The Translation and Endowment of the Collegiate in Racibórz in 1416: A Contribution to the History of the Church in Upper Silesia in the Middle Ages
DOI:
https://doi.org/10.31261/SPiP.2022.18.08Keywords:
Racibórz, church in Silesia, Silesian princes, John II Żelazny (the IronAbstract
The beginnings of the collegiate church of Racibórz are associated with the effects of events that took place at the end of the thirteenth century in Silesia, i.e., the violent conflict between the Duke of Wrocław Henry IV Probus and the bishop of Wrocław Thomas II, who was supported by the Dukes of Opole. In 1288, the bishop of Wrocław, repaying his allies for the help they provided, but also as an expiation for the settled dispute, founded a collegiate church of St. Thomas Cantapurian at the chapel in Racibórz. He also provided it with a material for its functioning, endowing it with tithes from the bishop’s treasury. In the years around 1288—1292, an impressive gothic chapel was erected in the castle, where the collegiate chapter was located. In the following years, the collegiate church of Racibórz remained under the care of subsequent princes who ruled in Racibórz, the son of Przemysław, Leszek, and later representatives of the Czech Přemyslids from the Opava line, who in 1337 took over the Duchy of Racibórz. Nicholas II, and then his son John I and grandson John II Żelazny (the Iron). These princes made further foundations for the chapter and its castle seat, increasing the salary and establishing new prebends. In 1416, John II the Iron, with the consent of the bishop of Wrocław, Wacław, Duke of Legnica, moved the collegiate church located at the Racibórz Castle at the
chapel of St. Thomas Cantapurai to the parish church of the Assumption of the Blessed Virgin Mary in the city of Racibórz and established and endowed there prebends for the provost, dean, 12 canons and as many vicars. The reason for the relocation was the problematic location of the collegiate church at a small chapel, which at that time was already insufficient for the growing needs, especially the erection of new prebends. In addition, canons and vicars living in the city, due to the daily closure of the city and castle gates, had difficulties with punctual celebration of services. The new salary of the Racibórz collegiate church consisted of a part from the time of its establishment (the end of the thirteenth century) and a part established anew. In 1416, the prince erected and planted a new chapel, while in 1422 he re-endowed the custody. The transfer
of the collegiate church from the chapel in the castle to the town, to the parish church of the Assumption of the Blessed Virgin Mary by Prince John II the Iron undoubtedly contributed to its significant development in the following years. The collegiate church gained great support from the authorities and the bourgeoisie of rich Racibórz.
References
Źródła rękopiśmienne
Archiwum Państwowe w Katowicach, Oddział w Raciborzu: Komora Książęca Zamku w Raciborzu, sygn. 11, 17.
Archiwum Państwowe we Wrocławiu: Rep. 111, nr 15, 16, 25, 32, 33, 38
Źródła drukowane
Bullarium Poloniae, t. 3, wyd. S. Kuraś, I. Sułkowska-Kuraś, Rzym—Lublin 1988.
Codex diplomaticus et epistolaris Moraviae, t. 12, ed. V. Brandl, Brünn 1890.
Codex diplomaticus Silesiae, Bd. 2, 6, 16, hrsg. W. Wattenbach, C. Grünhagen, C. Wutke, Breslau 1859, 1865, 1892.
Jana Długosza Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 7—8, 10, 11, Warszawa 1974, 1981, 1985.
Joannis Dlugossii Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae, lib. 7—8, 10, 11, Varsaviae—Cracoviae 1975, 1985, 2000.
Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej św. Wacława, t. 2, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1883.
Kronika książąt polskich, wyd. Z. Węclewski, Lwów 1878 (Monumenta Poloniae Historica, t. 3).
Listinář Těšínska. Codex diplomaticus ducatus tesinensis, díl. 2, ed. E. Němec, Český Těšín 1955.
Monumenta Vaticana res gestas Bohemicas illustrantia, t. 5, ed. C. Krofta, Praha 1904.
Ratiborer Chronik, hrsg. A. Weltzel, „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens“ 1862, 4, s. 111—126.
Regesten zur Geschichte des Herzogthums Troppau (1061—1464), hrsg. F. Kopetzky, „Archiv für österreichische Geschichte“ 1871, 45, s. 99—179.
Regesty dokumentów przechowywanych na Górnym Śląsku, red. A. Barciak, K. Müller, t. 3, Opava—Opole—Katowice 2017.
Regesty śląskie, t. 2, oprac. K. Bobowski, M. Cetwiński, J. Gilewska-Dubis, A. Skowrońska, B. Turoń, Wrocław—Kraków 1983.
Schlesisches Urkundenbuch, Bd. 6, hrsg. W. Irgang, Köln—München 1998.
Staré letopisy české z Vratislavského rukopisu, ed. F. Šimek, Praha 1937.
Staří letopisové čeští od roku 1378 do 1527 čili Pokračování v kronikáh Přibíka Pulkavy a Beneše z Hořovic z rukopisů starých vydané, ed. F. Palacký, Pragae 1829 (Scriptorum rerum Bohemicarum, t. 3).
Zbiór dokumentów małopolskich, cz. 2, wyd. S. Kuraś, Warszawa—Kraków 1963.
Opracowania
Čapský M., Poklady slezských knížat — rodové jmění i nástroj každodenní sebeprezentace, v: Confinia Silesiae. (K životnímu jubileu Rudolfa Žáčka), Opava 2008 (Acta Historica Universitatis Silesianae Opaviensis, 1), s. 321—335.
Chojecka E., Gorzelik J., Kozina I., Szczypka-Gwiazda B., Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku, Katowice 2004.
Czechowicz B., Książęcy mecenat artystyczny na Śląsku u schyłku średniowiecza, Warszawa 2005.
Dola K., Szpitale średniowieczne Śląska, „Rocznik Teologiczny Śląska Opolskiego” 1968, 1, s. 239—292.
Grodecki R., Dzieje polityczne Śląska do roku 1290, w: Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. 1, red. S. Kutrzeba, Kraków 1933 (wyd. 2 — Kraków 2013), s. 155—326.
Grzybkowski A., Kaplica zamkowa w Raciborzu, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1994, 39, 4, s. 243—265.
Heyne J., Dokumentirte Geschichte des Bisthums und Hochstiftes Breslau. Aus Urkunden, Aktenstücken, ältern Chronisten und neuren Geschichtsschreibung, Bd. 1, Breslau 1860.
Hyckel G., Geschichte der Stadt Ratibor. Das Mittelalter, Augsburg 1956.
Kloch B., Kościół św. Mikołaja w Starej Wsi (Racibórz). Z średniowiecznych dziejów parafii na Górnym Śląsku, w: „Studia i Materiały z Dziejów Śląska”, t. 23, Katowice 1998, s. 56—64.
Kloch B., Rybnik w średniowieczu. Z dziejów miasta i okolic do pierwszej połowy XIV wieku, Rybnik 2002.
Kutzner M., Studium nad kulturą artystyczną Raciborza, w: Szkice z dziejów Raciborza, red. M. Suboczowa, Katowice 1967, s. 345—442.
Mandziuk J., Historia Kościoła katolickiego na Śląsku. Średniowiecze, t. 1, cz. 1: (do 1302 roku), Warszawa 2003.
Mezník J., Lucemburská Morava 1310—1423, Praha 1999.
Mika N., Bożogrobcy raciborscy w średniowieczu, w: Klasztor w mieście średniowiecznym i nowożytnym, red. M. Derwich, A. Pobóg-Lenartowicz, Wrocław—Opole 2000, s. 419—426.
Miketová H., Muž se špatnou pověstí. Itinerář vévody Jana II. Opavského a Ratibořského, v: Historie 2008. Sborník prací ze 14. celostátni’ studentské vědecké konference konané 5. a 6. Března 2009 v Hradci Králové, Hradec Králově 2009, s. 37—58.
Neuling H., Schlesiens Kirchorte und ihre kirchlichen Stifungen zum Ausgang des Mittelalters, Breslau 1902.
Panic I., Książę cieszyński Przemysław Noszak (*1332—1336 † 1410). Wielki pan małego księstwa, Cieszyn 2020.
Pietrzyk I., Jan II opawsko-raciborski jako starosta kłodzki, v: Korunní země v dějinách českého státu, edd. L. Bobková, J. Konvična, Praha 2005, s. 57—68.
Pietrzyk I., Kancelaria i dokument Przemyślidów opawskich w XIV—XV wieku, Katowice 2008.
Prix D., Gotická přestavba kostela Panny Marie ve Starém Meste u Bruntalu, „Umeni” 1999, 47, 1—2, s. 3—17.
Schaffer H., Geschichte einer Schlesischen Liebfrauengilde seit dem Jahre 1343, Ratibor 1883.
Sikora F., Chełm, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 1, z. 3, red. J. Wiśniewski, Wrocław—Kraków 1985, s. 331—332.
Silnicki T., Dzieje i ustrój Kościoła na Śląsku do końca w. XIV, w: Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. 2, z. 1, red. S. Kutrzeba, Kraków 1939 (wyd. 2 — Kraków 2013), s. 1—380.
Sperka J., Średniowiecze (do 1517 roku), w: Pszczyna. Monografia historyczna, t. 1, red. R. Kaczmarek, J. Sperka, Pszczyna 2014, s. 82—151.
Sperka J., Wojny króla Władysława Jagiełły z księciem opolskim Władysławem (1391—1396), wyd. 2, Wodzisław Śląski 2011.
Sperka J., Z dziejów wojen Władysława Jagiełły z księciem opolskim Władysławem. Działania wojenne w latach 1393—1394, w: Cracovia — Polonia — Europa. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Jerzemu Wyrozumskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, Kraków 1995, s. 307—322.
Spévaček J., Václav IV. 1361—1419. K předpokladům husitské revoluce, Praha 1986.
Starnawska M., Między Jerozolimą a Łukowem. Zakony krzyżowe na ziemiach polskich w średniowieczu, Warszawa 1999.
Štěpán V., Moravský markrabě Jošt (1354—1411), Brno 2002.
Štěpán V., Vražda čtyř členů královské rady na Karlštejně roku 1397, „Český časopis historický” 1994, 92, 1, s. 24—44.
Supruniuk A., Mazowsze Siemowitów (1341—1442). Dzieje polityczne i struktury władzy, Warszawa 2010.
Tęgowski J., Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, Poznań—Wrocław 1999.
Wawoczny G., Kaplica zamkowa w Raciborzu. Perła gotyku i pomnik dziejowy, Racibórz 2016.
Weber M., Udział księcia mazowieckiego Siemowita IV w konflikcie między Luksemburgami Morawskimi na przełomie XIV i XV wieku, w: Cognitioni gestorum. Studia z dziejów średniowiecza dedykowane Profesorowi Jerzemu Strzelczykowi, red. D.A. Sikorski, A.M. Wyrwa, Poznań—Warszawa 2006, s. 483—494.
Weltzel A., Geschichte der Stadt Ratibor, Ratibor 1861.
Wolný G., Excommunication des Markgrafen von Mähren Prokop und seines Anhanges im Jahre 1399 und was damit zusammenhängt: ein Beitrag zur Kirchengeschichte von Mähren, „Archiv für Kunde österreichischer Geschichtsquellen“ 1852, 8, s. 175—207.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
