D.: Dzieje franciszkanów w kustodii opolskiej do 1517 roku. W: Wkład kościołów i zakonu franciszkanów w kulturę Katowic. Red. A. Barciak. Katowice 2003.
Karczewski D.: Franciszkanie w monarchii Piastów i Jagiellonów w średniowieczu. Powstanie — rozwój — organizacja wewnętrzna. Kraków 2012.
Koldinská M.: Každodennost renesančního aristokrata. Praha—Litomyšl 2001.
Macek J.: Víra a zbožnost jagellonského věku. Praha 2001.
Negau C.: The Power of the Book and the Kingdom of Hungary during the 15th Century. In: Humanism in 15th Century Europe. Ed. D. Rundle. Oxford 2012.
Nodl M.: Dekret kutnohorský. Praha 2010.
Nodl M.: Husitská univerzita. V: Husitské století. Edd. P. Cermanová, R. Novotný, P. Soukup. Praha 2014.
Noga Z.: Zbigniew Oleśnicki a księstwo siewierskie. W: Zbigniew Oleśnicki. Książę Kościoła i mąż stanu. Red. F. Kiryk, Z. Noga. Kraków 2006.
Ohler N.: Umírání a smrt ve středověku. Jihlava 2001.
Patchowsky A.: Heresy and Society. On the Political Function of Heresy in the Medieval World. In: Text and the Repression of Medieval Heresy. Eds. C. Bruschi, P. Biller. York 2003.
Potkowski E.: Stereotyp heretyka-innowiercy w piśmiennictwie kaznodziejskim. W: Kultura elitarna a kultura masowa w Polsce późnego średniowiecza. Red. B. Geremek. Wrocław 1978.
Prochaska A.: Długosz o Elżbiecie, trzeciej żonie Jagiełły. Lwów 1876.
Przybyłowicz O.M.: Elżbieta Granowska: trzecia żona Władysława Jagiełły. Życie codzienne królowej. „Kwartalnik Historii Kultury Materialnejˮ 1997, nr 1 (45).
Rabiej P.: Konrad IX Czarny. W: Piastowie. Leksykon biograficzny. Red. S. Szczur, K. Ożóg. Kraków 1999.
Radek D.: Bolek V. Opolský a církev. Několik poznámek ke vztahu světské a církevní moci v pozdním středověku. W: Kościół w społeczeństwie w Czechach i w Polsce. Red. W. Iwańczak, A. Januszek-Sieradzka, J. Smołucha. Kraków 2020.
Radek D.: Bolek V. Opolský (okolo 1400—†1460). Život a legenda. Opava 2018.
Radek D.: Husův žák? Obraz Bolka V. Opolského v historiografii. „Husitský Tábor“ 2017, nr. 21.
Radek D.: Itinerář Bolka V. Opolského. „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótkaˮ 2016, nr 1.
Radek D.: Mocenské strategie Bolka V. Opolského na moravsko-slezském pomezí. „Slezský sborník“ 2017, nr. 2 (115).
Rajman J.: Kilka uwag o tzw. Księstwie siewierskim. „Studia Historyczneˮ 1989, nr 1 (32).
Regiewicz A.: Wizerunek heretyka w średniowiecznym piśmiennictwie polskim. Katowice 2002.
Sackville J.L.: Heresy and Heretics in the Thirteenth Century. The Textual Representations. York 2011.
Sperka J.: Kazimierz Jagiellończyk wobec książąt i księstw górnośląskich. Zarys relacji politycznych. W: Jagiellonowie i ich świat. Dynastia królewska w drugiej połowie XV i w XVI wieku. Red. B. Czwojdrak, J. Sperka, P. Węcowski. Kraków 2016.
Svatoš M.: Cesta k husitské univerzitě. Proměny pražské univerzity 14. a 15. století. V: R. Novotný, P. Šámal a kol.: Zrození mýtu. Dva životy husitské epochy. Praha—Litomyšl 2011.
Svatoš M.: Kališnická univerzita (1419—1556). V: Dějiny univerzity Karlovy 1347/48—1622 I. Praha 1995.
Šimůnek R.: Reprezentace české středověké šlechty. Praha 2013.
Šmahel F.: Alma mater Pragensis. Studie k počátkům Univerzity Karlovy. Praha 2016.
Šmahel F.: Blasfemie rituálu, Tři pohřby krále Václava IV. V: F. Šmahel: Mezi středověkem a renesancí. Praha 2002.
Tomczak R.T.: Praskie studia księcia opolskiego Bolka V — problem identyfikacji. „Średniowiecze Polskie i Powszechneˮ 2019, T. 11 (15).
Urbánek R.: České dějiny III/3. Věk poděbradský III. Praha 1930.
Wąs G.: Franciszkanie-obserwanci na Śląsku w średniowieczu. W: Bernardyni na Śląsku w poźnym średniowieczu. Red. J. Kostowski. Wrocław 2005.
Weber R.: Existovaly v 15. století papežské projekty křížových výprav? V: P. Soukup, J. Svátek a kol.: Křížové výpravy v pozdním středověku. Kapitoly z dějin náboženských konfliktů. Praha 2010.
Woźny M.: Działalność polityczna Bolka V opolskiego w okresie wojen husyckich. W: „Wieki Stare i Noweˮ. T. 3. Red. S. Fertacz, M.W. Wanatowicz. Katowice 2011.
Woźny M.: Który Bolko? Wokół problemu identyfikacji sprawcy napadu na studenta praskiego. „Średniowiecze Polskie i Powszechneˮ 2019, T. 11 (15).
Woźny M.: Problem studiów praskich księcia opolskiego Bolka V. W: „Średniowiecze Polskie i Powszechneˮ. T. 7 (11). Red. J. Sperka, B. Czwojdrak. Katowice 2015.
Woźny M.: Przydomki Bolka V opolskiego. „Ziemia Prudnickaˮ 2009/2010.
Zbíral D.: Největší hereze. Dualismus, učenecká vyprávění o katarství a budování křesťanské Evropy. Praha 2007.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
